Bestuursrecht sem-2:
Samenvatting
Inhoudsopgave
1. HANDHAVING ............................................................................................................................................. 2
1.1 CUMULATIE VAN SANCTIES ................................................................................................................................... 2
1.2 ONRECHTMATIG VERKREGEN BEWIJS ...................................................................................................................... 2
1.3 TOEZICHT ......................................................................................................................................................... 2
1.4 HERSTELSANCTIES .............................................................................................................................................. 3
1.5 BESTUURLIJKE BOETE .......................................................................................................................................... 7
1.6 PRIVAATRECHTELIJKE HANDHAVING ....................................................................................................................... 9
2. BEZWAARSCHRIFTPROCEDURE ................................................................................................................. 10
3. BESTUURSRECHTELIJKE RECHTSBESCHERMING EN BESTUURSPROCESRECHT............................................. 12
3.1 BEROEP BIJ DE BESTUURSRECHTER ....................................................................................................................... 13
3.2 VOORLOPIGE VOORZIENING ............................................................................................................................... 14
3.3 OMVANG VAN HET GEDING EN BEWIJSLASTVERDELING............................................................................................. 15
3.4 OMVANG VAN HET GEDING IN HOGER BEROEP ....................................................................................................... 17
3.5 UITSPRAAKBEVOEGDHEDEN EN BESTUURLIJKE LUS .................................................................................................. 17
4. SCHADEVERGOEDING ............................................................................................................................... 19
4.1 BESTUURSRECHTER .......................................................................................................................................... 19
4.2 BURGERLIJKE RECHTER ...................................................................................................................................... 21
5. NADEELCOMPENSATIE BIJ RECHTMATIG OVERHEIDSHANDELEN ............................................................... 23
5.1 BESTUURSRECHTER .......................................................................................................................................... 23
5.2 BURGERLIJKE RECHTER ...................................................................................................................................... 24
6. EUROPEESRECHTELIJKE ASPECTEN ............................................................................................................ 24
6.1 EVRM .......................................................................................................................................................... 24
6.2 UNIERECHT ..................................................................................................................................................... 25
,1. Handhaving
Bestuurlijke sanctie:
Toetsing door rechter:
Hoe toetst de bestuursrechter of er sprake is van een overtreding? De bestuursrechter zal
dit vol moeten toetsen. Zijn er feiten aanwezig waarop je de overtreding kan baseren.
Hoe toetst de bestuursrechter de tweede stap? Er is beleidsvrijheid en dus een
belangenafweging waardoor er marginaal getoetst wordt. Maar het bestuursorgaan moet
goed motiveren of er sprake is van bijzondere omstandigheden.
Hoe toetst de bestuursrechter de evenredigheid van de sanctie? Bij de bestraffende sanctie
moet een oordeel worden gegeven over de feiten en het recht.
1.1 Cumulatie van sancties
Als er terzake van 1 overtreding meerdere sancties worden toegepast:
- Twee Awb-herstelsancties: verbod van art. 5:6 Awb, tenzij de herstelsanctie is
uitgewerkt of ingetrokken.
- Herstelsanctie en strafsanctie: dit mag
- Twee maal bestuurlijke boete: ne bis in idem (art. 5:43 Awb)
o Sprake van criminal charge? En sprake van zelfde feit?
- Bestuurlijke boete en strafrechtelijke sanctie: una-via-beginsel (art. 5:44 Awb)
Ahold Vastgoed BV-arrest: het bestuursorgaan heeft bij het opleggen van
bestuursrechtelijke handhavingsmaatregelen een eigen, niet van de met
strafvervolging en strafoplegging belaste organen afhankelijke verantwoordelijkheid.
Indien de OvJ afziet van vervolging, behoeft het bestuursorgaan dus niet af te zien
van oplegging van een sanctie.
1.2 Onrechtmatig verkregen bewijs
Vrij bewijsleer in het bestuursrecht.
Punitieve boete en sr. onrechtmatig verkregen bewijs-arrest: uitgangspunt is dat al het
bewijs in beginsel toelaatbaar is, tenzij dit indruist tegen hetgeen van een behoorlijk
handelende overheid mag worden verwacht.
- Jegens niet-overtreder: altijd toegestaan
- Jegens overtreder: toegestaan, tenzij:
o Strijd met abbb, of
o Op andere wijze onzorgvuldig.
1.3 Toezicht
Toezichthouder: een persoon die bij of krachtens wettelijk voorschrift met het houden van
toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift (art. 5:11
Awb). De toezichthouder heeft verschillende bevoegdheden:
- Elke plaats betreden (m.u.v. woningen)(art. 5:15 Awb)
- Inlichtingen vorderen (art. 5:16 Awb)
, Let op! bij bestraffende sanctie geldt art. 5:10a Awb.
Inspectie kinderopvang-arrest: de cautieplicht van art. 5:10a Awb bestaat wanneer naar objectieve
maatstaven door een redelijk waarnemer kan worden vastgesteld dat de betrokkene wordt verhoord
met het oog op het aan hem opleggen van een bestraffende straf.
- Inzage in zakelijke gegevens en bescheiden vorderen en daarvan kopieën maken (art.
5:17 Awb)
- Zaken onderzoeken, waaronder ook verpakkingen openen (art. 5:18 Awb)
- Vervoersmiddelen en hun lading onderzoeken (art. 5:19 Awb).
à Maar enkel indien dit redelijkerwijs nodig is voor de vervulling van de toezichtstaak (art.
5:13 Awb). Enkel jegens object: naleving van het overtreden voorschrift, en enkel jegens de
persoon waarop toezicht wordt gehouden.
Stappenplan:
1. Grondslag bevoegdheid (art. 5:11 Awb jo. bijzondere wet)
2. Een van de bevoegdheden uit art. 5:15 – 5:19 Awb
3. Art. 5:13 Awb: proportionaliteitstoets
4. Art. 5:20 Awb: medewerkingsplicht, tenzij criminal charge en het gaat om materiaal
afhankelijk van de wil van verdachte (Saunders-arrest).
1.4 Herstelsancties
Beginselplicht tot handhaving:
De bevoegdheid tot het opleggen van bestuursdwang of een dwangsom is een discretionaire
bevoegdheid. Echter, geldt er wel een beginselplicht tot handhaven.
Ligplaats Goes-arrest & Amsterdams dakterras-arrest: er geldt een beginselplicht tot
handhaving, gezien het algemeen belang dat ermee gediend is. Slechts onder bijzondere
omstandigheden mag hiervan af worden geweken. Dit kan zich voordoen indien concreet
zicht op legalisering bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in
verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie
behoort te worden afgezien.
1. Discretionaire bevoegdheid: algemeen belang
o Belangenafweging staat voorop (Ligplaats Goes-arrest, Amsterdams
dakterras-arrest en Gedoogde hoogeloonse stal-arrest).
2. Bijzondere omstandigheid (art. 5:5 Awb)?
o Concreet zicht op legalisatie (Ligplaats Goes-arrest)
o Een beroep op een materieel beginsel van behoorlijk bestuur (met name het
vertrouwensbeginsel, rechtszekerheidsbeginsel en
gelijkheidsbeginsel)(Amsterdams dakterras-arrest).
3. Onevenredigheid (art. 3:4 lid 2 Awb)
o Bagatelovertreding
o Wanverhouding gevolgen handhaving en overtreding
o Rechtvaardigingsgronden (art. 5:5 Awb)
Gedogen:
Er is sprake van gedogen indien het bestuursorgaan op de hoogte is van een overtreding en
dan bewust niet handhaaft. Gedogen is toegestaan bij concreet zicht op legalisatie en bij
onevenredigheid. Hoofdregel is wel dat gedogen tijdelijk van aard is. Ook mag het
bestuursorgaan prioriteren i.v.m. bijvoorbeeld de capaciteit.
Samenvatting
Inhoudsopgave
1. HANDHAVING ............................................................................................................................................. 2
1.1 CUMULATIE VAN SANCTIES ................................................................................................................................... 2
1.2 ONRECHTMATIG VERKREGEN BEWIJS ...................................................................................................................... 2
1.3 TOEZICHT ......................................................................................................................................................... 2
1.4 HERSTELSANCTIES .............................................................................................................................................. 3
1.5 BESTUURLIJKE BOETE .......................................................................................................................................... 7
1.6 PRIVAATRECHTELIJKE HANDHAVING ....................................................................................................................... 9
2. BEZWAARSCHRIFTPROCEDURE ................................................................................................................. 10
3. BESTUURSRECHTELIJKE RECHTSBESCHERMING EN BESTUURSPROCESRECHT............................................. 12
3.1 BEROEP BIJ DE BESTUURSRECHTER ....................................................................................................................... 13
3.2 VOORLOPIGE VOORZIENING ............................................................................................................................... 14
3.3 OMVANG VAN HET GEDING EN BEWIJSLASTVERDELING............................................................................................. 15
3.4 OMVANG VAN HET GEDING IN HOGER BEROEP ....................................................................................................... 17
3.5 UITSPRAAKBEVOEGDHEDEN EN BESTUURLIJKE LUS .................................................................................................. 17
4. SCHADEVERGOEDING ............................................................................................................................... 19
4.1 BESTUURSRECHTER .......................................................................................................................................... 19
4.2 BURGERLIJKE RECHTER ...................................................................................................................................... 21
5. NADEELCOMPENSATIE BIJ RECHTMATIG OVERHEIDSHANDELEN ............................................................... 23
5.1 BESTUURSRECHTER .......................................................................................................................................... 23
5.2 BURGERLIJKE RECHTER ...................................................................................................................................... 24
6. EUROPEESRECHTELIJKE ASPECTEN ............................................................................................................ 24
6.1 EVRM .......................................................................................................................................................... 24
6.2 UNIERECHT ..................................................................................................................................................... 25
,1. Handhaving
Bestuurlijke sanctie:
Toetsing door rechter:
Hoe toetst de bestuursrechter of er sprake is van een overtreding? De bestuursrechter zal
dit vol moeten toetsen. Zijn er feiten aanwezig waarop je de overtreding kan baseren.
Hoe toetst de bestuursrechter de tweede stap? Er is beleidsvrijheid en dus een
belangenafweging waardoor er marginaal getoetst wordt. Maar het bestuursorgaan moet
goed motiveren of er sprake is van bijzondere omstandigheden.
Hoe toetst de bestuursrechter de evenredigheid van de sanctie? Bij de bestraffende sanctie
moet een oordeel worden gegeven over de feiten en het recht.
1.1 Cumulatie van sancties
Als er terzake van 1 overtreding meerdere sancties worden toegepast:
- Twee Awb-herstelsancties: verbod van art. 5:6 Awb, tenzij de herstelsanctie is
uitgewerkt of ingetrokken.
- Herstelsanctie en strafsanctie: dit mag
- Twee maal bestuurlijke boete: ne bis in idem (art. 5:43 Awb)
o Sprake van criminal charge? En sprake van zelfde feit?
- Bestuurlijke boete en strafrechtelijke sanctie: una-via-beginsel (art. 5:44 Awb)
Ahold Vastgoed BV-arrest: het bestuursorgaan heeft bij het opleggen van
bestuursrechtelijke handhavingsmaatregelen een eigen, niet van de met
strafvervolging en strafoplegging belaste organen afhankelijke verantwoordelijkheid.
Indien de OvJ afziet van vervolging, behoeft het bestuursorgaan dus niet af te zien
van oplegging van een sanctie.
1.2 Onrechtmatig verkregen bewijs
Vrij bewijsleer in het bestuursrecht.
Punitieve boete en sr. onrechtmatig verkregen bewijs-arrest: uitgangspunt is dat al het
bewijs in beginsel toelaatbaar is, tenzij dit indruist tegen hetgeen van een behoorlijk
handelende overheid mag worden verwacht.
- Jegens niet-overtreder: altijd toegestaan
- Jegens overtreder: toegestaan, tenzij:
o Strijd met abbb, of
o Op andere wijze onzorgvuldig.
1.3 Toezicht
Toezichthouder: een persoon die bij of krachtens wettelijk voorschrift met het houden van
toezicht op de naleving van het bepaalde bij of krachtens enig wettelijk voorschrift (art. 5:11
Awb). De toezichthouder heeft verschillende bevoegdheden:
- Elke plaats betreden (m.u.v. woningen)(art. 5:15 Awb)
- Inlichtingen vorderen (art. 5:16 Awb)
, Let op! bij bestraffende sanctie geldt art. 5:10a Awb.
Inspectie kinderopvang-arrest: de cautieplicht van art. 5:10a Awb bestaat wanneer naar objectieve
maatstaven door een redelijk waarnemer kan worden vastgesteld dat de betrokkene wordt verhoord
met het oog op het aan hem opleggen van een bestraffende straf.
- Inzage in zakelijke gegevens en bescheiden vorderen en daarvan kopieën maken (art.
5:17 Awb)
- Zaken onderzoeken, waaronder ook verpakkingen openen (art. 5:18 Awb)
- Vervoersmiddelen en hun lading onderzoeken (art. 5:19 Awb).
à Maar enkel indien dit redelijkerwijs nodig is voor de vervulling van de toezichtstaak (art.
5:13 Awb). Enkel jegens object: naleving van het overtreden voorschrift, en enkel jegens de
persoon waarop toezicht wordt gehouden.
Stappenplan:
1. Grondslag bevoegdheid (art. 5:11 Awb jo. bijzondere wet)
2. Een van de bevoegdheden uit art. 5:15 – 5:19 Awb
3. Art. 5:13 Awb: proportionaliteitstoets
4. Art. 5:20 Awb: medewerkingsplicht, tenzij criminal charge en het gaat om materiaal
afhankelijk van de wil van verdachte (Saunders-arrest).
1.4 Herstelsancties
Beginselplicht tot handhaving:
De bevoegdheid tot het opleggen van bestuursdwang of een dwangsom is een discretionaire
bevoegdheid. Echter, geldt er wel een beginselplicht tot handhaven.
Ligplaats Goes-arrest & Amsterdams dakterras-arrest: er geldt een beginselplicht tot
handhaving, gezien het algemeen belang dat ermee gediend is. Slechts onder bijzondere
omstandigheden mag hiervan af worden geweken. Dit kan zich voordoen indien concreet
zicht op legalisering bestaat. Voorts kan handhavend optreden zodanig onevenredig zijn in
verhouding tot de daarmee te dienen belangen dat van optreden in die concrete situatie
behoort te worden afgezien.
1. Discretionaire bevoegdheid: algemeen belang
o Belangenafweging staat voorop (Ligplaats Goes-arrest, Amsterdams
dakterras-arrest en Gedoogde hoogeloonse stal-arrest).
2. Bijzondere omstandigheid (art. 5:5 Awb)?
o Concreet zicht op legalisatie (Ligplaats Goes-arrest)
o Een beroep op een materieel beginsel van behoorlijk bestuur (met name het
vertrouwensbeginsel, rechtszekerheidsbeginsel en
gelijkheidsbeginsel)(Amsterdams dakterras-arrest).
3. Onevenredigheid (art. 3:4 lid 2 Awb)
o Bagatelovertreding
o Wanverhouding gevolgen handhaving en overtreding
o Rechtvaardigingsgronden (art. 5:5 Awb)
Gedogen:
Er is sprake van gedogen indien het bestuursorgaan op de hoogte is van een overtreding en
dan bewust niet handhaaft. Gedogen is toegestaan bij concreet zicht op legalisatie en bij
onevenredigheid. Hoofdregel is wel dat gedogen tijdelijk van aard is. Ook mag het
bestuursorgaan prioriteren i.v.m. bijvoorbeeld de capaciteit.
