Communicatiewetenschappen
H1
,H2 The young and the restless: de ontwikkeling van
communicatiewetenschappen als discipline
2.4 Ontstaan en ontwikkeling van communicatiewetenschappen als
discipline
Mickey Mouse wetenschap?
Academische ontwikkelingen niet los gezien van maatschappelijke trends en opkomst
en evolutie v (massa)media en communicatietechnologieën
Vruchtbare voedingsbodem voor wetenschappelijke vragen over media en
communicatie
Jonge wetenschap: weinig zaken zwart-wit, tegelijkertijd veel andere zaken nog voor
discussie en interpretatie vatbaar
McQuail: moeilijk definitie geven waar iedereen mee akkoord is, door gevolgen vh
ontbreken v een eenduidige definitie v communicatie zelf
2.4.1 De voorlopers in het denken over communicatie
- Oorsprong: einde 19e E en begin 20e E
- Gekeken nr opkomende media en communicatietechnologieën
- Retoriek sinds oudheid: orale communicatie en kunst vh communiceren en
overtuigen
- Aristoteles: retorica
- Grieken en Romeinen: persuasieve communicatie (Plato, Aristoteles)
- Tobias Peucer
Historisch onderzoek nr uitgeverijen, kranten
Einde 19e E: economische studie dagbladpers
Zeitungswissenschaft:
Bücher: institut für Zeitungskunde (1916, Leipzig)
D’ester: institut für Zeitungskunde (1924, München)
Dovifat: Deutsche institut für Zeitungskunde (1926, Berlijn)
o Journalism school: studenten opgeleid worden in professionele praktijk, maar ook
journalistiek onderzoek verricht
o Speech communication: taalkundige en semiotische benadering vanuit
geesteswetenschappen
, Charles Peirce: grondlegger semiotiek
Edward Sapir: grondlegger sociolinguïstiek
o John Dewey, Chicago school of sociology: startpunt Amerikaanse onderzoekstraditie
nr communicatie en media
Microsociologische en pragmatische benadering
Centrale vraag: of en hoe communicatie een rol kan spelen in
gemeenschapsvorming; sociaal leven = web van symbolische interactie
Robert Park, Charles Coolet: focus processen groepsvorming, aandacht
journalistiek en nieuws
- Multidisciplinariteit: jonge veld in staat zich snel ontwikkelen in verschillende
richtingen
2.4.2 Institutionalisering van de communicatiewetenschappen
Schram: Institute for communication research
Founding fathers
Harold Lasswell
o Politicoloog
o Propagandatechnieken
o Eerste communicatiemodel
o Funtionalistische analyse
Paul Lazarsfeld
o Oostenrijks
o Socioloog
o Marktstudies radio
o Media-effectenstudies: democratische verkiezingscampagnes en schadelijke
effecten v media op kinderen
Kurt Lewin
o Sociaal-psycholoog
o Pool
o Groepsdynamica
o Inspiratiebron later mediaonderzoek: cognitieve dissonantie, gatekeeping
Carl Hovland
o Yale
o Experimenteel psycholoog
o Testen propagandafilms
o Basis persuasieve communicatie
Europese invloed
Industrialisatie media -> ontwikkelde academische studie van media zich navenant
, Ontwikkeling communicatiewetenschappen
1) Communicatiestudies voornamelijk vanuit historisch, institutioneel of perspectief v
onderzoek dimensies opgezet
2) Sinds WO2: vanuit communicatieperspectief -> aparte discipline; focus media en
communicatie -> grote verscheidenheid aan tendensen
2.4.3 Administratief en kritisch onderzoek
Lazarsfeld: administratief onderzoek = onderzoek ten dienste van een publieke of private
administratieve instantie
WO2 en Koude Oorlog: psychologische oorlogsvoering: onderzoek gesponsord door
overheden of private ondernemingen
Onderzoeksproblematiek en vragen zijn specifiek en afhankelijk van wat de
financierende instelling wil weten
Persuasieve communicatiestrategie -> effectieve communicatie realiseren
- Bereiken geprefereerde doelgroep
- Inspelen op interesses, wat ze fijn vinden
- Aanpakken communicatie zodat publiek of doelgroep niet averechts reageert
- Bijstellen gedrag of attitudes rond producten, merken, ideeën, overheidsinitiatieven
Empirisch onderzoek nodig: meten inhouden en effecten
Kritische propagandastudiesbenadering
- Frankfurter Schule:
o Theodor Adorno
o Max Horkheimer
- Vraagtekens administratief onderzoek:
1) Vrij enge, empirische positivistische aanpak -> houdt weinig rekening met
specifieke historische situatie en dynamische context
2) Focus onderzoek niet op particuliere belangen, maar op sociale systemen,
samenleving en gemeenschap, economische en sociale problemen -> leven
mensen verbeteren
- Reclame onderzocht in licht van trends zoals commercialisering v media-inhoud,
machtsconcentratie v media-eigenaars, verkopen publiek aan adverteerders en
cultuur v consumerisme
H1
,H2 The young and the restless: de ontwikkeling van
communicatiewetenschappen als discipline
2.4 Ontstaan en ontwikkeling van communicatiewetenschappen als
discipline
Mickey Mouse wetenschap?
Academische ontwikkelingen niet los gezien van maatschappelijke trends en opkomst
en evolutie v (massa)media en communicatietechnologieën
Vruchtbare voedingsbodem voor wetenschappelijke vragen over media en
communicatie
Jonge wetenschap: weinig zaken zwart-wit, tegelijkertijd veel andere zaken nog voor
discussie en interpretatie vatbaar
McQuail: moeilijk definitie geven waar iedereen mee akkoord is, door gevolgen vh
ontbreken v een eenduidige definitie v communicatie zelf
2.4.1 De voorlopers in het denken over communicatie
- Oorsprong: einde 19e E en begin 20e E
- Gekeken nr opkomende media en communicatietechnologieën
- Retoriek sinds oudheid: orale communicatie en kunst vh communiceren en
overtuigen
- Aristoteles: retorica
- Grieken en Romeinen: persuasieve communicatie (Plato, Aristoteles)
- Tobias Peucer
Historisch onderzoek nr uitgeverijen, kranten
Einde 19e E: economische studie dagbladpers
Zeitungswissenschaft:
Bücher: institut für Zeitungskunde (1916, Leipzig)
D’ester: institut für Zeitungskunde (1924, München)
Dovifat: Deutsche institut für Zeitungskunde (1926, Berlijn)
o Journalism school: studenten opgeleid worden in professionele praktijk, maar ook
journalistiek onderzoek verricht
o Speech communication: taalkundige en semiotische benadering vanuit
geesteswetenschappen
, Charles Peirce: grondlegger semiotiek
Edward Sapir: grondlegger sociolinguïstiek
o John Dewey, Chicago school of sociology: startpunt Amerikaanse onderzoekstraditie
nr communicatie en media
Microsociologische en pragmatische benadering
Centrale vraag: of en hoe communicatie een rol kan spelen in
gemeenschapsvorming; sociaal leven = web van symbolische interactie
Robert Park, Charles Coolet: focus processen groepsvorming, aandacht
journalistiek en nieuws
- Multidisciplinariteit: jonge veld in staat zich snel ontwikkelen in verschillende
richtingen
2.4.2 Institutionalisering van de communicatiewetenschappen
Schram: Institute for communication research
Founding fathers
Harold Lasswell
o Politicoloog
o Propagandatechnieken
o Eerste communicatiemodel
o Funtionalistische analyse
Paul Lazarsfeld
o Oostenrijks
o Socioloog
o Marktstudies radio
o Media-effectenstudies: democratische verkiezingscampagnes en schadelijke
effecten v media op kinderen
Kurt Lewin
o Sociaal-psycholoog
o Pool
o Groepsdynamica
o Inspiratiebron later mediaonderzoek: cognitieve dissonantie, gatekeeping
Carl Hovland
o Yale
o Experimenteel psycholoog
o Testen propagandafilms
o Basis persuasieve communicatie
Europese invloed
Industrialisatie media -> ontwikkelde academische studie van media zich navenant
, Ontwikkeling communicatiewetenschappen
1) Communicatiestudies voornamelijk vanuit historisch, institutioneel of perspectief v
onderzoek dimensies opgezet
2) Sinds WO2: vanuit communicatieperspectief -> aparte discipline; focus media en
communicatie -> grote verscheidenheid aan tendensen
2.4.3 Administratief en kritisch onderzoek
Lazarsfeld: administratief onderzoek = onderzoek ten dienste van een publieke of private
administratieve instantie
WO2 en Koude Oorlog: psychologische oorlogsvoering: onderzoek gesponsord door
overheden of private ondernemingen
Onderzoeksproblematiek en vragen zijn specifiek en afhankelijk van wat de
financierende instelling wil weten
Persuasieve communicatiestrategie -> effectieve communicatie realiseren
- Bereiken geprefereerde doelgroep
- Inspelen op interesses, wat ze fijn vinden
- Aanpakken communicatie zodat publiek of doelgroep niet averechts reageert
- Bijstellen gedrag of attitudes rond producten, merken, ideeën, overheidsinitiatieven
Empirisch onderzoek nodig: meten inhouden en effecten
Kritische propagandastudiesbenadering
- Frankfurter Schule:
o Theodor Adorno
o Max Horkheimer
- Vraagtekens administratief onderzoek:
1) Vrij enge, empirische positivistische aanpak -> houdt weinig rekening met
specifieke historische situatie en dynamische context
2) Focus onderzoek niet op particuliere belangen, maar op sociale systemen,
samenleving en gemeenschap, economische en sociale problemen -> leven
mensen verbeteren
- Reclame onderzocht in licht van trends zoals commercialisering v media-inhoud,
machtsconcentratie v media-eigenaars, verkopen publiek aan adverteerders en
cultuur v consumerisme
