Samenvatting Constitutioneel recht (RGBUSBR005)

Week 1: Geschiedenis

Grondwetswijzigingen
Grondwetswijziging 1848:
 Ministeriele verantwoordelijkheid, koning is onschendbaar (art. 42 Gw)
 Staten-Generaal vertegenwoordigt het hele volk (art. 50-51 Gw)
 Kiesrecht (art. 54 Gw)
 Ontbindingsrecht (art. 64 Gw)
 Recht van amendement (art. 84 Gw)
 Rechtstreekse en directe werking (art. 93-94 Gw)
Grondwetsherziening 1866: De vertrouwensregel is sterk ontwikkeld
De hoofdlijnen die we zien van de grondwetsherzieningen zijn parlementarisering,
democratisering, grondrechtenbescherming en internationalisering

Machtenscheiding




Elementen van een rechtsstaat
1. Legaliteitsbeginsel  Machtspositie beperken en om willekeur te voorkomen
2. Voorafgaande algemene regel: Je kunt niet achteraf veroordeeld worden voor een
actie die nog niet verboden was op het moment dat deze plaatsvond
3. Machtenscheiding
4. Democratieprincipe
5. Onafhankelijke rechtspraak (art. 117 Gw en art. 6 EVRM)
6. Klassieke grondrechten (HR Artzë fur das Leben)

, Week 2: Democratie en politiek

Beperkingen van de formele wetgever
 Statuut en de Grondwet; sommige bevoegdheden worden aan andere organen
overgelaten (art. 112 Gw)
 Ongeschreven recht; de wetgever moet zelf toetsen aan de rechtsbeginselen in het
wetgevingsproces, aangezien de rechter dit niet mag (art. 120 Gw)
 Internationaal recht; zodra een wet in formele zin in strijd is met het internationaal
recht, wordt zij buiten beschouwing gelaten (art. 94 Gw)

Wet in formele zin (art. 81 t/m 88 Gw)
1. Minister  Ministerraad  Advies RvS  TK  EK  bekrachtiging
2. Een of meer Kamerleden  RvS  TK  EK  bekrachtiging (= recht van initiatief)
Bijzonderheden
- Sommige wetsvoorstellen worden in verenigde vergadering behandeld (art. 83 Gw)
- Sommige wetsvoorstellen behoeven een meerderheid van 2/3e van het aantal leden
van zowel de TK als de EK (art. 137 Gw)
Stemmen
- De TK heeft het recht van amendement, tot het moment dat de TK het wetsvoorstel
aanneemt (art. 84 Gw)
- De EK kan een novelle procedure starten, waarna beide voorstellen gelijktijdig
worden bekrachtigd (art. 85 Gw)
Intrekken
Alle ingediende voorstellen kunnen door de indiener worden ingetrokken, zolang het nog
niet door de SG is aangenomen (art. 86 Gw; langer dan periode voor het wijzigen)
Weigeren
Een minister kan weigeren om een bepaald wetsvoorstel te bekrachtigen (art. 87 Gw)

Grondwetsherziening (art. 137 Gw)
Eerste lezing: De regering of de TK dienen een voorstel tot grondwetswijziging in; wordt in
de TK en EK aangenomen met een gewone meerderheid
Ontbinding: Na bekendmaking wordt de TK ontbonden en worden er tegelijk nieuwe
verkiezingen gehouden (lid 3)  kiezers kunnen hun mening geven over de wijziging
Tweede lezing: Het voorstel tot verandering wordt alleen aangenomen met 2/3e meerderheid
(lid 4)
Bekrachtiging: Het wetsvoorstel wordt door de regering bekrachtigd

Kiesrecht (art. 54 Gw)
De leden van de TK worden rechtstreeks gekozen door de Nederlanders die de leeftijd van
18 jaar hebben bereikt, en die niet zijn uitgesloten van het kiesrecht  Lid 2 geeft vier
vereisten:
1. Een daartoe bij de wet aangewezen delict
2. Bij onherroepelijke rechterlijke uitspraak
3. Is veroordeeld tot een vrijheidsstraf van ten minste een jaar
4. En hierbij tevens is ontzet van het kiesrecht

*De leden van de EK worden niet rechtstreeks gekozen, maar door de leden van de
provinciale staten gekozen (art. 55 Gw); deze zijn ook toegestaan als lid in de Tweede
Kamer (art. 13 Provinciewet)
*De leden van beide Kamers worden gekozen op de grondslag van evenredige
vertegenwoordiging (art. 51 lid 1 Gw); dit sluit elke vorm van districtenstelsel uit