Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
Week 1: HC1 – Introductie, onderzoeksvragen, steekproeftrekking
1.1 Wat is inhoudsanalyse
Definitie: Een onderzoeksmethode waarmee kenmerken van geregistreerde inhoud
van communicatie worden geanalyseerd.
Deze cursus: kwantitatieve analyse van kenmerken van media-inhoud
(mediaboodschappen).
Kwantitatieve manier: het analyseren gebeurt op een systematische (zelfde),
objectieve, repliceerbare (transpart) manier.
Soorten inhoud: meer manifest (kwantitatief: makkelijker observeerbaar) tot
meer latent (zowel kwantitatief en kwalitatief), maar altijd meetbaar en
kwantificeerbaar (zie HC2).
Grondleggers en goeroes kwantitatieve inhoudsanalyse (ken je klassiekers):
Bernard Berelson (1912-1979)
o Content analysis in communication research (1952)
Ole Holsti (1933-)
o Content analysis for the social sciences and humanities (1969)
Klaus Krippendorff (1932-)
o Content analysis: An introduction to its methodology (1980)
Inhoudsanalyse gaat over alle soorten van communicatie en met name
vertegenwoordiging/ representatie <-- IA: hoe zit het met die reresentatie – is het
normatief wenselijk?
Verschillende etniciteiten
Verschillende soorten politieke partijen/ kandidaten (hoe worden zij afgebeeld)
Geslacht: vrouwen rollen (dominante rol, hoe over gepraat?)
Gezondheid (hoe over ziektes gecommuniceerd, feitelijke info)
Organisaties (hoe komt reputatie tot stand)
Inhoud voor kinderen (dominante cultuur in media-inhoud- wat leren ze van
tekenfilms)
1.2 Waarom inhoudsanalyse?
Inhoud (van media) staat centraal binnen communicatieprocessen (boek p. 11) – je
hebt inhoud nodig
Inhoud kan een:
Oorzaak zijn van (én voorwaarde voor) media-effecten.
o Veel politieke informatie in de media --> burgers meer geinformeerd
over plolitiek
o Meer geweld in media --> minder veilig voelen
o Voorwaarde: er moet geweld in de media zijn voordat we kunnen
spreken van dat soort inhoud
Uitkomst van mediaproductieen omgevingsfactoren.
o Beinvloed worden door productie gerelateerde factoren
Politieke- sociale en culturele factoren
Journalistieke normen
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
Centraliteitsmodel: communicatie-inhoud staat centraal, en omdat het zo centraal
staat omdat het linkjes legt met zowel productie kant als de effecten kant, is het iets
waar we niet omheen kunnen,
DUS:
Inhoudsanalyse is (dus) het fundament voor theorievorming in
de Communicatiewetenschap
We moeten die relaties in toenemende mates gaan leggen om
de theorie binnen communicatiewetenschap verder te ontwikkelen
Quote die dat punt duidelijk maakt:
“Content analysis is crucial to any theory dealing with the impact or antecedents of
content… [O]ne cannot study mass communication without studying content. Absent
knowledge of the relevant content, all questions about the processes generating that
content or the effects that content produces are meaningless.”
Waarom inhoudsanalyse?
(1) Data uit inhoudsanalyse kun je linken aan data uit enquête (survey-data)
Bijvoorbeeld: media-impact verschijnselen kan je goed verklaren aan de hand van
inhoud (--> als wij weten hoe mediaberichtgeving eruit ziet, kunnen wij veel meer
geïnformeerd speculeren over wat die effecten daarvan zullen zijn)
Als de Nederlandse publieke sfeer meer informatie aanwezig is over een onderwerp
dan in de amerikaanse publieke sfeer, dan krijg je een meer geinformeerde bevolking
eerst weten DAT er meer informatie in het publieke domein aanwezig is.
Relevante media-inhoud is dé onafhankelijke variabele in studies over
media-impact.
Als meting van (mogelijkheid tot) blootstelling is inhoud superieur aan
zelfrapportage respondent.
o --> mensen zijn imperfecte wezens en weten niet altijd waar ze precies
aan zijn blootgesteld vraagt cognitief veel inhoudsanalyse:
mensen parkeren, inhoud bestuderen is effectiever
Bottomline Inhoud meten = beter in staat om media-impact te verklaren;
o Als jij weet wat er in de media aangeboden wordt, dan kan je de
effecten gaan interpreteren/ uitleggen
Als je dat niet doet: niet meten = speculeren (survey)
(2) Selectie geanalyseerde media-inhoud kan dienen als (representatief)
stimulusmateriaal in experiment.
In experiment hebben we vaak probleem dat ecologische validiteit vaak niet zo goed
is (komt niet overeen met de werkelijkheid). Dat komt voor het deel doordat het
stimulus materiaal artificieel/ fictief/ niet erg realistisch is.
Door eerst een inhoudsanalyse te doen kan je kijken wat nou representatieve media
berichten zijn, waaruit we vervolgens kunnen samplen om die vervolgens als
stakeproef materiaal te gebruiken (= realistisch stimulus materiaal + representatief)
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
Inhoudsanalyse biedt inzicht in (en roept vragen op over) onze gemedieerde
realiteit.
Wat is de realiteit die media dag in dag uit communiceren? --> kan weerspiegeling
zijn van cultuur samenleving, maar we weten niet hoe die realiteit eruit ziet als we dat
onderzoek niet doen, als we het wel doen kunnen we beter iets zeggen over:
Hoe compleet, accuraat, realistisch is media-inhoud? → Media performance
= kwaliteit die media leven in termen van accuratesse: hoe presteren media in
bepaalde context
o Bijvoorbeeld: als nieuwsmedia heel veel rapporteren over criminaliteit –
als je dat gaat meten, nagaan in welke mate dat is en dat vergelijken
met statistieken van criminaliteit
Doen media meer met criminaliteit dan eigenlijk in de
samenleving aanwezig is
Disbalans? Vraagtekens bij media performance
Hoe komt media-inhoud tot stand? Wiens realiteit? → Machtsverhoudingen
o Bijvoorbeeld: Als die in disbalans is/ normatief onwenselijk is --> vraag:
‘’wie er belang heeft bij bepaalde vormen van media-inhoud, hoe komt
het dat die media-inhoud tot stand komt, hoe wordt het gemaakt’’ =
aanbod
Deze vragen kun je niet stellen als je geen kennis hebt van
media-inhoud zelf
Waarom inhoudsanalyse van belang?
Voordelen van inhoudsanalyse (vis-à-vis andere methoden):
Toegankelijk (qua data, kosten)
o Kost weinig geld, data-verzameling kan via veel (gratis) manieren
o Data-gedreven samenleving: data zijn in toenemende mate
beschikbaar
Niet opdringerig
o Survey = mensen lastigvallen
o Media-inhoud die je analyseert zal geen moeite hebben dat je dat
analyseert
Nonreactief (→ controle over onderzoeksproces)
o Media-inhoud wordt niet beïnvloed door het onderzoeksproces zelf
(onderzoeker, manier van onderzoek)
Antwoorden/ data zijn niet vertekend
o Vooral bij manifeste inhoud -- bij latente vormen van media (=
interpretatie soms lastig door verschillende reacties van mensen)
Longitudinaal in no time
o Retrospectief een tijdmachine (New York Times analyseren uit Jaren
50). De (relevante) mogelijkheden zijn eindeloos.
1.3 Stappenplan inhoudsanalyse
1. Onderzoeksvragen (met hypothesen) opstellen.
2. Steekproef trekken (meestal).
3. Codeboek met codeerschema maken.
4. Codeertraining doen (met codeboek).
Vaak: codeboek aanpassen, verfijnen.
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
5. Betrouwbaarheid van coderingen testen.
6. Stap 4 en 5 herhalen (meestal).
7. Coderen van materiaal steekproef (data verzamelen).
8. Data analyseren (onderzoeksvragen beantwoorden).
9. Studie rapporteren.
Practica: Alle 9 stappen onderzoeksproces doorlopen (groepsopdracht)
Media-inhoud: nieuws en informatie (geschreven informatie - tekstueel)
Transparantie bij elke stap over gemaakte keuzes → repliceerbaarheid
Hoorcolleges: Bewaken wetenschappelijke kwaliteit onderzoeksopzet
inhoudsanalyse (stap 1 t/m 5).
Onderzoeksvragen en concepten → relevantie
Steekproeftrekking → representativiteit (HC1)
Operationalisatie concepten → validiteit (HC2)
Codeurtraining en –tests → betrouwbaarheid (HC2)
HC3: Nieuwe media, analysetechnieken --> nieuwe uitdagingen
Dit hoorcollege: traditionele manier inhoudsanalyse
1.4 Onderzoeksvragen
Onderzoeksvragen kunnen (1) beschrijvend of (2) verklarend van aard zijn
(1) Inhoudsanalyses met beschrijvende onderzoeksvragen: beschrijven (variatie in)
de aanwezigheid van kenmerken van media-inhoud in een bepaalde periode.
Bijvoorbeeld: ‘’Wat is er in de media’, ‘’hoe ziet de berichtgeving in de media
eruit’’, ‘’hoe vaak komt bepaalde organisatie in het nieuws’’
Nog altijd dominant in wetenschappelijke inhoudsanalyses.
Dominant in praktijkgerichte inhoudsanalyses
o Periodiek: monitoring, trendonderzoek
--> niet geschikt voor zichtbaarheidsanalyse
2de vorm: beoordeling: context is hier van belang --> kan niet
alleen op tellen zoektellen --> niet geschikt
Beschrijvende onderzoeksvragen in inhoudsanalyse:
Pessimistisch antwoord: roepen waaromvragen op, maar beantwoorden die
niet.
o Media zijn op een bepaalde manier (conclusie) --> waarom?
Bijv: minderheidsgroep wordt ondergepresenteerd --> waarom
Optimistisch antwoord: Kunnen tot antwoorden leiden die nieuwsgierig maken.
o Waarom is de media-inhoud zo? → Mogelijke oorzaken
o Wat betekent dit voor mediagebruikers? → Mogelijke gevolgen
Je ziet dat er meer aandacht is voor onderwerp A dan B
Daarom essentieel als 1e fase in onderzoeksprogramma over effecten van én
op media-inhoud --> gevolg: vervolgonderzoek
OP 2: Inhoudsanalyse
Week 1: HC1 – Introductie, onderzoeksvragen, steekproeftrekking
1.1 Wat is inhoudsanalyse
Definitie: Een onderzoeksmethode waarmee kenmerken van geregistreerde inhoud
van communicatie worden geanalyseerd.
Deze cursus: kwantitatieve analyse van kenmerken van media-inhoud
(mediaboodschappen).
Kwantitatieve manier: het analyseren gebeurt op een systematische (zelfde),
objectieve, repliceerbare (transpart) manier.
Soorten inhoud: meer manifest (kwantitatief: makkelijker observeerbaar) tot
meer latent (zowel kwantitatief en kwalitatief), maar altijd meetbaar en
kwantificeerbaar (zie HC2).
Grondleggers en goeroes kwantitatieve inhoudsanalyse (ken je klassiekers):
Bernard Berelson (1912-1979)
o Content analysis in communication research (1952)
Ole Holsti (1933-)
o Content analysis for the social sciences and humanities (1969)
Klaus Krippendorff (1932-)
o Content analysis: An introduction to its methodology (1980)
Inhoudsanalyse gaat over alle soorten van communicatie en met name
vertegenwoordiging/ representatie <-- IA: hoe zit het met die reresentatie – is het
normatief wenselijk?
Verschillende etniciteiten
Verschillende soorten politieke partijen/ kandidaten (hoe worden zij afgebeeld)
Geslacht: vrouwen rollen (dominante rol, hoe over gepraat?)
Gezondheid (hoe over ziektes gecommuniceerd, feitelijke info)
Organisaties (hoe komt reputatie tot stand)
Inhoud voor kinderen (dominante cultuur in media-inhoud- wat leren ze van
tekenfilms)
1.2 Waarom inhoudsanalyse?
Inhoud (van media) staat centraal binnen communicatieprocessen (boek p. 11) – je
hebt inhoud nodig
Inhoud kan een:
Oorzaak zijn van (én voorwaarde voor) media-effecten.
o Veel politieke informatie in de media --> burgers meer geinformeerd
over plolitiek
o Meer geweld in media --> minder veilig voelen
o Voorwaarde: er moet geweld in de media zijn voordat we kunnen
spreken van dat soort inhoud
Uitkomst van mediaproductieen omgevingsfactoren.
o Beinvloed worden door productie gerelateerde factoren
Politieke- sociale en culturele factoren
Journalistieke normen
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
Centraliteitsmodel: communicatie-inhoud staat centraal, en omdat het zo centraal
staat omdat het linkjes legt met zowel productie kant als de effecten kant, is het iets
waar we niet omheen kunnen,
DUS:
Inhoudsanalyse is (dus) het fundament voor theorievorming in
de Communicatiewetenschap
We moeten die relaties in toenemende mates gaan leggen om
de theorie binnen communicatiewetenschap verder te ontwikkelen
Quote die dat punt duidelijk maakt:
“Content analysis is crucial to any theory dealing with the impact or antecedents of
content… [O]ne cannot study mass communication without studying content. Absent
knowledge of the relevant content, all questions about the processes generating that
content or the effects that content produces are meaningless.”
Waarom inhoudsanalyse?
(1) Data uit inhoudsanalyse kun je linken aan data uit enquête (survey-data)
Bijvoorbeeld: media-impact verschijnselen kan je goed verklaren aan de hand van
inhoud (--> als wij weten hoe mediaberichtgeving eruit ziet, kunnen wij veel meer
geïnformeerd speculeren over wat die effecten daarvan zullen zijn)
Als de Nederlandse publieke sfeer meer informatie aanwezig is over een onderwerp
dan in de amerikaanse publieke sfeer, dan krijg je een meer geinformeerde bevolking
eerst weten DAT er meer informatie in het publieke domein aanwezig is.
Relevante media-inhoud is dé onafhankelijke variabele in studies over
media-impact.
Als meting van (mogelijkheid tot) blootstelling is inhoud superieur aan
zelfrapportage respondent.
o --> mensen zijn imperfecte wezens en weten niet altijd waar ze precies
aan zijn blootgesteld vraagt cognitief veel inhoudsanalyse:
mensen parkeren, inhoud bestuderen is effectiever
Bottomline Inhoud meten = beter in staat om media-impact te verklaren;
o Als jij weet wat er in de media aangeboden wordt, dan kan je de
effecten gaan interpreteren/ uitleggen
Als je dat niet doet: niet meten = speculeren (survey)
(2) Selectie geanalyseerde media-inhoud kan dienen als (representatief)
stimulusmateriaal in experiment.
In experiment hebben we vaak probleem dat ecologische validiteit vaak niet zo goed
is (komt niet overeen met de werkelijkheid). Dat komt voor het deel doordat het
stimulus materiaal artificieel/ fictief/ niet erg realistisch is.
Door eerst een inhoudsanalyse te doen kan je kijken wat nou representatieve media
berichten zijn, waaruit we vervolgens kunnen samplen om die vervolgens als
stakeproef materiaal te gebruiken (= realistisch stimulus materiaal + representatief)
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
Inhoudsanalyse biedt inzicht in (en roept vragen op over) onze gemedieerde
realiteit.
Wat is de realiteit die media dag in dag uit communiceren? --> kan weerspiegeling
zijn van cultuur samenleving, maar we weten niet hoe die realiteit eruit ziet als we dat
onderzoek niet doen, als we het wel doen kunnen we beter iets zeggen over:
Hoe compleet, accuraat, realistisch is media-inhoud? → Media performance
= kwaliteit die media leven in termen van accuratesse: hoe presteren media in
bepaalde context
o Bijvoorbeeld: als nieuwsmedia heel veel rapporteren over criminaliteit –
als je dat gaat meten, nagaan in welke mate dat is en dat vergelijken
met statistieken van criminaliteit
Doen media meer met criminaliteit dan eigenlijk in de
samenleving aanwezig is
Disbalans? Vraagtekens bij media performance
Hoe komt media-inhoud tot stand? Wiens realiteit? → Machtsverhoudingen
o Bijvoorbeeld: Als die in disbalans is/ normatief onwenselijk is --> vraag:
‘’wie er belang heeft bij bepaalde vormen van media-inhoud, hoe komt
het dat die media-inhoud tot stand komt, hoe wordt het gemaakt’’ =
aanbod
Deze vragen kun je niet stellen als je geen kennis hebt van
media-inhoud zelf
Waarom inhoudsanalyse van belang?
Voordelen van inhoudsanalyse (vis-à-vis andere methoden):
Toegankelijk (qua data, kosten)
o Kost weinig geld, data-verzameling kan via veel (gratis) manieren
o Data-gedreven samenleving: data zijn in toenemende mate
beschikbaar
Niet opdringerig
o Survey = mensen lastigvallen
o Media-inhoud die je analyseert zal geen moeite hebben dat je dat
analyseert
Nonreactief (→ controle over onderzoeksproces)
o Media-inhoud wordt niet beïnvloed door het onderzoeksproces zelf
(onderzoeker, manier van onderzoek)
Antwoorden/ data zijn niet vertekend
o Vooral bij manifeste inhoud -- bij latente vormen van media (=
interpretatie soms lastig door verschillende reacties van mensen)
Longitudinaal in no time
o Retrospectief een tijdmachine (New York Times analyseren uit Jaren
50). De (relevante) mogelijkheden zijn eindeloos.
1.3 Stappenplan inhoudsanalyse
1. Onderzoeksvragen (met hypothesen) opstellen.
2. Steekproef trekken (meestal).
3. Codeboek met codeerschema maken.
4. Codeertraining doen (met codeboek).
Vaak: codeboek aanpassen, verfijnen.
, Juni 2022
OP 2: Inhoudsanalyse
5. Betrouwbaarheid van coderingen testen.
6. Stap 4 en 5 herhalen (meestal).
7. Coderen van materiaal steekproef (data verzamelen).
8. Data analyseren (onderzoeksvragen beantwoorden).
9. Studie rapporteren.
Practica: Alle 9 stappen onderzoeksproces doorlopen (groepsopdracht)
Media-inhoud: nieuws en informatie (geschreven informatie - tekstueel)
Transparantie bij elke stap over gemaakte keuzes → repliceerbaarheid
Hoorcolleges: Bewaken wetenschappelijke kwaliteit onderzoeksopzet
inhoudsanalyse (stap 1 t/m 5).
Onderzoeksvragen en concepten → relevantie
Steekproeftrekking → representativiteit (HC1)
Operationalisatie concepten → validiteit (HC2)
Codeurtraining en –tests → betrouwbaarheid (HC2)
HC3: Nieuwe media, analysetechnieken --> nieuwe uitdagingen
Dit hoorcollege: traditionele manier inhoudsanalyse
1.4 Onderzoeksvragen
Onderzoeksvragen kunnen (1) beschrijvend of (2) verklarend van aard zijn
(1) Inhoudsanalyses met beschrijvende onderzoeksvragen: beschrijven (variatie in)
de aanwezigheid van kenmerken van media-inhoud in een bepaalde periode.
Bijvoorbeeld: ‘’Wat is er in de media’, ‘’hoe ziet de berichtgeving in de media
eruit’’, ‘’hoe vaak komt bepaalde organisatie in het nieuws’’
Nog altijd dominant in wetenschappelijke inhoudsanalyses.
Dominant in praktijkgerichte inhoudsanalyses
o Periodiek: monitoring, trendonderzoek
--> niet geschikt voor zichtbaarheidsanalyse
2de vorm: beoordeling: context is hier van belang --> kan niet
alleen op tellen zoektellen --> niet geschikt
Beschrijvende onderzoeksvragen in inhoudsanalyse:
Pessimistisch antwoord: roepen waaromvragen op, maar beantwoorden die
niet.
o Media zijn op een bepaalde manier (conclusie) --> waarom?
Bijv: minderheidsgroep wordt ondergepresenteerd --> waarom
Optimistisch antwoord: Kunnen tot antwoorden leiden die nieuwsgierig maken.
o Waarom is de media-inhoud zo? → Mogelijke oorzaken
o Wat betekent dit voor mediagebruikers? → Mogelijke gevolgen
Je ziet dat er meer aandacht is voor onderwerp A dan B
Daarom essentieel als 1e fase in onderzoeksprogramma over effecten van én
op media-inhoud --> gevolg: vervolgonderzoek
