RECHTSMETHODIEK
II. Het objectieve recht
A. Het objectieve en het subjectieve recht
1. Het objectieve recht
Recht als statistisch gegeven => objectieve recht = geheel aan rechtsregels dat op een
bepaald moment op een bepaalde plaats van toepassing is, bv. Belgische recht
Aantal elementen:
1. Geheel aan rechtsregels = gedragsregelen die abstract geformuleerd zijn en een
algemene draagwijdte hebben, zodat zij van toepassing zijn op alle gelijkaardige
concrete gevallen maar niet allemaal zelfde dwingende kracht:
a. Imperatief – dwingend: men kan er niet van afwijken, bv. regels die openbare
orde of goede zeden raken
b. Suppletief – aanvullend: zijn toepasselijk tenzij men zelf een afwijkende
regeling heeft uitgewerkt
c. Bijkomende regels die institutionele kader vormen voor totstandkoming,
toepassing, afdwinging van gedragsregels
2. Regels zijn opgelegd, ontvangen en bekrachtigd door de maatschappij (uit
gewoonte/bevoegde organen)
3. Doel regels: ordening maatschappij, hoe? Bieden van rechtszekerheid + waarborgen
rechtvaardigheid
4. Regels zijn afdwingbaar door het maatschappelijk gezag
Worden uitgevoerd + overtredingen worden gesanctioneerd
2. Het subjectieve recht
Wijze waarop een rechtsregel uit het objectieve recht werkt
Juridische gedragsnorm: hypothetische structuur, norm verbindt aan bepaalde feiten of
handelingen bepaalde rechtsgevolgen voor diegenen tot wie de norm zich richt
Bv. Art. 1382 BW: juridische verplichting tot schadevergoeding voor de dader =
buitencontractuele aansprakelijkheid
Rechtsregel is in algemene bewoordingen gesteld dus men moet bij toepassing van de
norm concrete feiten nagaan + beantwoorden ze aan de hypothese in de norm?
Veel toepassings-en interpretatievragen
Rechtsregel: 3 elementen:
1. Het rechtssubject
o = Diegene die rechten en plichten kan hebben + voor wie de rechtsregels
gevolgen, m.n. rechten en plichten, met zich meebrengt, houder van het recht
1
, o Zowel natuurlijke (fysieke) personen als rechtspersonen (vennootschappen, …)
2. Het rechtsfeit
o = Feit waaraan de rechtsregels rechtsgevolgen verbindt
o Loutere feiten die geen actief optreden van mens impliceren (geboorte,…)
o Feitelijke menselijke gedragingen die worden gesteld zonder dat de steller
bedoeling had om rechtsgevolgen tot stand te brengen (verkeersongeval
veroorzaken)
o Rechtshandelingen = handelingen door mensen gesteld met oog op
rechtsgevolgen die het recht daaraan verbindt (opstellen testament (eenzijdig),
sluiten huurovereenkomst (meerzijdig))
3. Het rechtsgevolg
o = Gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
o Ontstaan, wijzigen, uitdoven van subjectieve rechten
o Ontstaan, wijzigen, uitdoven van rechtsplichten
o Sanctionering van een overtreding van een rechtsplicht
o Wijziging in rechtstoestand van een rechtssubject
Subjectief recht = juridisch (door het objectieve recht) bekrachtigde bevoegdheid of
aanspraak die een rechtssubject op een bepaalde zaak of jegens een bepaalde
persoon kan uitoefenen om zijn of haar eigen doelstellingen te verwezenlijken
Welbepaalde juridische verplichting die door een regel van objectief
recht rechtstreeks aan derde wordt opgelegd + waarvan naleving kan
worden afgedwongen voor de rechter door diegene die een belang
heeft bij de uitvoering van de verplichting
B. Overzicht van het objectieve recht
1. De opdeling in rechtstakken of rechtsgebieden
= Domeinen van het recht die zich inlaten met de regeling van facetten van het
maatschappelijke leven die een of meer gemeenschappelijke kenmerken delen -> eigen
regels + beginselen
o BW
o Handelswetboek
o Strafwetboek
Codificatie van recht in wetboeken in 18e + 19e eeuw in continentaal Europa verliep
per rechtstak
o Rechtbanken voor grondwettelijke geschillen
o “ bestuurlijke geschillen
o “ burgerlijke geschillen
o “ handelsgeschillen
o “ arbeidsgeschillen
Structuur van rechtbanken = weerspiegeling van opdeling in rechtstakken
2
, Belangrijk te weten tot welke rechtstak gezochte normen behoren als je wil vinden
welk recht toepasselijk is op de situatie
Belgisch recht:
o Publiekrecht
o Privaatrecht
Privaatrecht:
o Regelt status van individuele rechtssubject + verhoudingen tussen de
rechtssubjecten onderling in een private context (geen overheid inmenging)
o Rechtssubjecten: gelijkheid, vrijheid
Publiekrecht:
o Beheerst uitoefening van het staatsgezag
o Organisatie overheidsinstellingen
o Werking onderling + tegenover de rechtsonderhorigen
o Meestal imperatief
Onderscheid publiek-privaatrecht:
PUBLIEKRECHT PRIVAATRECHT
Doel Waarborgen algemene belangen van de Dienen van de private belangen van individuen
staat
Karakter Dwingend recht – van openbare orde Veeleer aanvullend of regelend recht
(essentiële belangen van de staat of van
het gemeenschapsrecht raakt of (…) in
het privaatrecht de juridische
grondslagen vastlegt waarop de
economische of morele orde van de
maatschappij rust)
Subject Staat + staatsburgers (verhouding van Burgers onderling (verhouding van
ondergeschiktheid) coördinatie)
Sanctie Eenzijdig optreden van overheid, evt. Staat (rechter) beslecht de particuliere
gevolgd door rechterlijke tussenkomst geschillen
Niet vrij van kritiek: scherpe lijn is er niet meer door inmenging + deelname
maatschappelijk leven door overheid
Traditionele onderverdeling privaat-publiekrecht, Belgisch objectief recht:
PUBLIEKRECHT PRIVAATRECHT
o Grondwettelijk recht/staatsrecht o Burgerlijk recht
o Administratief recht/bestuursrecht o Handelsrecht
o Strafrecht o Privaatrechtelijk procesrecht
o Strafprocesrecht o Internationaal privaatrecht
o Fiscaal recht
3
II. Het objectieve recht
A. Het objectieve en het subjectieve recht
1. Het objectieve recht
Recht als statistisch gegeven => objectieve recht = geheel aan rechtsregels dat op een
bepaald moment op een bepaalde plaats van toepassing is, bv. Belgische recht
Aantal elementen:
1. Geheel aan rechtsregels = gedragsregelen die abstract geformuleerd zijn en een
algemene draagwijdte hebben, zodat zij van toepassing zijn op alle gelijkaardige
concrete gevallen maar niet allemaal zelfde dwingende kracht:
a. Imperatief – dwingend: men kan er niet van afwijken, bv. regels die openbare
orde of goede zeden raken
b. Suppletief – aanvullend: zijn toepasselijk tenzij men zelf een afwijkende
regeling heeft uitgewerkt
c. Bijkomende regels die institutionele kader vormen voor totstandkoming,
toepassing, afdwinging van gedragsregels
2. Regels zijn opgelegd, ontvangen en bekrachtigd door de maatschappij (uit
gewoonte/bevoegde organen)
3. Doel regels: ordening maatschappij, hoe? Bieden van rechtszekerheid + waarborgen
rechtvaardigheid
4. Regels zijn afdwingbaar door het maatschappelijk gezag
Worden uitgevoerd + overtredingen worden gesanctioneerd
2. Het subjectieve recht
Wijze waarop een rechtsregel uit het objectieve recht werkt
Juridische gedragsnorm: hypothetische structuur, norm verbindt aan bepaalde feiten of
handelingen bepaalde rechtsgevolgen voor diegenen tot wie de norm zich richt
Bv. Art. 1382 BW: juridische verplichting tot schadevergoeding voor de dader =
buitencontractuele aansprakelijkheid
Rechtsregel is in algemene bewoordingen gesteld dus men moet bij toepassing van de
norm concrete feiten nagaan + beantwoorden ze aan de hypothese in de norm?
Veel toepassings-en interpretatievragen
Rechtsregel: 3 elementen:
1. Het rechtssubject
o = Diegene die rechten en plichten kan hebben + voor wie de rechtsregels
gevolgen, m.n. rechten en plichten, met zich meebrengt, houder van het recht
1
, o Zowel natuurlijke (fysieke) personen als rechtspersonen (vennootschappen, …)
2. Het rechtsfeit
o = Feit waaraan de rechtsregels rechtsgevolgen verbindt
o Loutere feiten die geen actief optreden van mens impliceren (geboorte,…)
o Feitelijke menselijke gedragingen die worden gesteld zonder dat de steller
bedoeling had om rechtsgevolgen tot stand te brengen (verkeersongeval
veroorzaken)
o Rechtshandelingen = handelingen door mensen gesteld met oog op
rechtsgevolgen die het recht daaraan verbindt (opstellen testament (eenzijdig),
sluiten huurovereenkomst (meerzijdig))
3. Het rechtsgevolg
o = Gevolg dat de rechtsregel aan het rechtsfeit verbindt
o Ontstaan, wijzigen, uitdoven van subjectieve rechten
o Ontstaan, wijzigen, uitdoven van rechtsplichten
o Sanctionering van een overtreding van een rechtsplicht
o Wijziging in rechtstoestand van een rechtssubject
Subjectief recht = juridisch (door het objectieve recht) bekrachtigde bevoegdheid of
aanspraak die een rechtssubject op een bepaalde zaak of jegens een bepaalde
persoon kan uitoefenen om zijn of haar eigen doelstellingen te verwezenlijken
Welbepaalde juridische verplichting die door een regel van objectief
recht rechtstreeks aan derde wordt opgelegd + waarvan naleving kan
worden afgedwongen voor de rechter door diegene die een belang
heeft bij de uitvoering van de verplichting
B. Overzicht van het objectieve recht
1. De opdeling in rechtstakken of rechtsgebieden
= Domeinen van het recht die zich inlaten met de regeling van facetten van het
maatschappelijke leven die een of meer gemeenschappelijke kenmerken delen -> eigen
regels + beginselen
o BW
o Handelswetboek
o Strafwetboek
Codificatie van recht in wetboeken in 18e + 19e eeuw in continentaal Europa verliep
per rechtstak
o Rechtbanken voor grondwettelijke geschillen
o “ bestuurlijke geschillen
o “ burgerlijke geschillen
o “ handelsgeschillen
o “ arbeidsgeschillen
Structuur van rechtbanken = weerspiegeling van opdeling in rechtstakken
2
, Belangrijk te weten tot welke rechtstak gezochte normen behoren als je wil vinden
welk recht toepasselijk is op de situatie
Belgisch recht:
o Publiekrecht
o Privaatrecht
Privaatrecht:
o Regelt status van individuele rechtssubject + verhoudingen tussen de
rechtssubjecten onderling in een private context (geen overheid inmenging)
o Rechtssubjecten: gelijkheid, vrijheid
Publiekrecht:
o Beheerst uitoefening van het staatsgezag
o Organisatie overheidsinstellingen
o Werking onderling + tegenover de rechtsonderhorigen
o Meestal imperatief
Onderscheid publiek-privaatrecht:
PUBLIEKRECHT PRIVAATRECHT
Doel Waarborgen algemene belangen van de Dienen van de private belangen van individuen
staat
Karakter Dwingend recht – van openbare orde Veeleer aanvullend of regelend recht
(essentiële belangen van de staat of van
het gemeenschapsrecht raakt of (…) in
het privaatrecht de juridische
grondslagen vastlegt waarop de
economische of morele orde van de
maatschappij rust)
Subject Staat + staatsburgers (verhouding van Burgers onderling (verhouding van
ondergeschiktheid) coördinatie)
Sanctie Eenzijdig optreden van overheid, evt. Staat (rechter) beslecht de particuliere
gevolgd door rechterlijke tussenkomst geschillen
Niet vrij van kritiek: scherpe lijn is er niet meer door inmenging + deelname
maatschappelijk leven door overheid
Traditionele onderverdeling privaat-publiekrecht, Belgisch objectief recht:
PUBLIEKRECHT PRIVAATRECHT
o Grondwettelijk recht/staatsrecht o Burgerlijk recht
o Administratief recht/bestuursrecht o Handelsrecht
o Strafrecht o Privaatrechtelijk procesrecht
o Strafprocesrecht o Internationaal privaatrecht
o Fiscaal recht
3
