Samenvatting
Meritocratie: op weg naar een nieuwe klassensamenleving?
Meritocratie: van ideaal naar dystopie?
Een meritocratische samenleving heeft 2 belangrijke doelstellingen:
1. Doelmatig
2. Rechtvaardigheid
Een meritocratische samenleving is een samenleving waarin maatschappelijke posities worden verdeel op basis van persoonlijke
verdiensten. Dat wil zeggen op basis van wat mensen zelf presteren, en niet op basis van sociale afkomst, zoals het traditionele industriële
klassensamenleving.
Sociologen stellen: in een meritocratie wordt maatschappelijk succes bepaald door individuele prestaties en niet door kenmerken die aan
iemand worden toegeschreven op basis van diens sociale of etnische herkomst of sekse (ascription). Een dergelijke samenleving is
doelmatig, omdat de talenten en capaciteiten van alle burgers optimaal worden benut.
Een meritocratie is ook rechtvaardig, omdat iedereen gelijke kansen heeft om talenten te ontwikkelen en die op de (arbeids)markt te gelde
te maken. In een meritocratie is discriminatie op grond van niet-relevante kenmerken zoals huidskleur, geslacht dan ook uitgebannen.
Daarom is een meritocratische samenleving een open samenleving. Iedereen heeft gelijke kansen op maatschappelijk succes.
In welke mate worden maatschappelijke posities in Nederland daadwerkelijk
verdeeld op basis van persoonlijke verdiensten, en spelen sociale en etnische
herkomst en sekse inderdaad een steeds kleinere rol?
Voor het begrip meritocratie bestaat geen eenduidigheid. We houden ons aan de definitie van Michael Young, die het begrip meritocratie
in 1958 in zijn boek The rise of the meritocracy gebruikte.
In een meritocratische samenleving worden maatschappelijke posities toebedeeld op basis van Merit (verdienste)>
Young definieerde dit begrip als volgt:
- I.Q + effort = merit oftewel:
- I.Q + inspanning = verdienste
Want is een meritocratie bepaalt de combinatie van je intelligentie en je inspanning waar je terechtkomt. Slimme en hardwerkende komen
in de hoogste positie, wie dom en lui is belandt aan de onderkant in de samenleving.
Ook het onderwijs speelt een rol in de meritocratie. Het IQ bepaalt in welke vorm van onderwijs het kind terechtkomt. De sociale
achtergrond en het inkomen wordt ook indirect meegerekend.
IQ kan via nature en nurture worden overgedragen. Als het IQ van een kind sterk samenhangt met het IQ van ouders, zullen zij in een
meritocratische samenleving hetzelfde opleidingsniveau bereiken en op dezelfde positie in de maatschappij belanden.
In een perfecte meritocratie zal er altijd nog slimme ouders met domme kinderen en domme ouders met slimme kinderen zijn, waardoor
er nog wel degelijk een zekere mate van op- en neerwaartse sociale mobiliteit tussen de generaties is.
In de 2e plaats wordt merit volgens Young niet alleen bepaald door IQ, maar ook door inspanning. Iemand kan een lage intelligentie op
zekere hoogte compenseren door zich extra in te spannen, terwijl een intelligente maar lui persoon, maatschappelijk niet erg succesvol
zijn.
De wetenschap gaat nauwelijks in op de inspanning, maar op het merit (verdienste). Dit geldt ook voor Young (1958).
Wat geldt als verdienste?
Hoe breed of hoe smal moeten we een begrip als IQ/intelligentie interpreteren? Een meritocratische samenleving laat ook zien dat andere
persoonlijke vaardigheden een rol zullen spelen.
Zoals: sporters die fysieke kracht, kunstenaars die creativiteit en managers leidinggevend capaciteit nodig hebben.
Het ligt voor de hand om al deze vaardigheden als componenten van de merit te zien, die iemands maatschappelijke succes bepalen.
Maar wat behoort tot iemands merit? Franse socioloog Bourdieu heeft veel aandacht besteed aan het belang van cultureel kapitaal in onze
samenleving. Het gaat dan bijvoorbeeld om hoe iemand zich gedraagt, zich kleedt, spreekt, enzovoort.
Voor het behalen van een hogere positie en functie is het van belang dat met de juiste culturele bagage heeft. Zolang regels gelden, heeft
die culturele bagage ook een waarachtig effect op de productiviteit.
Meritocratie: op weg naar een nieuwe klassensamenleving?
Meritocratie: van ideaal naar dystopie?
Een meritocratische samenleving heeft 2 belangrijke doelstellingen:
1. Doelmatig
2. Rechtvaardigheid
Een meritocratische samenleving is een samenleving waarin maatschappelijke posities worden verdeel op basis van persoonlijke
verdiensten. Dat wil zeggen op basis van wat mensen zelf presteren, en niet op basis van sociale afkomst, zoals het traditionele industriële
klassensamenleving.
Sociologen stellen: in een meritocratie wordt maatschappelijk succes bepaald door individuele prestaties en niet door kenmerken die aan
iemand worden toegeschreven op basis van diens sociale of etnische herkomst of sekse (ascription). Een dergelijke samenleving is
doelmatig, omdat de talenten en capaciteiten van alle burgers optimaal worden benut.
Een meritocratie is ook rechtvaardig, omdat iedereen gelijke kansen heeft om talenten te ontwikkelen en die op de (arbeids)markt te gelde
te maken. In een meritocratie is discriminatie op grond van niet-relevante kenmerken zoals huidskleur, geslacht dan ook uitgebannen.
Daarom is een meritocratische samenleving een open samenleving. Iedereen heeft gelijke kansen op maatschappelijk succes.
In welke mate worden maatschappelijke posities in Nederland daadwerkelijk
verdeeld op basis van persoonlijke verdiensten, en spelen sociale en etnische
herkomst en sekse inderdaad een steeds kleinere rol?
Voor het begrip meritocratie bestaat geen eenduidigheid. We houden ons aan de definitie van Michael Young, die het begrip meritocratie
in 1958 in zijn boek The rise of the meritocracy gebruikte.
In een meritocratische samenleving worden maatschappelijke posities toebedeeld op basis van Merit (verdienste)>
Young definieerde dit begrip als volgt:
- I.Q + effort = merit oftewel:
- I.Q + inspanning = verdienste
Want is een meritocratie bepaalt de combinatie van je intelligentie en je inspanning waar je terechtkomt. Slimme en hardwerkende komen
in de hoogste positie, wie dom en lui is belandt aan de onderkant in de samenleving.
Ook het onderwijs speelt een rol in de meritocratie. Het IQ bepaalt in welke vorm van onderwijs het kind terechtkomt. De sociale
achtergrond en het inkomen wordt ook indirect meegerekend.
IQ kan via nature en nurture worden overgedragen. Als het IQ van een kind sterk samenhangt met het IQ van ouders, zullen zij in een
meritocratische samenleving hetzelfde opleidingsniveau bereiken en op dezelfde positie in de maatschappij belanden.
In een perfecte meritocratie zal er altijd nog slimme ouders met domme kinderen en domme ouders met slimme kinderen zijn, waardoor
er nog wel degelijk een zekere mate van op- en neerwaartse sociale mobiliteit tussen de generaties is.
In de 2e plaats wordt merit volgens Young niet alleen bepaald door IQ, maar ook door inspanning. Iemand kan een lage intelligentie op
zekere hoogte compenseren door zich extra in te spannen, terwijl een intelligente maar lui persoon, maatschappelijk niet erg succesvol
zijn.
De wetenschap gaat nauwelijks in op de inspanning, maar op het merit (verdienste). Dit geldt ook voor Young (1958).
Wat geldt als verdienste?
Hoe breed of hoe smal moeten we een begrip als IQ/intelligentie interpreteren? Een meritocratische samenleving laat ook zien dat andere
persoonlijke vaardigheden een rol zullen spelen.
Zoals: sporters die fysieke kracht, kunstenaars die creativiteit en managers leidinggevend capaciteit nodig hebben.
Het ligt voor de hand om al deze vaardigheden als componenten van de merit te zien, die iemands maatschappelijke succes bepalen.
Maar wat behoort tot iemands merit? Franse socioloog Bourdieu heeft veel aandacht besteed aan het belang van cultureel kapitaal in onze
samenleving. Het gaat dan bijvoorbeeld om hoe iemand zich gedraagt, zich kleedt, spreekt, enzovoort.
Voor het behalen van een hogere positie en functie is het van belang dat met de juiste culturele bagage heeft. Zolang regels gelden, heeft
die culturele bagage ook een waarachtig effect op de productiviteit.
