De uitzonderingspositie van de kerk.
Jongeren worden massaal beboet voor het organiseren van illegale feesten. De gehele culturele
sector moet gesloten blijven. Ook is er een dringend advies om zoveel mogelijk thuis te blijven
werken. Allerlei regels waar iedereen zich aan moet houden tijdens deze pandemie. Een crisis waarbij
veel mensen hun vaste routines niet meer zoals voorheen kunnen uitvoeren. Het is een tijd vol
onzekerheid. Door alle spanningen leidt dit tot veel discussie.
Eén van de discussies die regelmatig terugkomt, is de rol van de kerk tijdens de pandemie. De kerken
worden uitgesloten van een aantal coronamaatregelen. Zo is er geen regeling voor het
maximumaantal bezoekers in kerken, de anderhalvemeterregel is niet van toepassing en er is ook
geen mondkapjesplicht1. Veel mensen vallen over de uitzonderingspositie van de kerk. Het gezegde
‘gelijke monniken, gelijke kappen’ werd ironisch genoeg vaak als argument aangehaald. Er zijn veel
invloeden die ervoor gezorgd hebben dat de kerk zo’n belangrijke positie heeft gekregen in ons land.
In dit betoog bespreek ik de vraag: ‘Hoe is de invloed van het rechtspositivisme terug te vinden in de
uitzonderingspositie van de kerk tijdens de coronapandemie?’. Ik zal beginnen met een uitleg over de
betekenis van het rechtspositivisme. Vervolgens zal ik door middel van argumentatie aangeven hoe
dit terug te vinden is in de tijd waarin wij nu leven. Beginnend met de ideologie van een
multiculturalitstische staat en wat dat betekent voor onze regelgeving. Vervolgens ga ik het hebben
over de scheiding tussen kerk en staat en hoe de overheid dit naleeft tijdens de coronapandemie.
Verder zal de theorie gebaseerd op de Grundnorm van Hans Kelsen aan bod komen met de uitleg
waarom deze theorie relevant is voor de huidige maatregelen die wij nu naleven. Tot slot zal er een
conclusie zijn waarin ik al mijn bevindingen uiteenzet en antwoord geef op mijn probleemstelling.
Rechtspositivisme
Belangrijk om te weten voor het lezen van mijn betoog, is de betekenis van het rechtspositivisme 2.
Dit is een formele visie op het recht. Deze rechtstheorie ontkent een noodzakelijk verband tussen
recht en rechtvaardigheid. Volgens rechtspositivisten heeft een rechtsregel gelding wanneer zij door
een bevoegde wet- of regelgever is uitgevaardigd. De gelding van het recht is dus afhankelijk van de
totstandkoming van de wetten. De inhoud en legitimiteit is bij deze theorie niet van belang. Het
rechtspositivisme is in onze huidige samenleving nog steeds zichtbaar. Belangrijke aanhangers van
het positivisme waren Kelsen en Hart. De visie van Kelsen zal verderop nog aan bod komen.
Multiculturalistische staat
Allereerst is het rechtspositivisme duidelijk terug te vinden in de ideologie van onze staat. Nederland
is een overwegend multiculturalistische staat 3. Het belangrijkste kenmerk van deze ideologie is, dat
mensen uit verschillende culturen en met verschillende etniciteiten binnen één samenleving leven.
Oftewel mensen zijn vrij om hun geloof uit te oefenen in ons land. Bij het maken van de
coronamaatregelen is dit ideaalbeeld in stand gehouden. Het geloof kon nog steeds worden
nageleefd door de gemaakte coronamaatregelen. Het geldende recht is dus zo ingericht dat het
geloof zelfs tijdens een pandemie een uitzonderlijke positie krijgt. Door middel van de normen
kunnen kerken nog steeds hun diensten zelf invullen zoals dat gewenst is. Het ideaalbeeld van de
staat is daarom terug te vinden in de coronamaatregelen.
1
Cornovirus COVID-19 Corona en cultuur, uitgaan en sport, www.rijksoverheid.nl
2
P.B. Cliteur & A. Ellian, Inleiding recht, Deventer: Wolter Kluwer 2020, p.6-7
3
P.B. Cliteur & A. Ellian, A New Introduction to Jurisprudence, London & New York: Routledge 2019, p.102-103
Jongeren worden massaal beboet voor het organiseren van illegale feesten. De gehele culturele
sector moet gesloten blijven. Ook is er een dringend advies om zoveel mogelijk thuis te blijven
werken. Allerlei regels waar iedereen zich aan moet houden tijdens deze pandemie. Een crisis waarbij
veel mensen hun vaste routines niet meer zoals voorheen kunnen uitvoeren. Het is een tijd vol
onzekerheid. Door alle spanningen leidt dit tot veel discussie.
Eén van de discussies die regelmatig terugkomt, is de rol van de kerk tijdens de pandemie. De kerken
worden uitgesloten van een aantal coronamaatregelen. Zo is er geen regeling voor het
maximumaantal bezoekers in kerken, de anderhalvemeterregel is niet van toepassing en er is ook
geen mondkapjesplicht1. Veel mensen vallen over de uitzonderingspositie van de kerk. Het gezegde
‘gelijke monniken, gelijke kappen’ werd ironisch genoeg vaak als argument aangehaald. Er zijn veel
invloeden die ervoor gezorgd hebben dat de kerk zo’n belangrijke positie heeft gekregen in ons land.
In dit betoog bespreek ik de vraag: ‘Hoe is de invloed van het rechtspositivisme terug te vinden in de
uitzonderingspositie van de kerk tijdens de coronapandemie?’. Ik zal beginnen met een uitleg over de
betekenis van het rechtspositivisme. Vervolgens zal ik door middel van argumentatie aangeven hoe
dit terug te vinden is in de tijd waarin wij nu leven. Beginnend met de ideologie van een
multiculturalitstische staat en wat dat betekent voor onze regelgeving. Vervolgens ga ik het hebben
over de scheiding tussen kerk en staat en hoe de overheid dit naleeft tijdens de coronapandemie.
Verder zal de theorie gebaseerd op de Grundnorm van Hans Kelsen aan bod komen met de uitleg
waarom deze theorie relevant is voor de huidige maatregelen die wij nu naleven. Tot slot zal er een
conclusie zijn waarin ik al mijn bevindingen uiteenzet en antwoord geef op mijn probleemstelling.
Rechtspositivisme
Belangrijk om te weten voor het lezen van mijn betoog, is de betekenis van het rechtspositivisme 2.
Dit is een formele visie op het recht. Deze rechtstheorie ontkent een noodzakelijk verband tussen
recht en rechtvaardigheid. Volgens rechtspositivisten heeft een rechtsregel gelding wanneer zij door
een bevoegde wet- of regelgever is uitgevaardigd. De gelding van het recht is dus afhankelijk van de
totstandkoming van de wetten. De inhoud en legitimiteit is bij deze theorie niet van belang. Het
rechtspositivisme is in onze huidige samenleving nog steeds zichtbaar. Belangrijke aanhangers van
het positivisme waren Kelsen en Hart. De visie van Kelsen zal verderop nog aan bod komen.
Multiculturalistische staat
Allereerst is het rechtspositivisme duidelijk terug te vinden in de ideologie van onze staat. Nederland
is een overwegend multiculturalistische staat 3. Het belangrijkste kenmerk van deze ideologie is, dat
mensen uit verschillende culturen en met verschillende etniciteiten binnen één samenleving leven.
Oftewel mensen zijn vrij om hun geloof uit te oefenen in ons land. Bij het maken van de
coronamaatregelen is dit ideaalbeeld in stand gehouden. Het geloof kon nog steeds worden
nageleefd door de gemaakte coronamaatregelen. Het geldende recht is dus zo ingericht dat het
geloof zelfs tijdens een pandemie een uitzonderlijke positie krijgt. Door middel van de normen
kunnen kerken nog steeds hun diensten zelf invullen zoals dat gewenst is. Het ideaalbeeld van de
staat is daarom terug te vinden in de coronamaatregelen.
1
Cornovirus COVID-19 Corona en cultuur, uitgaan en sport, www.rijksoverheid.nl
2
P.B. Cliteur & A. Ellian, Inleiding recht, Deventer: Wolter Kluwer 2020, p.6-7
3
P.B. Cliteur & A. Ellian, A New Introduction to Jurisprudence, London & New York: Routledge 2019, p.102-103
