INTRA-FAMILIAAL GEWELD
Nina Dobbelaere
THOMAS MORE – FASE 2
,Inhoud
H1 Herkenning en screening van geweld p. 2 – 7
1.1) Wat is intra-familiaal geweld? p. 2
1.2) Signalenlijst p. 3 – 4
1.3) Veiligheids- en risicotaxatie p. 4 – 5
1.4) Implementatie in GGZ: kind-reflex p. 5 – 6
1.5) Risicofactoren voor daderschap p. 6
1.6) Uitlokkende factoren p. 7
1.7) Munchausen by Proxy p. 7
H2 Dynamieken en veiligheidsplanning bij partnergeweld p. 8 – 11
2.1) Omkadering van partnergeweld p. 8
2.2) Typologieën p. 8 – 9
2.3) Geweldcyclus p. 10
2.4) Veiligheidsplan bij partnergeweld p. 10 – 11
H3A Impact van huiselijk geweld: chronische stress, neurobiologische p. 12 – 19
gevolgen en traumabehandeling
3.1) Vroegkinderlijke traumatisering p. 12
3.2) Neurobiologische impact bij kinderen p. 13 – 15
3.3) Veilige en onveilige hechting: verschillende stijlen p. 15 – 17
3.4) Behandeling van (chronisch) trauma bij kinderen en jongeren p. 17 – 19
H3B Impact van huiselijk geweld: blootstelling aan kinderen p. 20 – 24
3.1) Prevalentie, vormen en gevolgen p. 20 – 22
3.2) Assessment p. 22 – 23
3.3) Implicaties voor hulpverlening p. 23 – 24
H4 Vlaggensysteem SENSOA p. 25 – 30
4.1) Wat is grensoverschrijdend gedrag? p. 25 – 26
4.2) Het grenswijssysteem p. 26 – 29
4.3) Hoe reageren op grensoverschrijdend gedrag? p. 29 – 30
H5A Organisatie van hulpverlening en wetgeving p. 31 – 36
5.1) Waarover gaat het? p. 31
5.2) Waarom moet men tussenkomen? p. 31 – 32
5.3) Hoe moet men tussenkomen? p. 32 – 36
H5B Organisatie van hulpverlening en wetgeving + p. 37 – 43
Handelingsverlegenheid
5.1) Hoe moet men tussenkomen? p. 37 – 39
5.2) Wetgeving (zie H5A) p. 40
5.3) Handelingsverlegenheid p. 40 – 43
H6 Veiligheidsplan en jeugdrechtbank p. 44 – 49
6.1) Sociale dienst Jeugdrechtbank Antwerpen p. 44
6.2) Signs of safety/Family finding p. 44 – 45
6.3) Casus Wouter p. 45 – 48
6.4) Casus An p. 48
6.5) Wat neem ik mee uit dit hoofdstuk? p. 49
H7 Slachtoffer-dader bemiddeling p. 50 – 53
7.1) Bemiddeling in een notendop p. 50
7.2) Bemiddeling bij intra-familiaal geweld p. 50 – 51
7.3) Mogelijkheden in slachtoffer-dader bemiddeling p. 51 – 52
7.4) Signalen die kunnen wijzen op een behoefte aan bemiddeling p. 53
H8 Politionele aanpak van huiselijk geweld p. 54 – 55
8.1) Jeugd en Sociale Recherche p. 54
8.2) Intra-familiaal geweld p. 54 – 55
1
,H1: Herkenning en screening van geweld
1.1) Wat is intra-familiaal geweld?
- “Intra-familiaal geweld (afgekort IFG) is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend
wordt tegenover een gezins- of familielid of (ex-)intieme partner én waarbij dit dwingend
intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging met geweld en een intra-familiale
invloed heeft.”
(Definitie wordt nooit letterlijk gevraagd; vooral begrijpen!)
- Geweld
Fysiek, psychisch en seksueel
Ook economische verdrukking en isolatie
Kan actief of passief geweld zijn OF dreiging met geweld
Personen: door kinderen, volwassenen en adolescenten
Kunnen ook slachtoffer zijn!
Rechtstreeks/onrechtstreeks (getuige zijn dus ook)
- Intra-familiaal
(ex-)partners, ouders (of degenen die deze taak vervullen) tegenover de kinderen
Volwassenen tegenover ouderen
Kinderen tegenover ouders en andere kinderen
Huisvrienden vallen niet onder de categorie van intra-familiaal geweld
Vormen van IFG
- Kindermishandeling: ouder -> kind
- Oudermishandeling: kind (kan zelfs op jonge leeftijd) -> ouder
- Ouderenmishandeling: volwassene -> oudere
- Partnergeweld: ouder -> ouder
- Sibling-geweld: kind -> kind
- Partnergeweld: partner -> partner of ex-partner
Prevalentie (cijfers worden nooit letterlijk gevraagd)
2
, 1.2) Signalenlijst
- = Puur didactisch (lerend)
Zegt weinig: kan altijd andere oorzaak hebben
Kennis van ontwikkelingspsychologie vereist
Bv. 8-jarige die in zijn broek plast is niet normaal voor die leeftijd: kan signaal zijn
Dit “signaal” is niet van toepassing op jongere kinderen
Multiproblematiek: er zijn vaak nog andere moeilijkheden in het gezin
Signaal = alarmbelletje (!)
1.2.1) Voorbeeld: signalen van kindermishandeling
Mogelijke lichamelijke signalen
- Kind heeft verschillende onverklaarbare, onzichtbare blauwe plekken of andere
verwondingen
- Kind is slecht verzorgd, niet hygiënisch (bv. Ongewassen haar of het regelmatig terugkeren
van luizen)
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak (bv. Geen zin om te spelen: er is altijd iets aan de
hand)
- Kind heeft eet- of slaapproblemen
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- …
Mogelijke gezinssignalen
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid in de omgeving
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts(!), …
- Samenstelling van het gezin wisselt af (bv. Moeder die regelmatig verschillende partners
heeft)
- Andere kinderen zijn uit huis geplaatst of moeten onvrijwillig op internaat
- …
Mogelijke schoolsignalen
- Leer- of ontwikkelingsproblemen
Leerkrachten koppelen dit vaak aan problemen door het kind zelf
Als PC altijd naar externe factoren kijken!
- Problemen met taal of spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten of drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turn- of zwemles
- …
Casusoefening: wat vergt aandacht?
- Reageert niet adequaat op sociale
interactie en motorische achterstand
- Vaak ziek
3
Nina Dobbelaere
THOMAS MORE – FASE 2
,Inhoud
H1 Herkenning en screening van geweld p. 2 – 7
1.1) Wat is intra-familiaal geweld? p. 2
1.2) Signalenlijst p. 3 – 4
1.3) Veiligheids- en risicotaxatie p. 4 – 5
1.4) Implementatie in GGZ: kind-reflex p. 5 – 6
1.5) Risicofactoren voor daderschap p. 6
1.6) Uitlokkende factoren p. 7
1.7) Munchausen by Proxy p. 7
H2 Dynamieken en veiligheidsplanning bij partnergeweld p. 8 – 11
2.1) Omkadering van partnergeweld p. 8
2.2) Typologieën p. 8 – 9
2.3) Geweldcyclus p. 10
2.4) Veiligheidsplan bij partnergeweld p. 10 – 11
H3A Impact van huiselijk geweld: chronische stress, neurobiologische p. 12 – 19
gevolgen en traumabehandeling
3.1) Vroegkinderlijke traumatisering p. 12
3.2) Neurobiologische impact bij kinderen p. 13 – 15
3.3) Veilige en onveilige hechting: verschillende stijlen p. 15 – 17
3.4) Behandeling van (chronisch) trauma bij kinderen en jongeren p. 17 – 19
H3B Impact van huiselijk geweld: blootstelling aan kinderen p. 20 – 24
3.1) Prevalentie, vormen en gevolgen p. 20 – 22
3.2) Assessment p. 22 – 23
3.3) Implicaties voor hulpverlening p. 23 – 24
H4 Vlaggensysteem SENSOA p. 25 – 30
4.1) Wat is grensoverschrijdend gedrag? p. 25 – 26
4.2) Het grenswijssysteem p. 26 – 29
4.3) Hoe reageren op grensoverschrijdend gedrag? p. 29 – 30
H5A Organisatie van hulpverlening en wetgeving p. 31 – 36
5.1) Waarover gaat het? p. 31
5.2) Waarom moet men tussenkomen? p. 31 – 32
5.3) Hoe moet men tussenkomen? p. 32 – 36
H5B Organisatie van hulpverlening en wetgeving + p. 37 – 43
Handelingsverlegenheid
5.1) Hoe moet men tussenkomen? p. 37 – 39
5.2) Wetgeving (zie H5A) p. 40
5.3) Handelingsverlegenheid p. 40 – 43
H6 Veiligheidsplan en jeugdrechtbank p. 44 – 49
6.1) Sociale dienst Jeugdrechtbank Antwerpen p. 44
6.2) Signs of safety/Family finding p. 44 – 45
6.3) Casus Wouter p. 45 – 48
6.4) Casus An p. 48
6.5) Wat neem ik mee uit dit hoofdstuk? p. 49
H7 Slachtoffer-dader bemiddeling p. 50 – 53
7.1) Bemiddeling in een notendop p. 50
7.2) Bemiddeling bij intra-familiaal geweld p. 50 – 51
7.3) Mogelijkheden in slachtoffer-dader bemiddeling p. 51 – 52
7.4) Signalen die kunnen wijzen op een behoefte aan bemiddeling p. 53
H8 Politionele aanpak van huiselijk geweld p. 54 – 55
8.1) Jeugd en Sociale Recherche p. 54
8.2) Intra-familiaal geweld p. 54 – 55
1
,H1: Herkenning en screening van geweld
1.1) Wat is intra-familiaal geweld?
- “Intra-familiaal geweld (afgekort IFG) is elk dwingend, intimiderend gedrag dat uitgeoefend
wordt tegenover een gezins- of familielid of (ex-)intieme partner én waarbij dit dwingend
intimiderend gedrag gepaard gaat met geweld of dreiging met geweld en een intra-familiale
invloed heeft.”
(Definitie wordt nooit letterlijk gevraagd; vooral begrijpen!)
- Geweld
Fysiek, psychisch en seksueel
Ook economische verdrukking en isolatie
Kan actief of passief geweld zijn OF dreiging met geweld
Personen: door kinderen, volwassenen en adolescenten
Kunnen ook slachtoffer zijn!
Rechtstreeks/onrechtstreeks (getuige zijn dus ook)
- Intra-familiaal
(ex-)partners, ouders (of degenen die deze taak vervullen) tegenover de kinderen
Volwassenen tegenover ouderen
Kinderen tegenover ouders en andere kinderen
Huisvrienden vallen niet onder de categorie van intra-familiaal geweld
Vormen van IFG
- Kindermishandeling: ouder -> kind
- Oudermishandeling: kind (kan zelfs op jonge leeftijd) -> ouder
- Ouderenmishandeling: volwassene -> oudere
- Partnergeweld: ouder -> ouder
- Sibling-geweld: kind -> kind
- Partnergeweld: partner -> partner of ex-partner
Prevalentie (cijfers worden nooit letterlijk gevraagd)
2
, 1.2) Signalenlijst
- = Puur didactisch (lerend)
Zegt weinig: kan altijd andere oorzaak hebben
Kennis van ontwikkelingspsychologie vereist
Bv. 8-jarige die in zijn broek plast is niet normaal voor die leeftijd: kan signaal zijn
Dit “signaal” is niet van toepassing op jongere kinderen
Multiproblematiek: er zijn vaak nog andere moeilijkheden in het gezin
Signaal = alarmbelletje (!)
1.2.1) Voorbeeld: signalen van kindermishandeling
Mogelijke lichamelijke signalen
- Kind heeft verschillende onverklaarbare, onzichtbare blauwe plekken of andere
verwondingen
- Kind is slecht verzorgd, niet hygiënisch (bv. Ongewassen haar of het regelmatig terugkeren
van luizen)
- Kind is vaak vermoeid, lusteloos, zwak (bv. Geen zin om te spelen: er is altijd iets aan de
hand)
- Kind heeft eet- of slaapproblemen
- Kind vertoont een houterige manier van bewegen
- …
Mogelijke gezinssignalen
- Onhygiënische of gebrekkige leefomstandigheden
- Gezin is sociaal geïsoleerd, weinig of geen betrokkenheid in de omgeving
- Gezin wisselt vaak van woning, huisarts(!), …
- Samenstelling van het gezin wisselt af (bv. Moeder die regelmatig verschillende partners
heeft)
- Andere kinderen zijn uit huis geplaatst of moeten onvrijwillig op internaat
- …
Mogelijke schoolsignalen
- Leer- of ontwikkelingsproblemen
Leerkrachten koppelen dit vaak aan problemen door het kind zelf
Als PC altijd naar externe factoren kijken!
- Problemen met taal of spraak
- Kind is regelmatig afwezig of te laat op school
- Kind heeft geen eten of drinken bij
- Kind kan zich niet concentreren in de klas of verstoort de les
- Kind wil zich niet uitkleden bij turn- of zwemles
- …
Casusoefening: wat vergt aandacht?
- Reageert niet adequaat op sociale
interactie en motorische achterstand
- Vaak ziek
3
