Aantekeningen hoorcolleges Burgerlijk procesrecht 2022-2023
Hoorcollege week 1a Inleiding
Het belangrijkste beginsel van bpr is het beginsel van hoor en wederhoor.
Het burgerlijk recht is de aanleiding voor het proces.
Inleiding BPR
- Het burgerlijk recht valt uiteen in:
o Vermogensrecht
▪ Kern: recht hebben vs. Recht krijgen
▪ Rechter: taak als geschilbeslechter
▪ Eigenlijke rechtspraak (betreffende een geschil) → geschilbeslechting. De
rechter moet zijn oordeel geven. De rechter is benoemd door de kroon en is
onafhankelijk en onpartijdig.
▪ Bemoeienis derde: rechter of alternatief (arbitrage). Arbitrage vindt je vooral in
het voetbal. In deze contracten staat vaak arbitrage opgenomen. Dan ga je naar
een particuliere rechter. Bij een zorgverzekering staat er ook in het contract dat
er een bindend adviescommissie is.
o Personen-en familierecht
▪ Kern: rechtspositie natuurlijke personen
▪ Rechter: ordende taak
▪ Oneigenlijke rechtspraak → het hoeft niet altijd over een geschil te gaan. P. 1 en
2 uit het boek legt dit uit.
▪ Bemoeienis derde: altijd rechter → hier heb je dus niet het alternatief wat het
vermogensrecht wel biedt.
Twee voorbeelden vermogensrecht:
- A vordert nakoming van de (in zijn ogen) tussen hem B gesloten overeenkomst. B ontkent
verplichting, want geen overeenkomst. A spreekt B aan in rechte.
o BPR: hoe gaat dat in zijn werk?
▪ In de praktijk is het bewijs het alle belangrijkste onderdeel van het procesrecht.
- In een Franse krant, uitgegeven door C, wordt een voor de Nederland D beledigende tekst
geplaats. D Vordert schadevergoeding.
o BPR: voor welke rechter?
De tentamenvragen worden gebaseerd op stukken uit de krant.
Tip: schrijf de casus uit, dan moet je een zoekstrategie ontwikkelen.
Voorbeelden personen- en familierecht:
- A is in gemeenschap van goederen gehuwd met B en wil scheiden (art. 1:150 BW).
- C en D willen de minderjarige E adopteren (art. 1:227 BW).
- Zoon F wil zijn dementerende moeder G onder curatele laten stellen (art. 1:379 BW)
o BPR: en hoe gaat dat in zijn werk?
Bronnen van het burgerlijk procesrecht
- Nationaal
o Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering (rv)
o Wet op de Rechterlijke Organisatie
o Burgerlijk Wetboek
1
, o Andere wetten in formele zin (o.a. ATW, Gw)
o Rechtersregelingen
- Internationaal
o Verdragen (o.a. EVRM, BUPO)
o Europese Verordeningen (Brussel I Bis – VO en Betekenings-VO II)
Rechtsingang: dagvaarding en verzoekschrift. Cassatie: procesinleiding (KEI-Rv) (Boek 1.4.2.).
- Dagvaarding: Tweede Titel van het eerste boek
- Verzoekschrift: Derde Titel van het Eerste boek
Pas in een titel 3 procedure niet een procedure uit titel 2 toe!!
Vermogensrecht is het vaak een dagvaardingsprocedure. Personen- en familierecht is meestal een
verzoekschriftprocedure. Art. 78 Rv → het is een dagvaardingsprocedure als het geen
verzoekschriftprocedure is.
Rechtsingang civiele procedures: dagvaarding of verzoekschrift? Voorbeeld: het procesdossier
Houthuyzen/De Wit
- Art. 78 lid 1 Rv
- Art. 261 lid 2 Rv: ‘uit de wet voortvloeit’
- Verkeerd gekozen ingang?
o Art. 69 Rv.
Verschillen tussen dagvaaridngs- en verzoekschriftprocedure (o.a ):
- Procesinleidend stuk → De dagvaarding wordt betekend en doorgestuurd aan de rechtbank. Het
verzoekschrift wordt gestuurd aan de rechtbank en doorgestuurd naar de belanghebbende.
- Relatief bevoegde rechter → We hebben 11 rechtbanken. Hoe weet je bij welke je moet zijn.
Daar komen we nog over te spreken. Het betreft dus de geografisch bevoegde rechter.
- Procesverloop
- Uitspraak
Hoofdrolspelers
- Procespartijen
- Rechter(s)/Gerechten
- Rechtshulpverleners (advocaten, gemachtigden)
- Deurwaarder
- Griffier
Zie voor partijen, advocaten en deurwaarders: Compendium, pag. 93-108
Soorten gerechten (art. 2 RO)
- Rechtbanken (11)
o In het kader van civielrechtelijke afdoening: twee afdelingen of kamers
▪ Civiele kamer
▪ Kamer voor kantonzaken → hier kun je in persoon procederen. Hier heb je dus
geen advocaat nodig.
▪ Art. 42 RO → hierin staat dat een zaak eigenlijk altijd bij de rechtbank begint.
o Gerechtshoven (4)
o Hoge Raad (1)
2
,Beginselen
Beginselen van burgerlijk procesrecht – vgl. Art. 6 EVRM
- Recht op toegang tot de rechter → Overheidsrechter
- Onpartijdig en onafhankelijk gerecht → Je moet er op kunnen vertrouwen dat de rechter
onpartijdig en onafhankelijk is. Je hebt de mogelijkheid om te kunnen betwisten dat de rechter
niet onpartijdig of onafhankelijk is. Je hebt wrakring en verschoning. Verschoning doet de rechter
als hij van mening is dat hij niet onafhankelijk en onpartijdig kan zijn.
- Recht op eerlijke behandeling → Het spreekt voor zich dat als je bij de rechter bent het er eerlijk
aan toe gaat. Een voorbeeld hiervan is art. 19 Rv. Dit is het beginsel van hoor en wederhoor. Het
proces is eerlijk als een rechter motiveert. Dit staat ook in de wet. De motivering moet de
beslissing dragen.
- Behandeling en uitspraak in het openbaar → Het is een soort verantwoording naar de
maatschappij.
- Uitspraak binnen redelijke termijn. → Een redelijke termijn is 9 tot 12 maanden (zolang duurt
een gemiddelde procedure ongeveer). Wat als de rechtspraak te lang duurt? Dan moet je naar
het verbintenissen recht. Dan moet je naar de staat en aangeven dat de rechters hun
verplichtingen niet nakomen en vragen om schadevergoeden, voor iedere zes maanden dat het
te lang duur van 500 euro. Bij deze procedure hoef je geen griffierecht te betalen.
Toegang tot de rechter
- Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de overheidsrechter die hem toekomt
o Uitzondering: overeenkomst tot arbitrage (art. 1020 Rv)
- Beperkingen?
o Griffierecht?
o Verplichte procesvertegenwoordiging
Onpartijdig en onafhankelijk
- Onafhankelijk t.o.v. andere staatsmachten (Montesquieu)
- Verankerd in bijvoorbeeld art. 116 en 117 GW
- Onpartijdig t.o.v. partijen
- Register van nevenfuncties
- Wraking en verschoning (art. 36 e.v. Rv)
Eerlijke behandeling
- Hoor en wederhoor (art. 19 Rv)
- Processuele gelijkheid (‘equality of arms’)
- Motivering beslissing (art. 121 Gw; art. 30 Rv)
Hoor en wederhoor
- Audite et alteram partem
- Gecodificeerd in art 19 Rv
o HR 18 december 1987 (Schook/Vergeer, SDU-bundel nr. 25) – niet-officiele bezichtiging
- ‘tenzij uit de wet anders voortvloeit’ (bijv. art. 279 lid 1 jo. 700 Rv)
Openbaarheid
- Behandeling én uitspraak
- Art. 121 GW, 4 en 5 RO, 27-29 Rv
- Achtergrond
- Uitzonderingen
3
, Redelijke termijn
- Hoelang duurt een procedure?
- Wat is een redelijke termijn?
- ‘Remedie’ bij overschrijding: vordering tot vergoeding van immateriele schade (op grond van
onrechtmatige daad) tegen de Staat
o HR 28 maart 2014, NJ 2014/525 (Eisers/Gemeente De Bildt)
Hoorcollege 1B
I. Rechtsmacht
- Is de Nederlandse rechter bevoegd?
Dit is vooral van toepassing bij een internationale casus.
- Relevantie: bij zaak met internationaal aspect
o Vb. Casus: Een Amerikaan begaat een onrechtmatige daad jegens u in Groningen, ten
gevolge waarvan u schade lijdt. U wilt de Amerikaan (i.e. de laedens) aanspraken. Kan
dat voor de Nederlandse rechter?
o Zoekstrategie: Waar woont de Amerikaan? → Hoe ga ik het probleem procesrechtelijk
benaderen?
▪ De eerste vraag die je moet stellen is: Waar wonen de partijen? Als je een vraag
van rechtsmacht wil beantwoorden, moet je kijken naar art. 1 Rv.
- Artikel 1 Rv
De woonplaats van de Amerikaan kan in een van de volgende territoria zijn:
o (I). Europese Unie, → EEX verdragen.
o (II) Buiten EU → Of verdragen van toepassing
▪ Noorwegen, Zwitserland, Ijsland → EVEX II
▪ Elders
Als de woonplaats in nederland is, is er geen probleem en is de nederlandse rechter bevoegd.
Woont de gedaagde wel in het buitenland dan moet je dus naar de verdragen gaan kijken.
Ad (I) Woonplaats Europese Unie
- Relevante regeling
o Brussel I Bis-verordening (burgelijke en handelszaken) Kluwer: V.6 Herschikte EEX
verordening
o PM: Brussel II ter-verordening (huwelijkzaken)
- Uitleg regelingen?
o Hof van Justitie Europese Unie (hvJ EG), via zgn, prejudiciele vragen
- Opbouw Brussel I bis
o Werkingssfeer of materieel toepassingsbeleid (art. 1)
o Hoofdregel internationale bevoegdheid (art. 4)
o Alternatieve fora (art. 7 en 8)
o Exclusieve fora (art. 24)
o Forumkeuze (art. 25)
Stappen rechtsmacht:
1. Art. 1 Rv
2. Waar woont de gedaagde?
3. EU land → Brussel 1 Bis
a. Art. 1 Brussel I Bis
4
Hoorcollege week 1a Inleiding
Het belangrijkste beginsel van bpr is het beginsel van hoor en wederhoor.
Het burgerlijk recht is de aanleiding voor het proces.
Inleiding BPR
- Het burgerlijk recht valt uiteen in:
o Vermogensrecht
▪ Kern: recht hebben vs. Recht krijgen
▪ Rechter: taak als geschilbeslechter
▪ Eigenlijke rechtspraak (betreffende een geschil) → geschilbeslechting. De
rechter moet zijn oordeel geven. De rechter is benoemd door de kroon en is
onafhankelijk en onpartijdig.
▪ Bemoeienis derde: rechter of alternatief (arbitrage). Arbitrage vindt je vooral in
het voetbal. In deze contracten staat vaak arbitrage opgenomen. Dan ga je naar
een particuliere rechter. Bij een zorgverzekering staat er ook in het contract dat
er een bindend adviescommissie is.
o Personen-en familierecht
▪ Kern: rechtspositie natuurlijke personen
▪ Rechter: ordende taak
▪ Oneigenlijke rechtspraak → het hoeft niet altijd over een geschil te gaan. P. 1 en
2 uit het boek legt dit uit.
▪ Bemoeienis derde: altijd rechter → hier heb je dus niet het alternatief wat het
vermogensrecht wel biedt.
Twee voorbeelden vermogensrecht:
- A vordert nakoming van de (in zijn ogen) tussen hem B gesloten overeenkomst. B ontkent
verplichting, want geen overeenkomst. A spreekt B aan in rechte.
o BPR: hoe gaat dat in zijn werk?
▪ In de praktijk is het bewijs het alle belangrijkste onderdeel van het procesrecht.
- In een Franse krant, uitgegeven door C, wordt een voor de Nederland D beledigende tekst
geplaats. D Vordert schadevergoeding.
o BPR: voor welke rechter?
De tentamenvragen worden gebaseerd op stukken uit de krant.
Tip: schrijf de casus uit, dan moet je een zoekstrategie ontwikkelen.
Voorbeelden personen- en familierecht:
- A is in gemeenschap van goederen gehuwd met B en wil scheiden (art. 1:150 BW).
- C en D willen de minderjarige E adopteren (art. 1:227 BW).
- Zoon F wil zijn dementerende moeder G onder curatele laten stellen (art. 1:379 BW)
o BPR: en hoe gaat dat in zijn werk?
Bronnen van het burgerlijk procesrecht
- Nationaal
o Wetboek van Burgerlijke rechtsvordering (rv)
o Wet op de Rechterlijke Organisatie
o Burgerlijk Wetboek
1
, o Andere wetten in formele zin (o.a. ATW, Gw)
o Rechtersregelingen
- Internationaal
o Verdragen (o.a. EVRM, BUPO)
o Europese Verordeningen (Brussel I Bis – VO en Betekenings-VO II)
Rechtsingang: dagvaarding en verzoekschrift. Cassatie: procesinleiding (KEI-Rv) (Boek 1.4.2.).
- Dagvaarding: Tweede Titel van het eerste boek
- Verzoekschrift: Derde Titel van het Eerste boek
Pas in een titel 3 procedure niet een procedure uit titel 2 toe!!
Vermogensrecht is het vaak een dagvaardingsprocedure. Personen- en familierecht is meestal een
verzoekschriftprocedure. Art. 78 Rv → het is een dagvaardingsprocedure als het geen
verzoekschriftprocedure is.
Rechtsingang civiele procedures: dagvaarding of verzoekschrift? Voorbeeld: het procesdossier
Houthuyzen/De Wit
- Art. 78 lid 1 Rv
- Art. 261 lid 2 Rv: ‘uit de wet voortvloeit’
- Verkeerd gekozen ingang?
o Art. 69 Rv.
Verschillen tussen dagvaaridngs- en verzoekschriftprocedure (o.a ):
- Procesinleidend stuk → De dagvaarding wordt betekend en doorgestuurd aan de rechtbank. Het
verzoekschrift wordt gestuurd aan de rechtbank en doorgestuurd naar de belanghebbende.
- Relatief bevoegde rechter → We hebben 11 rechtbanken. Hoe weet je bij welke je moet zijn.
Daar komen we nog over te spreken. Het betreft dus de geografisch bevoegde rechter.
- Procesverloop
- Uitspraak
Hoofdrolspelers
- Procespartijen
- Rechter(s)/Gerechten
- Rechtshulpverleners (advocaten, gemachtigden)
- Deurwaarder
- Griffier
Zie voor partijen, advocaten en deurwaarders: Compendium, pag. 93-108
Soorten gerechten (art. 2 RO)
- Rechtbanken (11)
o In het kader van civielrechtelijke afdoening: twee afdelingen of kamers
▪ Civiele kamer
▪ Kamer voor kantonzaken → hier kun je in persoon procederen. Hier heb je dus
geen advocaat nodig.
▪ Art. 42 RO → hierin staat dat een zaak eigenlijk altijd bij de rechtbank begint.
o Gerechtshoven (4)
o Hoge Raad (1)
2
,Beginselen
Beginselen van burgerlijk procesrecht – vgl. Art. 6 EVRM
- Recht op toegang tot de rechter → Overheidsrechter
- Onpartijdig en onafhankelijk gerecht → Je moet er op kunnen vertrouwen dat de rechter
onpartijdig en onafhankelijk is. Je hebt de mogelijkheid om te kunnen betwisten dat de rechter
niet onpartijdig of onafhankelijk is. Je hebt wrakring en verschoning. Verschoning doet de rechter
als hij van mening is dat hij niet onafhankelijk en onpartijdig kan zijn.
- Recht op eerlijke behandeling → Het spreekt voor zich dat als je bij de rechter bent het er eerlijk
aan toe gaat. Een voorbeeld hiervan is art. 19 Rv. Dit is het beginsel van hoor en wederhoor. Het
proces is eerlijk als een rechter motiveert. Dit staat ook in de wet. De motivering moet de
beslissing dragen.
- Behandeling en uitspraak in het openbaar → Het is een soort verantwoording naar de
maatschappij.
- Uitspraak binnen redelijke termijn. → Een redelijke termijn is 9 tot 12 maanden (zolang duurt
een gemiddelde procedure ongeveer). Wat als de rechtspraak te lang duurt? Dan moet je naar
het verbintenissen recht. Dan moet je naar de staat en aangeven dat de rechters hun
verplichtingen niet nakomen en vragen om schadevergoeden, voor iedere zes maanden dat het
te lang duur van 500 euro. Bij deze procedure hoef je geen griffierecht te betalen.
Toegang tot de rechter
- Niemand kan tegen zijn wil worden afgehouden van de overheidsrechter die hem toekomt
o Uitzondering: overeenkomst tot arbitrage (art. 1020 Rv)
- Beperkingen?
o Griffierecht?
o Verplichte procesvertegenwoordiging
Onpartijdig en onafhankelijk
- Onafhankelijk t.o.v. andere staatsmachten (Montesquieu)
- Verankerd in bijvoorbeeld art. 116 en 117 GW
- Onpartijdig t.o.v. partijen
- Register van nevenfuncties
- Wraking en verschoning (art. 36 e.v. Rv)
Eerlijke behandeling
- Hoor en wederhoor (art. 19 Rv)
- Processuele gelijkheid (‘equality of arms’)
- Motivering beslissing (art. 121 Gw; art. 30 Rv)
Hoor en wederhoor
- Audite et alteram partem
- Gecodificeerd in art 19 Rv
o HR 18 december 1987 (Schook/Vergeer, SDU-bundel nr. 25) – niet-officiele bezichtiging
- ‘tenzij uit de wet anders voortvloeit’ (bijv. art. 279 lid 1 jo. 700 Rv)
Openbaarheid
- Behandeling én uitspraak
- Art. 121 GW, 4 en 5 RO, 27-29 Rv
- Achtergrond
- Uitzonderingen
3
, Redelijke termijn
- Hoelang duurt een procedure?
- Wat is een redelijke termijn?
- ‘Remedie’ bij overschrijding: vordering tot vergoeding van immateriele schade (op grond van
onrechtmatige daad) tegen de Staat
o HR 28 maart 2014, NJ 2014/525 (Eisers/Gemeente De Bildt)
Hoorcollege 1B
I. Rechtsmacht
- Is de Nederlandse rechter bevoegd?
Dit is vooral van toepassing bij een internationale casus.
- Relevantie: bij zaak met internationaal aspect
o Vb. Casus: Een Amerikaan begaat een onrechtmatige daad jegens u in Groningen, ten
gevolge waarvan u schade lijdt. U wilt de Amerikaan (i.e. de laedens) aanspraken. Kan
dat voor de Nederlandse rechter?
o Zoekstrategie: Waar woont de Amerikaan? → Hoe ga ik het probleem procesrechtelijk
benaderen?
▪ De eerste vraag die je moet stellen is: Waar wonen de partijen? Als je een vraag
van rechtsmacht wil beantwoorden, moet je kijken naar art. 1 Rv.
- Artikel 1 Rv
De woonplaats van de Amerikaan kan in een van de volgende territoria zijn:
o (I). Europese Unie, → EEX verdragen.
o (II) Buiten EU → Of verdragen van toepassing
▪ Noorwegen, Zwitserland, Ijsland → EVEX II
▪ Elders
Als de woonplaats in nederland is, is er geen probleem en is de nederlandse rechter bevoegd.
Woont de gedaagde wel in het buitenland dan moet je dus naar de verdragen gaan kijken.
Ad (I) Woonplaats Europese Unie
- Relevante regeling
o Brussel I Bis-verordening (burgelijke en handelszaken) Kluwer: V.6 Herschikte EEX
verordening
o PM: Brussel II ter-verordening (huwelijkzaken)
- Uitleg regelingen?
o Hof van Justitie Europese Unie (hvJ EG), via zgn, prejudiciele vragen
- Opbouw Brussel I bis
o Werkingssfeer of materieel toepassingsbeleid (art. 1)
o Hoofdregel internationale bevoegdheid (art. 4)
o Alternatieve fora (art. 7 en 8)
o Exclusieve fora (art. 24)
o Forumkeuze (art. 25)
Stappen rechtsmacht:
1. Art. 1 Rv
2. Waar woont de gedaagde?
3. EU land → Brussel 1 Bis
a. Art. 1 Brussel I Bis
4
