Psychoanalytische therapie Les 4
College 4
Recapitulatie
We gaan eerst kort hernemen wat we vorige les gezegd hebben.
We hebben toen het Symbolische tekort besproken, dat onmiddellijk aanwezig is. We hebben gezegd dat een kind op een of
andere moeilijk te bepalen manier direct in de taal gegrepen zit, dat het onmiddellijk geconfronteerd wordt met een vraag
naar betekenis, een drang tot begrijpen en dat die vraag tot de Ander gericht wordt, van wie verondersteld wordt dat ie een
antwoord kan geven. Daarnaast werd ook verondersteld dat een kind niet enkel wordt geconfronteerd met een Symbolisch
tekort, maar ook een vitaal Reëel tekort. En ook voor dit tekort is de ander nodig, richt het zich op de Ander. Dit zorgt ervoor
dat er sterke complexiteit van de bevrediging is, omdat het kind tegelijk in die twee registers gegrepen zit en dit zorgt ervoor
dat het bevredigen van de vitaal lichamelijke drift complexer is dan de drift van een dier.
Zeer belangrijk, die Reële lichamelijke drift, dat moeten we ons zeker niet alleen voorstellen als een primaire lichamelijke
behoefte, zoals honger en dorst, maar eigenlijk veel belangrijker voor de mens is de regel lichamelijke spanning die
geïntroduceerd wordt in het lichamelijke door het Symbolische. We hebben erop gewezen dat de mens zijn lichaam in zijn
lichamelijkheid en in zijn vitaliteit sterk getekend is door het Symbolische, dat er uit dat Symbolische een soort spanning in
het lichaam geïntroduceerd wordt, een geladenheid die je in de meeste psychische symptomen aantreft, bijvoorbeeld
nervositeit, de lusteloosheid, de rusteloosheid van een depressie, de gespannenheid, die zit allemaal in het lichaam door die
confrontatie met het discours van de Ander. En als we spreken over de Reëel lichamelijke vraag die gericht wordt aan de
Ander, dan spreken we eerder over een vraag om een object dat een primaire behoefte zoals honger en dorst wegwerkt, een
vraag die de bedoeling heeft om die spanning en die geladenheid in het lichaam weg te nemen.
Dit doet ons denken aan de hond van Pavlov. Pavlov gaf een hond eten bij
het zien van een cirkel en gaf een elektrische schok bij het zien van een
ellips en liet die ellips steeds meer op een cirkel lijken zodanig dat de hond
niet meer wist wat er ging volgen, eten of een elektrische schok. Dit zorgde
bij de hond voor een zeer sterke geladenheid, agressie. En het is eigenlijk
een dergelijk soort spanning die in het menselijk lichaam ook aanwezig is
door de confrontatie met een Ander die gedeeltelijk tegenstrijdige
boodschappen geeft bijvoorbeeld. Het is vooral vanuit dat soort vitaal
lichamelijke tekort/verdeeldheid dat de mens zich tot de Ander richt.
Dus we zijn vorige keer gestopt met dit schema van de Graphe. Je ziet de
Symbolische vraag (de vraag naar betekenis) en de Reële vraag. Die Reële
vraag is niet enkel een vraag naar een Reëel object om de bevrediging van
honger en dorst en andere behoeften, maar vooral naar ‘Hoe kom ik van
die spanning van mijn lichaam af?’: de vraag die je als psycholoog ook
constant in de praktijk te horen krijgt.
1
College 4
Recapitulatie
We gaan eerst kort hernemen wat we vorige les gezegd hebben.
We hebben toen het Symbolische tekort besproken, dat onmiddellijk aanwezig is. We hebben gezegd dat een kind op een of
andere moeilijk te bepalen manier direct in de taal gegrepen zit, dat het onmiddellijk geconfronteerd wordt met een vraag
naar betekenis, een drang tot begrijpen en dat die vraag tot de Ander gericht wordt, van wie verondersteld wordt dat ie een
antwoord kan geven. Daarnaast werd ook verondersteld dat een kind niet enkel wordt geconfronteerd met een Symbolisch
tekort, maar ook een vitaal Reëel tekort. En ook voor dit tekort is de ander nodig, richt het zich op de Ander. Dit zorgt ervoor
dat er sterke complexiteit van de bevrediging is, omdat het kind tegelijk in die twee registers gegrepen zit en dit zorgt ervoor
dat het bevredigen van de vitaal lichamelijke drift complexer is dan de drift van een dier.
Zeer belangrijk, die Reële lichamelijke drift, dat moeten we ons zeker niet alleen voorstellen als een primaire lichamelijke
behoefte, zoals honger en dorst, maar eigenlijk veel belangrijker voor de mens is de regel lichamelijke spanning die
geïntroduceerd wordt in het lichamelijke door het Symbolische. We hebben erop gewezen dat de mens zijn lichaam in zijn
lichamelijkheid en in zijn vitaliteit sterk getekend is door het Symbolische, dat er uit dat Symbolische een soort spanning in
het lichaam geïntroduceerd wordt, een geladenheid die je in de meeste psychische symptomen aantreft, bijvoorbeeld
nervositeit, de lusteloosheid, de rusteloosheid van een depressie, de gespannenheid, die zit allemaal in het lichaam door die
confrontatie met het discours van de Ander. En als we spreken over de Reëel lichamelijke vraag die gericht wordt aan de
Ander, dan spreken we eerder over een vraag om een object dat een primaire behoefte zoals honger en dorst wegwerkt, een
vraag die de bedoeling heeft om die spanning en die geladenheid in het lichaam weg te nemen.
Dit doet ons denken aan de hond van Pavlov. Pavlov gaf een hond eten bij
het zien van een cirkel en gaf een elektrische schok bij het zien van een
ellips en liet die ellips steeds meer op een cirkel lijken zodanig dat de hond
niet meer wist wat er ging volgen, eten of een elektrische schok. Dit zorgde
bij de hond voor een zeer sterke geladenheid, agressie. En het is eigenlijk
een dergelijk soort spanning die in het menselijk lichaam ook aanwezig is
door de confrontatie met een Ander die gedeeltelijk tegenstrijdige
boodschappen geeft bijvoorbeeld. Het is vooral vanuit dat soort vitaal
lichamelijke tekort/verdeeldheid dat de mens zich tot de Ander richt.
Dus we zijn vorige keer gestopt met dit schema van de Graphe. Je ziet de
Symbolische vraag (de vraag naar betekenis) en de Reële vraag. Die Reële
vraag is niet enkel een vraag naar een Reëel object om de bevrediging van
honger en dorst en andere behoeften, maar vooral naar ‘Hoe kom ik van
die spanning van mijn lichaam af?’: de vraag die je als psycholoog ook
constant in de praktijk te horen krijgt.
1
