Samenvatting Onderzoek en Kwaliteit 1, OLF 1

Onderzoek en kwaliteit 1

ONDERZOEK

Basisbegrippen (1.1)

Wetenschappelijk verantwoord onderzoek (1.1)
Onderzoekers stellen zich voortdurend vragen over allerhande verschijnselen in de
samenleving. Ze zoeken naar antwoorden op deze vragen door deze verschijnselen te
beschrijven en te verklaren.

“Onderzoek is een doelgericht proces waarbij men op een systematische manier op basis van
een onderzoeksontwerp, data verzamelt en analyseert, om op een betrouwbare en valide
wijze onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van de probleemstelling.”

• Onderzoek = doelgericht, het doel zijn is de onderzoeksvraag over een bepaald
onderwerp te beantwoorden, voorafgaand een probleemstelling
• Systematisch werken is een centraal kenmerk dat OZ onderscheidt van bv
dagdagelijkse observaties of gesprekken
• Vooraf vastgesteld onderzoeksontwerp. Pas nadat men dit zorgvuldig heeft
uitgewerkt, zal de dataverzameling en -analyse plaatsvinden
• Twee basisvereisten: validiteit en betrouwbaarheid, nagaan of de validiteit en
betrouwbaarheid niet in gedrang komen




Soorten onderzoek (1.2)

Verschillende doelen (1.2.1)
FUNDAMENTEEL ONDERZOEK
- OZ met oog op kennisvermeerdering, om algemeen geldende kennis te
ontwikkelen
- Theoretische relevantie
- Bedoeling is om bij te dragen aan de wetenschappelijke kennis over een bepaald
onderwerp

PRAKTIJKGERICHT ONDERZOEK
- Onderzoekers houden zich bezig met vragen uit de praktijk te beantwoorden
- Een praktijkprobleem afkomstig uit het werkveld, dagelijkse praktijk, uit de
samenleving, …
- Opdrachtgevers zijn vaak bedrijven, organisaties of federale/regionale/lokale
overheden
- Wanneer de onderzoeker betrokken is in de uitvoering spreekt men van actie-
onderzoek




1

, Onderzoek en kwaliteit 1


Verschillende grondvormen (1.2.2)
KWANTITATIEF ONDERZOEK
- In de breedte onderzocht
- Via enquêtes, experimenten of kwantitatieve vorm van observaties
- Bedoeling is om ideeën/attitudes/gedraging van de bevraagde mensen te
beschrijven
- Steekproef is voldoende groot om zo representatief mogelijk te zijn

KWALITATIEF ONDERZOEK
- In de diepte onderzocht
- Op zoek gaan naar de beleving van mensen en betekenissen die bepaalde
gedragingen, gebeurtenissen, … voor hen hebben
- Via interviews, focusgroepen, observaties, …
- Steekproef is klein
- Men streeft naar diversiteit in doelgroep en rijkdom aan informatie

Beide vormen zijn gelijkwaardige vormen van onderzoek en kunnen als complementair
worden beschouwd, ze vullen elkaar aan.


Verschillende tijdsperspectieven (1.2.3)
CROSS-SECTIONEEL
- Mensen worden éénmalig, op bepaald tijdstip onderzocht


LONGITUDINAAL ONDERZOEK
- Loopt langer doorheen de tijd
- Er worden meerdere onderzoeksmomenten ingelast



 TRENDONDERZOEK
o Wordt op regelmatige tijdstippen OZ gedaan, maar niet telkens bij dezelfde
doelgroep

 PANELONDERZOEK
o Wordt op regelmatige tijdstippen OZ gedaan, maar bij dezelfde doelgroep


RETROPERSPECTIEF
- Blikt terug in de tijd
- Men gaat bv attitudes/gedragingen in het heden verbinden met gebeurtenissen uit
het verleden


PROSPECTIEF
- Kijkt vooruit in de tijd
- Meerdere OZ op verschillende tijdstippen


2

, Onderzoek en kwaliteit 1


Eisen aan onderzoek (1.3)
- Kwaliteitscriteria, bepalen de wetenschappelijkheid van onderzoek

Wetenschappelijke eisen (1.3.1)
EMPIRISCH
- OZ moet gericht zijn op onderwerpen die zintuigelijk waarneembaar zijn in de
werkelijkheid
- Bv OZ naar het bestaan van God is niet empirisch, wel naar de manier waarop
mensen geloven => dit is waarneembaar en toetsbaar
- Eerst formuleren van bepaalde hypothesen: dit zijn veronderstellingen of
verwachtingen, men gaat na of deze hypothesen in de realiteit kloppen
- Een hypothese toetsen via OZ houdt in dat deze veronderstelling falsifieerbaar of
weerlegbaar moet zijn, betekent dat hypothese d.m.v. een goed OZ moet kunnen
worden bevestigd op weerlegd worden.

ONAFHANKELIJK
- OZ moet onafhankelijk zijn, zowel van de opdrachtgever als van de onderzoeker
- Onafhankelijkheid betekent ook onafhankelijk v/d invloeden van de onderzoeker.
Een onderzoeker mag niet subjectief te werk gaan. Hij moet afstand houden van
het onderwerp en mag zijn persoonlijke mening zo min mogelijk een rol laten
spelen.

BETROUWBAAR
- De reliability is een belangrijk criterium om de kwaliteit van OZ te beoordelen
- Verwijst naar de exactheid v/e onderzoek
- Een OZ is betrouwbaar en exact als het bij herhaaldelijke uitvoering telkens
dezelfde of gelijkaardige resultaten oplevert
- Toch moet OZ uitgewerkt worden dat het bij een hypothetische herhaling dezelfde
of gelijkaardige resultaten zou opleveren

- De exactheid kan in gevaar komen door toevalsfouten
- Het toeval zal bepalen wie er in een steekproef wordt opgenomen en wie niet
- Toevallige fouten in de opzet en uitvoering van het OZ kunne betrouwbaarheid
aantasten.
- Hoe exacter het OZ wordt gepland en uitgevoerd, hoe kleiner de kans op toevallige
fouten.

VALIDE
- Validiteit of geldigheid v/d onderzoeksresultaten spelen een grote rol
- Meet het OZ wel wat het zou moeten meten of meet het eigenlijk iets anders?
- Het stellen van vragen die sociaal wenselijke antwoorden kunnen opleveren is een
systematische fout. Systematische fouten kunnen de resultaten in een bepaalde
richting sturen en op die manier een vertekening (bias) v/d resultaten zorgen.




3

, Onderzoek en kwaliteit 1


Ethische eisen (1.3.2)
RECHT OP INFORMATIE
- Deelnemers hebben recht op correcte informatie over de studie waaraan ze
deelnemen
- Moeten wie de opdrachtgever en onderzoekers zijn
- Doel aangeven v/h OZ en wat er met de informatie zal gebeuren

VRIJWILLIGHEID
- Op basis van vrije wil
- Hebben het recht niet deel te nemen of om hun deelname op eender welk moment
stop te zetten
- Elke vorm van dwang is uit den boze… OZ’er mag wel motiveren of stimuleren tot
deelname

ANONIMITEIT EN VERTROUWELIJKHEID
- Bij voorkeur en waar mogelijk anonieme deelname aan het OZ
- Identiteitsgegevens worden niet gevraagd
- Als OZ’er moet je ervoor zorgen dat je na de dataverzameling niet kunt achterhalen
wie wat heeft ingevuld
- Deelnemers mogen niet herkenbaar worden weergegeven in de verwerking en
rapportage v/e OZ

Praktische eisen (1.3.3)
Aantal praktische criteria
- Efficiënt en budgetvriendelijk
- Resultaten moeten bruikbaar zijn, ze moeten een antwoord bieden op een vraag of
probleem uit de praktijk
- Kwaliteit v/h OZ hangt af van onderzoekscompetenties en -expertise van de
onderzoeker

Fasen in een onderzoek (1.4)




4