Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
Wetenschapsfilosofie & Methodologie
Week 1: Wetenschap tussen scepticisme en sciëntisme
Literatuur pp.15-18:
Huidige problemen met feiten: is alles mogelijk?
Het probleem met feiten
Waarom belangrijk om feiten te weten? (kennis te hebben)
Om keuzes te maken
o Als je niet weet hoe een virus verspreid, hoe kan je hem dan bestrijden
Om beslissingen te nemen
o Op individueel niveau EN op maatschappelijk niveau (bestuur)
Om beleid te maken
o Coronabeleid: men heeft gebaseerd op basis van feiten de coronapandemie
onder controle te krijgen – gebeurt op veel gebieden
o Veel onderzoek wordt gebruikt om in de samenleving beleid te maken
Om onderscheid te kunnen maken tussen waar en niet waar (belangrijkste)
o Gebeurd op basis van feiten!
Waar kijken we meestal naar voor de feiten? (kennis)
Wetenschap: natuur- en sociale wetenschap
o Filosofie begrijpen om aan te geven waarom die wetenschap belangrijk is en
hoe (= kern van wetenschappelijke opleiding)
o Waarom gebruiken we zoveel statistiek --> redenen zijn belangrijk
Wetenschap als de kroonjuweel van het menselijk denkvermogen ‘’crowning
achievement of the human mind’’
o 1ste zin: Wetenschap is heel erg belangrijk (sociale processen: invloed media):
bijvoorbeeld om mythes te ontkrachten
Feiten worden op verschillende manier geïnterpreteerd en staan vaak ter discussie daar
komt sociale media nog steeds meer: mensen kunnen alles openbaar delen (Grens mening –
feit verdwijnen)
Dat is een probleem: hoe kun je keuzes maken of beleid maken als je niet goed weet wat wel
feiten zijn en wat niet (en ter discussie komen te staan)
Wetenschap: Feiten
We hebben:
(1) Natuur feiten
Water bevriest bij 0 graden
Wet van zwaartekracht
(2) Sociale feiten
Meer mensen zijn geletterd
Armoede neemt af
In de media worden deze feiten soms anders gepresenteerd dan de werkelijkheid, als je
feitelijk kijkt zijn dingen van anders dan in de media wordt geprojecteerd
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
(3) Technische/technologische feiten:
Zelfrijdende auto’s
Media en robot technologie
Klonen
Medische technologe (MRI sans)
Twee filosofische basis visies op wetenschap
(1) Sciëntisme
Grote fans van de wetenschap
‘’Wetenschap is verreweg superieur aan alle andere pogingen om kennis te borgen:
wetenschappelijke wetten bieden zekerheid’’
--> ‘’wetenschap is verreweg superieur om aan kennis te komen & borgen: om
duidelijk te maken dat kennis goed is & wetenschappelijke wetten bieden zekerheid
Tijdperk van zekerheid (=wetenschap geeft (voorlopige) zekerheid)
Andere kernbregrippen:
Feiten, Wetenschap is De Waarheid, rationaliteit
Associaties:
Modernisme: in de moderne periode van de filosofie (vanaf de 16/17de eeuw)
= Modern denken: rationeel-seculier, denk zelf na, gebruik alleen de rede, moderniteit
Denk zelf na, en probeer en zo rationeel mogelijk te zijn
Als je dat doet: kennis en waarheid worden alleen door en in wetenschap gevonden
‘Slogan’:
De wetenschappelijke methode is de enige methode om feiten en waarheid (kennis) te
verkrijgen
Onze geest is een perfectie spiegel van de werkelijkheid
--> Ons hoofd is een soort spiegel van de buitenwereld: buitenwereld wordt (als je het op een
goede manier onderzoekt)
--> De buitenwereld wordt gespiegeld in ons hoofd en daardoor weten we precies wat
hoe alles in elkaar zit (als je het op een goede manier onderzoekt)
‘Iconen’ (= symbolen) van sciëntisme (of beschuldigd van sciëntisme): bv. Steven Pinkr,
Richard Dawnkins, Daniel Dennett, Lawrence M. KRauss
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
(2) Scepticisme
Kritisch op de wetenschap & tegen sciëntisme
Kritisch denken over wetenschap, de methodes en grenzen van wetenschap, een pluralistische
opvatting over rationaliteit en kennis
Wetenschap geeft geen zekerheid, het is gelijk aan andere vormen van kennis, wetenschap is
een geloof
-->Je kan op andere manieren kennis opdoen – zou je ook kunnen gebruiken
Andere kernbegrippen:
Meer dan één waarheid
Waarheid is een ervaring
o Waarheid is meer een ervaring, niet persé gebaseerd op wetenschap
o Onderzoek ervaart de waarheid
Onzekerheid
Kennis is onderdrukkende macht
o Het is meer een onderdrukkende macht dan dat het bevrijdend is of mensen
helpt
o Bv: weg met de vaccinatie, stop verplichten van de vaccinaties, stop dictatuur
Wetenschap is een ideologie
We moeten veel kritischer over wetenschap nadenken en er zijn grenzen (we moeten uit
andere bronnen kennis halen)
Associaties: we leven in het postmodernisme
Postmodernisme (= denken (cultuur) na modernisme: ook seculier maar verschillende
individuele en emotionele expressive staat centraal)
‘’Kennis en waarheid zijn sociale constructies die deconstructie nodig hebben’’
--> kennis waarheid zijn sociale constructies (= ze worden door groepen geconstrueerd) die
‘deconstructie (uit elkaar halen van hoe dat allemaal werkt, om te kijken wat voor
machtstructuren erachter zitten (= argument ) nodig hebben
Bijvoorbeeld: macht uitgeoefend door grote farmaceutische bedrijven, zit chip in
Relativisme: het idee dat er geen waarheid is -- ik heb mijn waarheid, jij hebt jouw waarheid
‘’Onze geest is een gebroken spiegel. We weten niets en zullen ook nooit iets weten’’
Ons hoofd is geen spiegel, maar we het is een croocked mirror (scheve/gebroken spiegel): we
kijken net verkeerd, we kunnen niet helemaal waarnemen wat echt is en wat feiten zijn
vertekent in ons eigen hoofd leidt ertoe dat we nooit precies weten hoe het in elkaar zitten:
altijd gebaseerd op geloof en ideologie
Oorspronkelijk bedoeld voor binnen de filosofie (= niet slecht: kritisch blijven nadenken over
de wetenschap)
‘Slogan’:
‘Alles kan’ (‘Anything goes’)
Opgekomen door Paul Feyerabend (1975):
Boek: Tegen de methode
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
Idee: meer vrijheid in wetenschap zodat in de wetenschap met veel verschillende
dingen gewerkt kon werken
Opgevat: Aanval op de methode & aanval op de wetenschap (BINNEN filosofie) &
Effect op samenleving
o Heel politiek opgevat invloed op maatschappij
‘’Anything goes’’:
Scientisme versus scepticisme in de filosofie
Bedoeld als een familieruzie tussen filosofen (Kritisch nadenken & positief) bedoeld als
interne uitwisseling van gedachten/ tussen voor- en nadelen van gedachten en kritisch
nadenken
Uitgepakt als ‘’raging fire’’ (uitslaande brand) in de samenleving: scepticisme is makkelijk te
omarmen en kritisch te
Filosofie scepticisme is kritisch denken over wetenschap binnen de grenzen van de filosofie
– kritisch zijn & erkennen dat wetenschap goede dingen brengt
Doorlopend debat, komt steeds terug in het boek – tijdje heel erg aanwezig in de geschiedeins
--> is overgeslagen naar de samenleving: debatten over kennis moeten eigenlijk binnen de
filosofie gehouden worden
Het is een spectrum (spectrum wordt gebruikt om iets te classificeren in termen van zijn
positie op een schaal tussen twee extreme punten)
We gaan denken en praten over wetenschap tussen sciëntisme en scepticisme
Een relativistische (= alles is relatief), radicale interpretatieve van interpretation of filosofisch
scepticisme is als een uitslaande brand in de samenleving terechtgekomen – iedereen heeft
zijn eigen kennis
= problematisch: IN CW termijnen: misinformatie of desinformatie
Achtergrond van het issue/ maatschappelijk debat over:
‘Alternatieve feiten’
‘Feiten vrije politiek’
Nep nieuws
‘Post-truth’ tijdperk
Politieke correctheid, identiteitspolitiek
Vrijheid en conformisme
Vroeger: journalistiek wilde feiten brengen (soms gebaseerd op wetenschap)
Tegenwoordig: iedereen heeft eigen mening en feiten en goed om dat naar voren te laten
brengen
Amything goes in samenleving vastgezet door:
‘’Tony: ‘these is no such thing as truth, everyone has their own truth’
April/ Mei 2022
Wetenschapsfilosofie & Methodologie
Week 1: Wetenschap tussen scepticisme en sciëntisme
Literatuur pp.15-18:
Huidige problemen met feiten: is alles mogelijk?
Het probleem met feiten
Waarom belangrijk om feiten te weten? (kennis te hebben)
Om keuzes te maken
o Als je niet weet hoe een virus verspreid, hoe kan je hem dan bestrijden
Om beslissingen te nemen
o Op individueel niveau EN op maatschappelijk niveau (bestuur)
Om beleid te maken
o Coronabeleid: men heeft gebaseerd op basis van feiten de coronapandemie
onder controle te krijgen – gebeurt op veel gebieden
o Veel onderzoek wordt gebruikt om in de samenleving beleid te maken
Om onderscheid te kunnen maken tussen waar en niet waar (belangrijkste)
o Gebeurd op basis van feiten!
Waar kijken we meestal naar voor de feiten? (kennis)
Wetenschap: natuur- en sociale wetenschap
o Filosofie begrijpen om aan te geven waarom die wetenschap belangrijk is en
hoe (= kern van wetenschappelijke opleiding)
o Waarom gebruiken we zoveel statistiek --> redenen zijn belangrijk
Wetenschap als de kroonjuweel van het menselijk denkvermogen ‘’crowning
achievement of the human mind’’
o 1ste zin: Wetenschap is heel erg belangrijk (sociale processen: invloed media):
bijvoorbeeld om mythes te ontkrachten
Feiten worden op verschillende manier geïnterpreteerd en staan vaak ter discussie daar
komt sociale media nog steeds meer: mensen kunnen alles openbaar delen (Grens mening –
feit verdwijnen)
Dat is een probleem: hoe kun je keuzes maken of beleid maken als je niet goed weet wat wel
feiten zijn en wat niet (en ter discussie komen te staan)
Wetenschap: Feiten
We hebben:
(1) Natuur feiten
Water bevriest bij 0 graden
Wet van zwaartekracht
(2) Sociale feiten
Meer mensen zijn geletterd
Armoede neemt af
In de media worden deze feiten soms anders gepresenteerd dan de werkelijkheid, als je
feitelijk kijkt zijn dingen van anders dan in de media wordt geprojecteerd
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
(3) Technische/technologische feiten:
Zelfrijdende auto’s
Media en robot technologie
Klonen
Medische technologe (MRI sans)
Twee filosofische basis visies op wetenschap
(1) Sciëntisme
Grote fans van de wetenschap
‘’Wetenschap is verreweg superieur aan alle andere pogingen om kennis te borgen:
wetenschappelijke wetten bieden zekerheid’’
--> ‘’wetenschap is verreweg superieur om aan kennis te komen & borgen: om
duidelijk te maken dat kennis goed is & wetenschappelijke wetten bieden zekerheid
Tijdperk van zekerheid (=wetenschap geeft (voorlopige) zekerheid)
Andere kernbregrippen:
Feiten, Wetenschap is De Waarheid, rationaliteit
Associaties:
Modernisme: in de moderne periode van de filosofie (vanaf de 16/17de eeuw)
= Modern denken: rationeel-seculier, denk zelf na, gebruik alleen de rede, moderniteit
Denk zelf na, en probeer en zo rationeel mogelijk te zijn
Als je dat doet: kennis en waarheid worden alleen door en in wetenschap gevonden
‘Slogan’:
De wetenschappelijke methode is de enige methode om feiten en waarheid (kennis) te
verkrijgen
Onze geest is een perfectie spiegel van de werkelijkheid
--> Ons hoofd is een soort spiegel van de buitenwereld: buitenwereld wordt (als je het op een
goede manier onderzoekt)
--> De buitenwereld wordt gespiegeld in ons hoofd en daardoor weten we precies wat
hoe alles in elkaar zit (als je het op een goede manier onderzoekt)
‘Iconen’ (= symbolen) van sciëntisme (of beschuldigd van sciëntisme): bv. Steven Pinkr,
Richard Dawnkins, Daniel Dennett, Lawrence M. KRauss
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
(2) Scepticisme
Kritisch op de wetenschap & tegen sciëntisme
Kritisch denken over wetenschap, de methodes en grenzen van wetenschap, een pluralistische
opvatting over rationaliteit en kennis
Wetenschap geeft geen zekerheid, het is gelijk aan andere vormen van kennis, wetenschap is
een geloof
-->Je kan op andere manieren kennis opdoen – zou je ook kunnen gebruiken
Andere kernbegrippen:
Meer dan één waarheid
Waarheid is een ervaring
o Waarheid is meer een ervaring, niet persé gebaseerd op wetenschap
o Onderzoek ervaart de waarheid
Onzekerheid
Kennis is onderdrukkende macht
o Het is meer een onderdrukkende macht dan dat het bevrijdend is of mensen
helpt
o Bv: weg met de vaccinatie, stop verplichten van de vaccinaties, stop dictatuur
Wetenschap is een ideologie
We moeten veel kritischer over wetenschap nadenken en er zijn grenzen (we moeten uit
andere bronnen kennis halen)
Associaties: we leven in het postmodernisme
Postmodernisme (= denken (cultuur) na modernisme: ook seculier maar verschillende
individuele en emotionele expressive staat centraal)
‘’Kennis en waarheid zijn sociale constructies die deconstructie nodig hebben’’
--> kennis waarheid zijn sociale constructies (= ze worden door groepen geconstrueerd) die
‘deconstructie (uit elkaar halen van hoe dat allemaal werkt, om te kijken wat voor
machtstructuren erachter zitten (= argument ) nodig hebben
Bijvoorbeeld: macht uitgeoefend door grote farmaceutische bedrijven, zit chip in
Relativisme: het idee dat er geen waarheid is -- ik heb mijn waarheid, jij hebt jouw waarheid
‘’Onze geest is een gebroken spiegel. We weten niets en zullen ook nooit iets weten’’
Ons hoofd is geen spiegel, maar we het is een croocked mirror (scheve/gebroken spiegel): we
kijken net verkeerd, we kunnen niet helemaal waarnemen wat echt is en wat feiten zijn
vertekent in ons eigen hoofd leidt ertoe dat we nooit precies weten hoe het in elkaar zitten:
altijd gebaseerd op geloof en ideologie
Oorspronkelijk bedoeld voor binnen de filosofie (= niet slecht: kritisch blijven nadenken over
de wetenschap)
‘Slogan’:
‘Alles kan’ (‘Anything goes’)
Opgekomen door Paul Feyerabend (1975):
Boek: Tegen de methode
, Wetenschapsfilosofie
April/ Mei 2022
Idee: meer vrijheid in wetenschap zodat in de wetenschap met veel verschillende
dingen gewerkt kon werken
Opgevat: Aanval op de methode & aanval op de wetenschap (BINNEN filosofie) &
Effect op samenleving
o Heel politiek opgevat invloed op maatschappij
‘’Anything goes’’:
Scientisme versus scepticisme in de filosofie
Bedoeld als een familieruzie tussen filosofen (Kritisch nadenken & positief) bedoeld als
interne uitwisseling van gedachten/ tussen voor- en nadelen van gedachten en kritisch
nadenken
Uitgepakt als ‘’raging fire’’ (uitslaande brand) in de samenleving: scepticisme is makkelijk te
omarmen en kritisch te
Filosofie scepticisme is kritisch denken over wetenschap binnen de grenzen van de filosofie
– kritisch zijn & erkennen dat wetenschap goede dingen brengt
Doorlopend debat, komt steeds terug in het boek – tijdje heel erg aanwezig in de geschiedeins
--> is overgeslagen naar de samenleving: debatten over kennis moeten eigenlijk binnen de
filosofie gehouden worden
Het is een spectrum (spectrum wordt gebruikt om iets te classificeren in termen van zijn
positie op een schaal tussen twee extreme punten)
We gaan denken en praten over wetenschap tussen sciëntisme en scepticisme
Een relativistische (= alles is relatief), radicale interpretatieve van interpretation of filosofisch
scepticisme is als een uitslaande brand in de samenleving terechtgekomen – iedereen heeft
zijn eigen kennis
= problematisch: IN CW termijnen: misinformatie of desinformatie
Achtergrond van het issue/ maatschappelijk debat over:
‘Alternatieve feiten’
‘Feiten vrije politiek’
Nep nieuws
‘Post-truth’ tijdperk
Politieke correctheid, identiteitspolitiek
Vrijheid en conformisme
Vroeger: journalistiek wilde feiten brengen (soms gebaseerd op wetenschap)
Tegenwoordig: iedereen heeft eigen mening en feiten en goed om dat naar voren te laten
brengen
Amything goes in samenleving vastgezet door:
‘’Tony: ‘these is no such thing as truth, everyone has their own truth’
