Communicatieve vaardigheden
lesweek 1
persoonsgerichte communicatie
de verpleegkundige communiceert op persoonsgerichte en professionele wijze met de zorgvrager en
diens informele netwerk, waarbij voor optimale informatie-uitwisseling wordt gezorgd.
patiënten hebben regie over en verantwoordelijkheid voor hun eigen leven en gezondheid, binnen
de mogelijkheden en omstandigheden van elk individu afzonderlijk. Van de verpleegkundige vraagt
dit een goed inschattingsvermogen van de informatiebehoefte die de patiënt heeft. Zij houdt in de
communicatie rekening met persoonlijke factoren van de patiënt en diens naasten, zoals leeftijd,
etnisch/culturele achtergrond, taalbeheersing, kennis en begripsniveau, emotie, copingsstijl en
draagkracht.
het gaat om communiceren ‘op maat’, met een groot inlevingsvermogen en op een open en
respectvolle manier.
de verpleegkundige is zich bewust van de impact van haar verbale en non-verbale communicatie. Ze
verifieert de uitkomsten van haar communicatie bij de patiënt en diens naasten. de communicatie
met patiënten die zich verbaal of non-verbaal niet goed kunnen uiten is complex en vraagt
bijzondere aandacht. het moeilijk kunnen interpreteren van zorgvragen door een gebrek aan
verificatiemogelijkheden bij de patiënt kan leiden tot extra complicaties.
de verpleegkundige heeft ook te maken met mondige patiënten, die zich van te voren uitgebreid
hebben geïnformeerd (vaak via internet). samen met de patiënt gaat de verpleegkundige na welke
informatie betrouwbaar en van toepassing is en welke niet. technologische mogelijkheden maken
het de verpleegkundige mogelijk om niet alleen face-to-face, maar ook op afstand te communiceren
met patiënten. ict is ondersteunend aan het persoonlijk contact, vervangt dat niet. de
verpleegkundige is actief en vaardig op internet en gebruikt sociale media op integere en
professionele wijze.
, Ieder gesprek bevat drie niveaus van communiceren, die voortduren door elkaar heen lopen. Dit
gebeurt allemaal in een zodanig hoog tempo dat we nauwelijks in de gaten hebben.
Deze niveaus zijn:
-[ ] het procedureniveau
-[ ] het inhoudsniveau
-[ ] het betrekkingsniveau, bestaande uit ->
^ het gevoelsniveau
^ het relationeel niveau
^ het appellerend niveau
Het procedure niveau gaat over de structuur en opbouw van het gesprek. Het inhoudsniveau omvat
de verbale communicatie. Het betrekkingsniveau bevat de non-verbale communicatie.
Toegepast op de zorg, betekent het dat de patiënt door de manier waarop hij iets zegt, aangeeft wat
hij ermee bedoelt.
[de vijf axioma’s van watzlawick]
-[ ] axioma 1: het is onmogelijk om niet te communiceren.
Alles wat je ook doet, ook ‘niets’ doen, heeft invloed. Alle gedrag is een vorm van communicatie.
Omdat er niet zoiets bestaat als antigedrag, is het onmogelijk om niet te communiceren.
-[ ] axioma 2: alle communicatie bezit een inhouds- en betrekkingsaspect. Het betrekkingsaspect
interpreteert en classificeert het inhoudsaspect en is daarmee dus metacommunicatie.
Naast de inhoud van een interactie speelt ook de relatie tussen de personen in de communicatie
altijd een rol. Als deze goed is, dan is er meer wederzijds begrip en dat heeft invloed op de
inhoud.
-[ ] axioma 3: de aard van een betrekking is afhankelijk van de interpunctie van de interacties tussen
de communicerende personen.
Interpunctie is het interpreteren van interacties in termen van oorzaak en gevolg. De zender en
ontvanger interpreteren hun eigen gedrag als een reactie op dat van de ander.
-[ ] axioma 4: mensen communiceren zowel digitaal als analoog.
Niet alleen het gesproken woord, ook wel digitale communicatie genoemd, maar ook niet-
verbale, analoge uitingen, zoals lachen en wegkijken, hebben een boodschap. De digitale
communicatie is gericht op de inhoud en de analoge communicatie zegt meer over de betrekking
op relatie. Deze twee moeten bij succesvolle communicatie overeenstemmen met elkaar. Je moet
dus non-verbaal ondersteunen wat je met woorden zegt.
-[ ] axioma 5: communicatie tussen mensen is symmetrisch of complementair, afhankelijk van de
vraag of de relatie gebaseerd is op gelijkheid of op verschil.
In de communicatie kan worden geprobeerd verschillen weg te nemen, omdat overeenstemming
moet worden bereikt. Ook kan juist nadruk worden gelegd op de verschillen om elkaar te kunnen
aanvullen en tot inzichten of leren te komen. Beide vormen zijn nodig om communicatie succesvol
te laten zijn.
lesweek 1
persoonsgerichte communicatie
de verpleegkundige communiceert op persoonsgerichte en professionele wijze met de zorgvrager en
diens informele netwerk, waarbij voor optimale informatie-uitwisseling wordt gezorgd.
patiënten hebben regie over en verantwoordelijkheid voor hun eigen leven en gezondheid, binnen
de mogelijkheden en omstandigheden van elk individu afzonderlijk. Van de verpleegkundige vraagt
dit een goed inschattingsvermogen van de informatiebehoefte die de patiënt heeft. Zij houdt in de
communicatie rekening met persoonlijke factoren van de patiënt en diens naasten, zoals leeftijd,
etnisch/culturele achtergrond, taalbeheersing, kennis en begripsniveau, emotie, copingsstijl en
draagkracht.
het gaat om communiceren ‘op maat’, met een groot inlevingsvermogen en op een open en
respectvolle manier.
de verpleegkundige is zich bewust van de impact van haar verbale en non-verbale communicatie. Ze
verifieert de uitkomsten van haar communicatie bij de patiënt en diens naasten. de communicatie
met patiënten die zich verbaal of non-verbaal niet goed kunnen uiten is complex en vraagt
bijzondere aandacht. het moeilijk kunnen interpreteren van zorgvragen door een gebrek aan
verificatiemogelijkheden bij de patiënt kan leiden tot extra complicaties.
de verpleegkundige heeft ook te maken met mondige patiënten, die zich van te voren uitgebreid
hebben geïnformeerd (vaak via internet). samen met de patiënt gaat de verpleegkundige na welke
informatie betrouwbaar en van toepassing is en welke niet. technologische mogelijkheden maken
het de verpleegkundige mogelijk om niet alleen face-to-face, maar ook op afstand te communiceren
met patiënten. ict is ondersteunend aan het persoonlijk contact, vervangt dat niet. de
verpleegkundige is actief en vaardig op internet en gebruikt sociale media op integere en
professionele wijze.
, Ieder gesprek bevat drie niveaus van communiceren, die voortduren door elkaar heen lopen. Dit
gebeurt allemaal in een zodanig hoog tempo dat we nauwelijks in de gaten hebben.
Deze niveaus zijn:
-[ ] het procedureniveau
-[ ] het inhoudsniveau
-[ ] het betrekkingsniveau, bestaande uit ->
^ het gevoelsniveau
^ het relationeel niveau
^ het appellerend niveau
Het procedure niveau gaat over de structuur en opbouw van het gesprek. Het inhoudsniveau omvat
de verbale communicatie. Het betrekkingsniveau bevat de non-verbale communicatie.
Toegepast op de zorg, betekent het dat de patiënt door de manier waarop hij iets zegt, aangeeft wat
hij ermee bedoelt.
[de vijf axioma’s van watzlawick]
-[ ] axioma 1: het is onmogelijk om niet te communiceren.
Alles wat je ook doet, ook ‘niets’ doen, heeft invloed. Alle gedrag is een vorm van communicatie.
Omdat er niet zoiets bestaat als antigedrag, is het onmogelijk om niet te communiceren.
-[ ] axioma 2: alle communicatie bezit een inhouds- en betrekkingsaspect. Het betrekkingsaspect
interpreteert en classificeert het inhoudsaspect en is daarmee dus metacommunicatie.
Naast de inhoud van een interactie speelt ook de relatie tussen de personen in de communicatie
altijd een rol. Als deze goed is, dan is er meer wederzijds begrip en dat heeft invloed op de
inhoud.
-[ ] axioma 3: de aard van een betrekking is afhankelijk van de interpunctie van de interacties tussen
de communicerende personen.
Interpunctie is het interpreteren van interacties in termen van oorzaak en gevolg. De zender en
ontvanger interpreteren hun eigen gedrag als een reactie op dat van de ander.
-[ ] axioma 4: mensen communiceren zowel digitaal als analoog.
Niet alleen het gesproken woord, ook wel digitale communicatie genoemd, maar ook niet-
verbale, analoge uitingen, zoals lachen en wegkijken, hebben een boodschap. De digitale
communicatie is gericht op de inhoud en de analoge communicatie zegt meer over de betrekking
op relatie. Deze twee moeten bij succesvolle communicatie overeenstemmen met elkaar. Je moet
dus non-verbaal ondersteunen wat je met woorden zegt.
-[ ] axioma 5: communicatie tussen mensen is symmetrisch of complementair, afhankelijk van de
vraag of de relatie gebaseerd is op gelijkheid of op verschil.
In de communicatie kan worden geprobeerd verschillen weg te nemen, omdat overeenstemming
moet worden bereikt. Ook kan juist nadruk worden gelegd op de verschillen om elkaar te kunnen
aanvullen en tot inzichten of leren te komen. Beide vormen zijn nodig om communicatie succesvol
te laten zijn.
