Lesweek 1
Mammacarcinoom
Wat is het?
In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen de diagnose borstkanker. Bij borstkanker zit er een
kwaadaardige tumor in één of beide borsten. Heel soms komt borstkanker voor bij mannen.
Soorten
Er zijn verschillende soorten borstkanker. De meest voorkomende soort borstkanker ontstaat in de
melkgangetjes en heet invasief carcinoom NST.
Ook kunnen er afwijkingen in de borst voorkomen die nog geen kanker zijn, maar dat wel kunnen
worden. Dit heet een voorloper of voorstadium. De bekendste voorloper is DCIS. Vaak wordt DCIS
ontdekt tijdens het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Borstkanker is ook in te delen op basis van de kenmerken van de tumor:
Veel borsttumoren zijn hormoongevoelig. Dat wil zeggen dat de kanker groeit door de
vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Lees meer over hormoongevoelige
borstkanker.
Borstkanker kan ook HER2-positief zijn. HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale
borstcellen regelt. Lees meer over HER2-positieve borstkanker.
Triple negatieve borstkanker groeit niet door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en
progesteron en is niet HER2-positief. Deze soort groeit vaak snel en zaait ook sneller uit dan
andere vormen van borstkanker. Lees verder over triple negatieve borstkanker.
Symptomen
Borstkanker kun je opmerken doordat er iets verandert in je borst. Het kan gaan om:
Een knobbeltje of plek in je borst
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Veranderingen aan je tepel
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Veranderingen aan de huid van je borst
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Andere veranderingen:
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Oorzaken
De precieze oorzaak van borstkanker is niet bekend. Wel zijn er een aantal factoren bekend die de
kans op borstkanker groter maken.
Risicofactoren
Overgewicht
De pil en andere hormonale anticonceptie
Hormoonpillen tegen overgangsklachten
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
, o Vrouwen die lang vruchtbaar zijn: bij vrouwen die jong hun eerste menstruatie krijgen en
na hun 55e in de overgang komen, maken de eierstokken voor een langere periode
hormonen aan.
o Vrouwen die niet zwanger zijn geweest: tijdens de zwangerschap produceren de
eierstokken geen hormonen. En na de eerste zwangerschap zijn de borstkankercellen
minder gevoelig voor invloeden van buitenaf die schade aan het DNA kunnen
veroorzaken.
o Vrouwen die na hun 35e hun eerste kind krijgen: vrouwen die na hun 35 e hun eerste kind
krijgen, hebben een iets hoger risico op borstkanker.
o Vrouwen die geen of kort borstvoeding geven: tijdens de borstvoeding maken de
eierstokken minder hormonen aan.
Zeer dicht borstklierweefsel
Erfelijke aanleg
Alcohol
Roken
Eerder borstkanker of bestraling op de borst gehad
Een goedaardige aandoening aan de borst
Preventie
Om het risico op borstkanker kleiner te maken, kun je de volgende dingen doen:
Blijf op een gezond gewicht. Of je een gezond gewicht hebt, kan je meten met de Body Mass
Index (BMI) én je middelomtrek. Lees: Heb ik een gezond gewicht?
Beweeg elke dag minimaal 30 minuten.
Eet en drink gezond.
Rook niet. Of stop met roken.
Drink geen of zo weinig mogelijk alcohol.
Doe mee met het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Geef je baby borstvoeding in plaats van flesvoeding, als dat haalbaar voor je is.
Geeft je arts je adviezen voor extra controle-onderzoeken? Volg die adviezen op.
Incidentie, prevalentie en overleving van kanker
Borstkanker komt vaak voor. In 2021 kregen 15.666 vrouwen de diagnose borstkanker. Borstkanker
komt vooral voor bij vrouwen tussen de 45 en 74 jaar.
Gemiddeld zijn 10 jaar na de diagnose nog 80 van de 100 vrouwen in leven.
Stadiëring van kanker
Stadium 1 borstkanker
Bij borstkanker gaat het om stadium 1 als:
De tumor in de borst kleiner is dan 2 centimeter
Er geen uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn
Er geen uitzaaiingen in andere organen zijn
,Stadium 2 borstkanker
In de volgende situaties gaat het om stadium 2:
Situatie 1:
De tumor in de borst is kleiner dan 2 centimeter.
Er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren van de oksel of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 2:
De tumor in de borst is tussen de 2 en de 5 centimeter.
Er kunnen uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren van de oksel of de lymfeklieren achter het
borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 3:
De tumor is groter dan 5 centimeter.
Er zijn geen uitzaaiingen in de lymfeklieren.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Stadium 3 borstkanker
In de volgende situaties gaat om stadium 3:
Situatie 1:
Er zijn uitzaaiingen in meer dan 4 lymfeklieren van de oksel en/of de lymfeklieren achter het
borstbeen, of er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren boven het sleutelbeen, of er zijn uitzaaiingen
in de lymfeklieren van zowel de oksel als achter het borstbeen.
In deze situatie maakt het niet uit hoe groot de borsttumor is.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 2:
De tumor in de borst is groter dan 5 centimeter.
Er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren van de oksel en/of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 3:
De tumor groeit door de huid van de borst naar buiten, zit vast aan de wand van de borst of het
gaat om inflammatoire borstkanker.
Er kunnen uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn. In deze situatie maakt het niet uit waar deze
lymfeklieren zitten.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Stadium 4 borstkanker
Bij stadium 4 zijn er uitzaaiingen van borstkanker in andere delen van het lichaam.
, Nog preciezere stadiumindeling met TNM
Een preciezere manier van het stadium bepalen is de TNM-indeling. De TNM-indeling is een soort
code. De letters staan voor:
T van tumor: de grootte van de tumor en/of hoever de tumor is doorgegroeid in het weefsel
eromheen.
N van node of lymfeklier: of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren.
M van metastase of uitzaaiingen: of er uitzaaiingen zijn in organen ergens anders in het lichaam.
Bij iedere letter hoort een cijfer. De letters en cijfers samen geven heel specifiek het stadium aan.
De stadiumverdeling bij alle mensen die voor het eerst horen dat ze deze kankersoort hebben:
Diagnostiek
Je kunt de volgende onderzoeken krijgen:
Nog een keer lichamelijk onderzoek van je borsten en lymfeklieren
Mammografie: röntgenfoto van je borst
Echografie: echo-onderzoek van je borst en soms ook nog een echo-onderzoek van je oksel
Biopsie of punctie: om weefsel of cellen uit de afwijking te halen
MRI-scan van je borsten
Gevolgen van kanker
Vermoeidheid
Problemen met geheugen en concentratie
Stijve schouder
Lymfoedeem
Neuropathie
Last van je huid
Veranderingen op het gebied van seksualiteit en intimiteit
Somberheid en depressie
Zwaarder worden
Overgangsklachten
Minder vruchtbaar of onvruchtbaar worden
Botontkalking (osteoporose)
Hartfalen
Prostaatcarcinoom
Wat is het?
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Bij prostaatkanker zit er een
kwaadaardige tumor in de prostaat. De prostaat is een orgaan onder de blaas. Het maakt zaadvocht
aan.
Symptomen
Vaak kleine beetjes plassen
Moeite met plassen
Mammacarcinoom
Wat is het?
In Nederland krijgt 1 op de 7 vrouwen de diagnose borstkanker. Bij borstkanker zit er een
kwaadaardige tumor in één of beide borsten. Heel soms komt borstkanker voor bij mannen.
Soorten
Er zijn verschillende soorten borstkanker. De meest voorkomende soort borstkanker ontstaat in de
melkgangetjes en heet invasief carcinoom NST.
Ook kunnen er afwijkingen in de borst voorkomen die nog geen kanker zijn, maar dat wel kunnen
worden. Dit heet een voorloper of voorstadium. De bekendste voorloper is DCIS. Vaak wordt DCIS
ontdekt tijdens het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Borstkanker is ook in te delen op basis van de kenmerken van de tumor:
Veel borsttumoren zijn hormoongevoelig. Dat wil zeggen dat de kanker groeit door de
vrouwelijke hormonen oestrogeen en progesteron. Lees meer over hormoongevoelige
borstkanker.
Borstkanker kan ook HER2-positief zijn. HER2 is een eiwit dat de groei en deling van normale
borstcellen regelt. Lees meer over HER2-positieve borstkanker.
Triple negatieve borstkanker groeit niet door de vrouwelijke hormonen oestrogeen en
progesteron en is niet HER2-positief. Deze soort groeit vaak snel en zaait ook sneller uit dan
andere vormen van borstkanker. Lees verder over triple negatieve borstkanker.
Symptomen
Borstkanker kun je opmerken doordat er iets verandert in je borst. Het kan gaan om:
Een knobbeltje of plek in je borst
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Veranderingen aan je tepel
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Veranderingen aan de huid van je borst
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Andere veranderingen:
o Een knobbeltje in je borst
o Een plek in je borst die anders aanvoelt
Oorzaken
De precieze oorzaak van borstkanker is niet bekend. Wel zijn er een aantal factoren bekend die de
kans op borstkanker groter maken.
Risicofactoren
Overgewicht
De pil en andere hormonale anticonceptie
Hormoonpillen tegen overgangsklachten
Vruchtbaarheid, zwangerschap en borstvoeding
, o Vrouwen die lang vruchtbaar zijn: bij vrouwen die jong hun eerste menstruatie krijgen en
na hun 55e in de overgang komen, maken de eierstokken voor een langere periode
hormonen aan.
o Vrouwen die niet zwanger zijn geweest: tijdens de zwangerschap produceren de
eierstokken geen hormonen. En na de eerste zwangerschap zijn de borstkankercellen
minder gevoelig voor invloeden van buitenaf die schade aan het DNA kunnen
veroorzaken.
o Vrouwen die na hun 35e hun eerste kind krijgen: vrouwen die na hun 35 e hun eerste kind
krijgen, hebben een iets hoger risico op borstkanker.
o Vrouwen die geen of kort borstvoeding geven: tijdens de borstvoeding maken de
eierstokken minder hormonen aan.
Zeer dicht borstklierweefsel
Erfelijke aanleg
Alcohol
Roken
Eerder borstkanker of bestraling op de borst gehad
Een goedaardige aandoening aan de borst
Preventie
Om het risico op borstkanker kleiner te maken, kun je de volgende dingen doen:
Blijf op een gezond gewicht. Of je een gezond gewicht hebt, kan je meten met de Body Mass
Index (BMI) én je middelomtrek. Lees: Heb ik een gezond gewicht?
Beweeg elke dag minimaal 30 minuten.
Eet en drink gezond.
Rook niet. Of stop met roken.
Drink geen of zo weinig mogelijk alcohol.
Doe mee met het bevolkingsonderzoek borstkanker.
Geef je baby borstvoeding in plaats van flesvoeding, als dat haalbaar voor je is.
Geeft je arts je adviezen voor extra controle-onderzoeken? Volg die adviezen op.
Incidentie, prevalentie en overleving van kanker
Borstkanker komt vaak voor. In 2021 kregen 15.666 vrouwen de diagnose borstkanker. Borstkanker
komt vooral voor bij vrouwen tussen de 45 en 74 jaar.
Gemiddeld zijn 10 jaar na de diagnose nog 80 van de 100 vrouwen in leven.
Stadiëring van kanker
Stadium 1 borstkanker
Bij borstkanker gaat het om stadium 1 als:
De tumor in de borst kleiner is dan 2 centimeter
Er geen uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn
Er geen uitzaaiingen in andere organen zijn
,Stadium 2 borstkanker
In de volgende situaties gaat het om stadium 2:
Situatie 1:
De tumor in de borst is kleiner dan 2 centimeter.
Er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren van de oksel of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 2:
De tumor in de borst is tussen de 2 en de 5 centimeter.
Er kunnen uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren van de oksel of de lymfeklieren achter het
borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 3:
De tumor is groter dan 5 centimeter.
Er zijn geen uitzaaiingen in de lymfeklieren.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Stadium 3 borstkanker
In de volgende situaties gaat om stadium 3:
Situatie 1:
Er zijn uitzaaiingen in meer dan 4 lymfeklieren van de oksel en/of de lymfeklieren achter het
borstbeen, of er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren boven het sleutelbeen, of er zijn uitzaaiingen
in de lymfeklieren van zowel de oksel als achter het borstbeen.
In deze situatie maakt het niet uit hoe groot de borsttumor is.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 2:
De tumor in de borst is groter dan 5 centimeter.
Er zijn uitzaaiingen in de lymfeklieren van de oksel en/of de lymfeklieren achter het borstbeen.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Situatie 3:
De tumor groeit door de huid van de borst naar buiten, zit vast aan de wand van de borst of het
gaat om inflammatoire borstkanker.
Er kunnen uitzaaiingen in de lymfeklieren zijn. In deze situatie maakt het niet uit waar deze
lymfeklieren zitten.
Er zijn geen uitzaaiingen in andere organen.
Stadium 4 borstkanker
Bij stadium 4 zijn er uitzaaiingen van borstkanker in andere delen van het lichaam.
, Nog preciezere stadiumindeling met TNM
Een preciezere manier van het stadium bepalen is de TNM-indeling. De TNM-indeling is een soort
code. De letters staan voor:
T van tumor: de grootte van de tumor en/of hoever de tumor is doorgegroeid in het weefsel
eromheen.
N van node of lymfeklier: of er uitzaaiingen zijn in de lymfeklieren.
M van metastase of uitzaaiingen: of er uitzaaiingen zijn in organen ergens anders in het lichaam.
Bij iedere letter hoort een cijfer. De letters en cijfers samen geven heel specifiek het stadium aan.
De stadiumverdeling bij alle mensen die voor het eerst horen dat ze deze kankersoort hebben:
Diagnostiek
Je kunt de volgende onderzoeken krijgen:
Nog een keer lichamelijk onderzoek van je borsten en lymfeklieren
Mammografie: röntgenfoto van je borst
Echografie: echo-onderzoek van je borst en soms ook nog een echo-onderzoek van je oksel
Biopsie of punctie: om weefsel of cellen uit de afwijking te halen
MRI-scan van je borsten
Gevolgen van kanker
Vermoeidheid
Problemen met geheugen en concentratie
Stijve schouder
Lymfoedeem
Neuropathie
Last van je huid
Veranderingen op het gebied van seksualiteit en intimiteit
Somberheid en depressie
Zwaarder worden
Overgangsklachten
Minder vruchtbaar of onvruchtbaar worden
Botontkalking (osteoporose)
Hartfalen
Prostaatcarcinoom
Wat is het?
Prostaatkanker is de meest voorkomende vorm van kanker bij mannen. Bij prostaatkanker zit er een
kwaadaardige tumor in de prostaat. De prostaat is een orgaan onder de blaas. Het maakt zaadvocht
aan.
Symptomen
Vaak kleine beetjes plassen
Moeite met plassen
