Perspectieven voor horende ouders van dove kinderen i.v.m. CI en VGT
Mogelijke gezinscontexten van een doof kind
Horende ouders – 1 of meerdere dove kinderen
Dove ouders – 1 of meerdere dove kinderen
95% heeft horende ouders
Screening
Hulpverleningsbeleid en hulpverleningssysteem: beslissing van ’98 algemene screening
via consultatiebureaus van Kind en Gezin. (ALGO-test)
Na de screening
Veel medische inzet van Kind en Gezin, vroege toeleiding naar hoorapparaten en
Cochleaire inplant.
Effect van positieve screening
Ouders plots in complete stress en onzekerheid
Proces na screening
Niet geslaagd op Algo => doorverwijzing
NKO afdeling van een universitair ziekenhuis
Vroegbegeleidingsdienst voor gezinnen met kinderen met gehoorverlies
o Ontwikkelingsgericht
o Gezinsgericht (interactie stimuleren)
Een revalidatiecentrum voor kinderen met gehoorverlies
In Vlaanderen 5 regionale centra met deze samenwerkende diensten
Groot belang van kennis, houding, vaardigheden van jou als thuisbegeleider bij
deze gezinnen!
Belang van relatie!
Antwoord thuisbegeleidingsdiensten
Ouders plots in complete stress en onzekerheid samen op weg
Evolutie CI
CI in Vlaanderen
Sinds 1998 vroege detectie met Algo
Steeds meer kinderen vroegtijdig én tweezijdig geïmplanteerd
Spraakontwikkeling bij CI
Kinderen met CI voor de leeftijd van 20 maanden, beginnen te brabbelen na 1
maand spraak horen
Horende kinderen beginnen normaal op 8 maanden te brabbelen, dus vroege
implantatie is aangeraden
Kinderen die voor leeftijd van 12 maanden een CI krijgen, ontwikkelen preverbale
communicatie die niet significant verschilt van horende kinderen
,Krachtige evolutie naar betere spraak en lezen
Betere spraak bij kortere tijd tussen doof worden en implantatie
De ALGO screening heeft voor snellere aanlevering hoorapparaten en CI gezorgd
De technologie van de HA en CI is sterk verbeterd
Een opvoedingsomgeving die van bij het prille begin de focus legt op gehoor en
spraakvaardigheden
Consensus medisch
Implanteren essentieel voor 15 maanden
Tweede implant geeft veel gunstiger resultaten naar
o Spraakverstaan
o Horen in een lawaaierige omgeving
Vooruitgang
o Draadloze communicatie
o Fitting met artificiële intelligentie voor beste programma
o Fitting op afstand, zelf kunnen fitten
o Uitwendig deel zal in toekomst ook inwendig kunnen worden
Redenen om VGT te gebruiken
Redenen om VGT te gebruiken
Communicatie vergemakkelijken
o Als CI kapot
o Als CI niet in
o In bad, zwembad…
o In zeer lawaaierige omgevingen
Frustraties over communicatie voorkomen
o In orale visie frustratie nodig om intense leerproces te stimuleren
o In VGT visie te frustrerend, staan band en communicatie in de weg
Verrijking
o Kind toegang bieden tot Dovengemeenschap, want al buitenbeentje nu
overal, daar moet toegang toch volwaardig kunnen
o Als ouder leren om met ouders van vrienden/partner te kunnen
communiceren
Voelt natuurlijker aan
o Direct positieve reacties bij een deel van de kinderen
o Een deel van de ouders is direct weg met visuele communicatie
Voelt als de meest logische keuze
Kan omschakeling naar Nederlands vergemakkelijken
Onder invloed van anderen
o Thuisbegeleiding
o Ouders van dove tieners (sociaal terugvallen op Dovengemeenschap)
o De school voor Buitengewoon Onderwijs
Onzekerheid over de talige toekomst
De praktijk
De laatste weken van de vakantie gingen we naar Spanje. Door de temperaturen werd dat een echte
watervakantie. Daar is Plien wat meer ‘doof’ geweest dan anders. We hadden wel de WaterWear gekocht. Dat is
een plastieken omhulsel voor haar hoorapparaat waardoor ze ook in het water kan horen.
Maar dat vonden we zo’n gedoe, dat we het thuis gelaten hebben. Plien is nu eenmaal doof en het is dan ook
niet erg om ze op zo’n momenten, zoals in en om het water en strand, ook eens echt doof te laten zijn.
En we kunnen met haar goed ‘praten’ in gebarentaal.
Het enige wat een beetje vervelend was, was dat we niet even stop konden roepen toen ze zonder bandjes aan
de rand van het zwembad stond en erin wou springen. We merkten al snel ook de voordelen van gebarentaal in
het buitenland. Amelie maakte er graag gebruik van om zich duidelijk te maken aan haar anderstalige vriendjes.
Wijzelf deden automatisch simultaan gebaren om ons Engels en gebrekkig Spaans te ondersteunen. Dat helpt
echt wel!
We kwamen zelfs heel wat mensen tegen die ook gebarentaal konden en ontdekten zo de vele gelijkenissen
(maar ook verschillen) in de Spaanse/Catalaanse gebarentaal. De gesprekken in gebarentaal gingen best wel
vlot.
, En ons Plien, die had snel door dat echt iedereen, in welke taal dan ook, het gebaar voor ijsje begrijpt. Je wil niet
weten hoeveel ijsjes ze gekregen heeft tijdens de vakantie…
Wat zegt ze nu dan wel?
Vandaag begon Plien een aapje na te doen ‘oe oe oe’. De moment om alle diertjes eens te laten passeren, die
had ze ook bij de logopedie al eens geoefend. We deden de poes na, de hond en de eend. Eerst met gebaartjes
en terwijl ze mijn mond kon zien (in de file). Daarna probeerde ik het ook eens terwijl ik gewoon naar voor keek.
Ik kan er nog altijd niet van over, maar Plien zei ze gewoon allemaal na! Ik zei miauw en plien zei ‘iaaaauuw’. Ik
zei kwak kwak en Plien zei ‘wa wa’, ik zei woef woef en Plien zei ‘woe woe’. Ik zei oe oe en Plien zei ‘oe oe’.
Wat een grote stap! Wat een super nieuws! Plien hoort niet alleen, ze hoort ook effectief het verschil tussen a
en oe en au en ze kan het zelf ook nazeggen! Zelf besefte ze niet wat er aan de hand was, maar ik zat daar met
tranen in mijn ogen en de allergrootste lach op mijn gezicht…
Spontaan zegt ze ‘papa’ (ja, dat kwam eerst!), ‘mama’ en ‘uuus’ (voor zus). Ook ‘open’ zegt ze spontaan. Nee
en ja komt er ook op de juiste momenten herkenbaar uit. En vandaag zei ze voor de eerste keer ook mooi ‘pipi’
en ‘kaka’. Alle belangrijke woorden zegt ze dus nu 😉
Ook de kleuren laat ze regelmatig horen – ‘lauw’ voor blauw, ‘roe’ voor groen, ‘oooot’ voor rood. En ze begint nu
ook vaak al de klinkers spontaan te gebruiken, zoals ‘oo’ voor hoog, ‘aaa’ voor klaar. Op vraag doet ze wel al
meer, maar dan vaak toch nog enkel de klinkers, bijvoorbeeld ‘auo’ voor auto en ‘anaan’ voor banaan. Nog even
wachten op die medeklinkers dus… Er zit wel duidelijk nog altijd een evolutie in. Dus hopen we nog altijd op
meer…
Plien heeft ook niet altijd zin om effectief te praten. Het gebaren gaat haar zo goed af, dat ze er waarschijnlijk
de meerwaarde niet goed van inziet. Het is ongelofelijk wat ze vandaag al kan vertellen in gebarentaal in
combinatie met uitbeelden
Vaak is dat ook echt grappig. Zo heeft ze een viertal knuffelhonden. Maar door wat zij na het gebaar hond
uitbeeldt weten wij perfect welke hond ze bedoelt: die met de platte voorpoten, die in het tasje, die met bruin
en wit,… Of hoe ze ons duidelijk maakte dat ze Frozen wou zien door het lange haar over de schouder van Elsa
uit te beelden. Of vandaag nog toen ze vroeg naar de vouwmeter door een rechthoekje uit te beelden en dat
dan naar twee kanten uit te vouwen.
Twijfel over gebruik VGT
Twijfels waardoor niet voluit gegaan wordt voor VGT
Nieuwe generatie van CI, goed kunnen praten én meer kennis van VGT wie
weet wat combinatie oplevert?
Angst dat gebaren spraakontwikkeling kunnen belemmeren
De omwereld bestaat uit gesproken taal, we zijn een horend gezin, in een horende
familie, we kunnen geen VGT omgeving creëren
We kunnen als ouders niet voldoende VGT om dit volledig te gebruiken
Het kind kiest zelf om te praten
Kind geeft kennis VGT door aan ouders
Vrienden, ruimere familie, één van beide ouders vinden VGT
o Overbodig door goede CI
o Confronterend, stigmatiserend
Dovengemeenschap begrijpt niet waarom CI gebeurd is, staat niet voluit open
voor de ouders die deze keuze maakten
Ouders die beide visies consulteren, staan heel erg eenzaam
Vorm die VGT aanneemt in de communicatie
Verschillende vormen
Nederlands en VGT volledig apart houden
Enkel gebaren in bed, bad, zwembad, door raam,…
Soort “gezins” gebaren-lichaamstaal taaltje
Hangt af van mate van gesproken taalbeheersing kind
Kind blijkt zich aan niveau VGT van gesprekspartner aan te passen
Door horende ouders wordt VGT toch vooral nog als hulpmiddel en niet als
hoofdtaal of doel beschouwd
Nederlands met Gebaren meestal
Obstakels voor ouders die kiezen voor VGT
Obstakels
Horende ouders kennen geen VGT voor geboorte van dove kind
Veel horende ouders zullen nooit volledig, op volwassen niveau VGT beheersen
VGT leren is een érg grote inspanning, niet voor iedereen haalbaar
Mogelijke gezinscontexten van een doof kind
Horende ouders – 1 of meerdere dove kinderen
Dove ouders – 1 of meerdere dove kinderen
95% heeft horende ouders
Screening
Hulpverleningsbeleid en hulpverleningssysteem: beslissing van ’98 algemene screening
via consultatiebureaus van Kind en Gezin. (ALGO-test)
Na de screening
Veel medische inzet van Kind en Gezin, vroege toeleiding naar hoorapparaten en
Cochleaire inplant.
Effect van positieve screening
Ouders plots in complete stress en onzekerheid
Proces na screening
Niet geslaagd op Algo => doorverwijzing
NKO afdeling van een universitair ziekenhuis
Vroegbegeleidingsdienst voor gezinnen met kinderen met gehoorverlies
o Ontwikkelingsgericht
o Gezinsgericht (interactie stimuleren)
Een revalidatiecentrum voor kinderen met gehoorverlies
In Vlaanderen 5 regionale centra met deze samenwerkende diensten
Groot belang van kennis, houding, vaardigheden van jou als thuisbegeleider bij
deze gezinnen!
Belang van relatie!
Antwoord thuisbegeleidingsdiensten
Ouders plots in complete stress en onzekerheid samen op weg
Evolutie CI
CI in Vlaanderen
Sinds 1998 vroege detectie met Algo
Steeds meer kinderen vroegtijdig én tweezijdig geïmplanteerd
Spraakontwikkeling bij CI
Kinderen met CI voor de leeftijd van 20 maanden, beginnen te brabbelen na 1
maand spraak horen
Horende kinderen beginnen normaal op 8 maanden te brabbelen, dus vroege
implantatie is aangeraden
Kinderen die voor leeftijd van 12 maanden een CI krijgen, ontwikkelen preverbale
communicatie die niet significant verschilt van horende kinderen
,Krachtige evolutie naar betere spraak en lezen
Betere spraak bij kortere tijd tussen doof worden en implantatie
De ALGO screening heeft voor snellere aanlevering hoorapparaten en CI gezorgd
De technologie van de HA en CI is sterk verbeterd
Een opvoedingsomgeving die van bij het prille begin de focus legt op gehoor en
spraakvaardigheden
Consensus medisch
Implanteren essentieel voor 15 maanden
Tweede implant geeft veel gunstiger resultaten naar
o Spraakverstaan
o Horen in een lawaaierige omgeving
Vooruitgang
o Draadloze communicatie
o Fitting met artificiële intelligentie voor beste programma
o Fitting op afstand, zelf kunnen fitten
o Uitwendig deel zal in toekomst ook inwendig kunnen worden
Redenen om VGT te gebruiken
Redenen om VGT te gebruiken
Communicatie vergemakkelijken
o Als CI kapot
o Als CI niet in
o In bad, zwembad…
o In zeer lawaaierige omgevingen
Frustraties over communicatie voorkomen
o In orale visie frustratie nodig om intense leerproces te stimuleren
o In VGT visie te frustrerend, staan band en communicatie in de weg
Verrijking
o Kind toegang bieden tot Dovengemeenschap, want al buitenbeentje nu
overal, daar moet toegang toch volwaardig kunnen
o Als ouder leren om met ouders van vrienden/partner te kunnen
communiceren
Voelt natuurlijker aan
o Direct positieve reacties bij een deel van de kinderen
o Een deel van de ouders is direct weg met visuele communicatie
Voelt als de meest logische keuze
Kan omschakeling naar Nederlands vergemakkelijken
Onder invloed van anderen
o Thuisbegeleiding
o Ouders van dove tieners (sociaal terugvallen op Dovengemeenschap)
o De school voor Buitengewoon Onderwijs
Onzekerheid over de talige toekomst
De praktijk
De laatste weken van de vakantie gingen we naar Spanje. Door de temperaturen werd dat een echte
watervakantie. Daar is Plien wat meer ‘doof’ geweest dan anders. We hadden wel de WaterWear gekocht. Dat is
een plastieken omhulsel voor haar hoorapparaat waardoor ze ook in het water kan horen.
Maar dat vonden we zo’n gedoe, dat we het thuis gelaten hebben. Plien is nu eenmaal doof en het is dan ook
niet erg om ze op zo’n momenten, zoals in en om het water en strand, ook eens echt doof te laten zijn.
En we kunnen met haar goed ‘praten’ in gebarentaal.
Het enige wat een beetje vervelend was, was dat we niet even stop konden roepen toen ze zonder bandjes aan
de rand van het zwembad stond en erin wou springen. We merkten al snel ook de voordelen van gebarentaal in
het buitenland. Amelie maakte er graag gebruik van om zich duidelijk te maken aan haar anderstalige vriendjes.
Wijzelf deden automatisch simultaan gebaren om ons Engels en gebrekkig Spaans te ondersteunen. Dat helpt
echt wel!
We kwamen zelfs heel wat mensen tegen die ook gebarentaal konden en ontdekten zo de vele gelijkenissen
(maar ook verschillen) in de Spaanse/Catalaanse gebarentaal. De gesprekken in gebarentaal gingen best wel
vlot.
, En ons Plien, die had snel door dat echt iedereen, in welke taal dan ook, het gebaar voor ijsje begrijpt. Je wil niet
weten hoeveel ijsjes ze gekregen heeft tijdens de vakantie…
Wat zegt ze nu dan wel?
Vandaag begon Plien een aapje na te doen ‘oe oe oe’. De moment om alle diertjes eens te laten passeren, die
had ze ook bij de logopedie al eens geoefend. We deden de poes na, de hond en de eend. Eerst met gebaartjes
en terwijl ze mijn mond kon zien (in de file). Daarna probeerde ik het ook eens terwijl ik gewoon naar voor keek.
Ik kan er nog altijd niet van over, maar Plien zei ze gewoon allemaal na! Ik zei miauw en plien zei ‘iaaaauuw’. Ik
zei kwak kwak en Plien zei ‘wa wa’, ik zei woef woef en Plien zei ‘woe woe’. Ik zei oe oe en Plien zei ‘oe oe’.
Wat een grote stap! Wat een super nieuws! Plien hoort niet alleen, ze hoort ook effectief het verschil tussen a
en oe en au en ze kan het zelf ook nazeggen! Zelf besefte ze niet wat er aan de hand was, maar ik zat daar met
tranen in mijn ogen en de allergrootste lach op mijn gezicht…
Spontaan zegt ze ‘papa’ (ja, dat kwam eerst!), ‘mama’ en ‘uuus’ (voor zus). Ook ‘open’ zegt ze spontaan. Nee
en ja komt er ook op de juiste momenten herkenbaar uit. En vandaag zei ze voor de eerste keer ook mooi ‘pipi’
en ‘kaka’. Alle belangrijke woorden zegt ze dus nu 😉
Ook de kleuren laat ze regelmatig horen – ‘lauw’ voor blauw, ‘roe’ voor groen, ‘oooot’ voor rood. En ze begint nu
ook vaak al de klinkers spontaan te gebruiken, zoals ‘oo’ voor hoog, ‘aaa’ voor klaar. Op vraag doet ze wel al
meer, maar dan vaak toch nog enkel de klinkers, bijvoorbeeld ‘auo’ voor auto en ‘anaan’ voor banaan. Nog even
wachten op die medeklinkers dus… Er zit wel duidelijk nog altijd een evolutie in. Dus hopen we nog altijd op
meer…
Plien heeft ook niet altijd zin om effectief te praten. Het gebaren gaat haar zo goed af, dat ze er waarschijnlijk
de meerwaarde niet goed van inziet. Het is ongelofelijk wat ze vandaag al kan vertellen in gebarentaal in
combinatie met uitbeelden
Vaak is dat ook echt grappig. Zo heeft ze een viertal knuffelhonden. Maar door wat zij na het gebaar hond
uitbeeldt weten wij perfect welke hond ze bedoelt: die met de platte voorpoten, die in het tasje, die met bruin
en wit,… Of hoe ze ons duidelijk maakte dat ze Frozen wou zien door het lange haar over de schouder van Elsa
uit te beelden. Of vandaag nog toen ze vroeg naar de vouwmeter door een rechthoekje uit te beelden en dat
dan naar twee kanten uit te vouwen.
Twijfel over gebruik VGT
Twijfels waardoor niet voluit gegaan wordt voor VGT
Nieuwe generatie van CI, goed kunnen praten én meer kennis van VGT wie
weet wat combinatie oplevert?
Angst dat gebaren spraakontwikkeling kunnen belemmeren
De omwereld bestaat uit gesproken taal, we zijn een horend gezin, in een horende
familie, we kunnen geen VGT omgeving creëren
We kunnen als ouders niet voldoende VGT om dit volledig te gebruiken
Het kind kiest zelf om te praten
Kind geeft kennis VGT door aan ouders
Vrienden, ruimere familie, één van beide ouders vinden VGT
o Overbodig door goede CI
o Confronterend, stigmatiserend
Dovengemeenschap begrijpt niet waarom CI gebeurd is, staat niet voluit open
voor de ouders die deze keuze maakten
Ouders die beide visies consulteren, staan heel erg eenzaam
Vorm die VGT aanneemt in de communicatie
Verschillende vormen
Nederlands en VGT volledig apart houden
Enkel gebaren in bed, bad, zwembad, door raam,…
Soort “gezins” gebaren-lichaamstaal taaltje
Hangt af van mate van gesproken taalbeheersing kind
Kind blijkt zich aan niveau VGT van gesprekspartner aan te passen
Door horende ouders wordt VGT toch vooral nog als hulpmiddel en niet als
hoofdtaal of doel beschouwd
Nederlands met Gebaren meestal
Obstakels voor ouders die kiezen voor VGT
Obstakels
Horende ouders kennen geen VGT voor geboorte van dove kind
Veel horende ouders zullen nooit volledig, op volwassen niveau VGT beheersen
VGT leren is een érg grote inspanning, niet voor iedereen haalbaar
