Hoofdstuk 11 Transport
11.1 Het hart
Pomp
− Hart = een holle spier met een linker- en rechterhelft die volledig van elkaar gescheiden zijn
− Slagvolume = hoeveelheid bloed die per hartslag een hartkamer verlaat (ongeveer 70 mL)
− Linkerharthelft pompt zuurstofrijk bloed naar weefsels en organen
− Rechterharthelft pompt zuurstofarm bloed naar de longen
− Hoeveelheid bloed die hart rondpompt, hangt af van hartslagfrequentie, aantal hartslagen
per minuut en slagvolume. Dit hartminuutvolume (hartslagfrequentie X slagvolume) geeft
aan hoeveel bloed er per minuut het lichaam rondgaat (5L per min in rust, inspanning meer).
AED
− AED bestaat uit microprocessor met accu die via elektroden op het lichaam van iemand de
samentrekkingen van het hart registreert. Bij defibrilleren, onregelmatigheden in de
hartslag, geeft de AED een stroomstoot af, waardoor hart heel kort stopt met pompen.
− Na deze reset start hart opnieuw met regelen van hartslag, zodat hartritme kan herstellen
− Soms stopt hart helemaal met kloppen, dan kan AED niet helpen, injectie met adrenaline in
hartspier door arts kan dat hopelijk wel.
− Hartinfarct = Door vernauwing in een kransslagader die de hartspier van bloed voorziet,
krijgt deel van hartspier onvoldoende zuurstof. Als gevolg daarvan werkt dat deel niet goed
meer of sterft zelfs af.
ECG
− Hartslag begint bij boezems. Rechterboezem ontvangt bloed uit beide holle aders,
linkerboezem uit de longaders. Via boezems loopt het bloed de kamers in.
− Sinusknoop = Groep speciale spiercellen in wand van rechterboezem.
o Geeft elektrische prikkel af → spiervezels van boezems trekken samen → boezems
verkleinen → persen bloed de kamers in
− Sinusknoop is begin van het prikkelgeleidingssysteem van het hart → zorgt ervoor dat
elektrische prikkel van sinusknoop naar AV-knoop wordt geleid.
− AV-knoop = Tweede groep speciale cellen in de wand tussen beide boezems.
o Vandaar leiden andere spiervezels de prikkel naar de onderkant van de kamers
− Volgorde hartslag: boezems→sinusknoop→prikkelgeleidingssysteem→AV-knoop→kamers
− ECG (elektrocardiogram) = Hartfilmpje dat elektrische signalen van het hart in een grafiek
weergeeft. Door elektrodes op de huid van o.a. de borstkas.
Herstel voor het hart
− Kransslagader
o Eén v.d. bloedvaten die hartspier van zuurstof voorzien
o Eerste zijtakken van de aorta (= de grote lichaamsslagader)
o Vervoeren zuurstofrijkbloed voor de hartspier zelf
, o Kan vernauwd raken door vetachtige stoffen, bijv. cholesterol, die plaque vormen
aan binnenkant van bloedvat
▪ Wordt plaque heel groot en sluit bloedvat af? → hartinfarct
− Kransaders voeren zuurstofarme bloed rechtstreeks af naar rechterboezem, waar bloed vlak
boven hartkleppen binnenkomt.
− Dotterbehandeling kan vernauwde kransslagader weer wijder maken, door ballonnetje dat
vanuit slagader in lies door aorta naar kransslagader in hart duwt. Op plaats van vernauwing
ballonnetje opgeblazen.
− Metalen steunkousje of stent kan ook in slagader worden geplaatst om bloedvat open te
houden
− Bypassoperatie = Met behulp van stukje slagader uit borstkas of beenader maakt arts
nieuwe verbinding tussen aorta en kransslagader.
Slagvolume en hartslagfrequentie bepalen het hartminuutvolume. Samentrekking van het hart start
vanuit de sinusknoop. Een ecg toont de elektrische activiteit van de hartspier. Kransslagaders en
kransaders dienen voor de bloedvoorziening van de hartspier. Bij verstopping van een kransslagader
kan dotteren of een bypassoperatie uitkomst bieden.
Bloedstroom door het hart
− Bloed uit benen en organen zoals lever en nieren komt, bereikt hart via onderste holle ader
− Bovenste holle ader voert bloed aan dat uit armen en hoofd komt
− Bloed in holle aders zijn zuurstofarm en bevatten veel CO2
− Bloed stroomt via rechterboezem rechterkamer in: vulfase
o Aan einde vulfase perst rechterboezem resterende bloed bij dat van rechterkamer
→ nu helemaal gevuld.
− Hartkleppen : tussen boezem en kamer. Zijn sterke vliezen die dankzij sterke peesdraden
maar in één richting open kunnen. Staan open tijdens vulfase, wanneer bloed van boezem
naar kamer stroomt. Daarna, tijdens samentrekken van kamer, duwt het bloed in de kamer
hartkleppen dicht (bloed kan nu niet meer terugstromen naar boezem).
− Pompfase = het samentrekken van de kamers
− Rechterkamer perst bloed de longslagader in (deze splitst in 2 takken, linker- en rechterlong)
− In longen geeft bloed CO2 af en neemt O2 op. Longaders voeren O2-rijke bloed terug naar
linkerboezem van hart via hartkleppen linkerharthelft → linkerkamer → aorta
o Beide hartkleppen vullen en pompen tegelijk
− Slagaderkleppen tussen de slagaders (longslagaders of aorta) en de kamers zorgen dat bloed
niet kan terugstromen naar de kamers.
,Openen en sluiten van kleppen
− Tijdens de fasen van één hartslag openen de hart- en slagaderkleppen bij een hogere druk
van het bloed vóór de kleppen en sluiten bij een hogere druk achter de kleppen
− In ontspanningsfase neemt druk in kamers af, slagaderkleppen sluiten, hartkleppen gaan
weer open en de vulfase start weer opnieuw.
− Dubbele harttoon, de ‘lub-dub’ ontstaat door de wervelingen van het bloed vlak na sluiten
van hart- en slagaderkleppen
Bloed stroomt vanuit de holle aders, rechterboezem en rechterkamer de longslagaders in. Via de
linkerboezem en linkerkamer gaat bloed uit de longaders naar de aorta. Kleppen verhinderen dat het
bloed terugstroomt.
, 11.2 Transportvaten
O2 ophalen, CO2 wegbrengen
− Gaswisseling = Bloed neemt O2 op en geeft CO2 af
− Longslagader voert vanuit rechterkamer O2-arm bloed naar longen, O2-rijke bloed komt
terecht in linkerboezem
− Kleine bloedsomloop = weg van bloed, van rechterharthelft via longen naar linkerharthelft
CO2 ophalen, O2 wegbrengen
− Linkerkamer pompt O2-rijke bloed aorta in
o Slagaders gaan vanaf aorta naar organen in hoofd, romp, armen en benen
▪ Geeft bloed in haarvaten O2 af aan lichaamscellen en neemt afvalstof CO2 op
− Vanuit organen stroomt O2-arme bloed via holle aders terug naar boezem rechterharthelft
− Grote bloedsomloop = weg vn bloed van linkerharthelft, via organen naar rechterharthelft
Dubbele bloedsomloop
− Bloed vervoert ook hormonen en afvalstoffen
− Waar het bloed ook vertrekt in het lichaam, gaat altijd eerst door hart en longen, vervolgens
opnieuw door hart en dan pas naar ander orgaan
− Dubbele bloedsomloop = Bloedsomloop waarbij bloed in 1 rondgang 2 keer hart passeert
o Komt voor bij mensen, zoogdieren en vogels
Bouw en bloedvaten
− Slagaders = Bloedvaten die bloed van hart afvoeren naar organen
o Wanden bestaan uit 3 lagen: dunne binnenlaag van dekweefsel, dikke middenlaag
van glad spierweefsel en buitenlaag van bindweefsel (hierdoor sterk en elastisch)
o Vertakken in steeds dunnere slagaders en uiteindelijk in haarvaten (1 cellaag dik)
− Aders = Bloedvaten die bloed terugvoeren naar hart
o Wanden bestaan ook uit 3 lagen. Spierlaag is echter dunner.
o Meeste aders hebben kleppen die voorkomen dat bloed terugstroomt naar orgaan
Bij een dubbele
bloedsomloop is de kleine
bloedsomloop voor O2-
opname en CO2-afgifte in
de longen en de grote
bloedsomloop voor O2-
afgifte aan en CO2-opname
uit de rest van het lichaam.
Het bloed stroomt vanaf
het hart via slagaders,
haarvaten en aders terug
naar het hart.
11.1 Het hart
Pomp
− Hart = een holle spier met een linker- en rechterhelft die volledig van elkaar gescheiden zijn
− Slagvolume = hoeveelheid bloed die per hartslag een hartkamer verlaat (ongeveer 70 mL)
− Linkerharthelft pompt zuurstofrijk bloed naar weefsels en organen
− Rechterharthelft pompt zuurstofarm bloed naar de longen
− Hoeveelheid bloed die hart rondpompt, hangt af van hartslagfrequentie, aantal hartslagen
per minuut en slagvolume. Dit hartminuutvolume (hartslagfrequentie X slagvolume) geeft
aan hoeveel bloed er per minuut het lichaam rondgaat (5L per min in rust, inspanning meer).
AED
− AED bestaat uit microprocessor met accu die via elektroden op het lichaam van iemand de
samentrekkingen van het hart registreert. Bij defibrilleren, onregelmatigheden in de
hartslag, geeft de AED een stroomstoot af, waardoor hart heel kort stopt met pompen.
− Na deze reset start hart opnieuw met regelen van hartslag, zodat hartritme kan herstellen
− Soms stopt hart helemaal met kloppen, dan kan AED niet helpen, injectie met adrenaline in
hartspier door arts kan dat hopelijk wel.
− Hartinfarct = Door vernauwing in een kransslagader die de hartspier van bloed voorziet,
krijgt deel van hartspier onvoldoende zuurstof. Als gevolg daarvan werkt dat deel niet goed
meer of sterft zelfs af.
ECG
− Hartslag begint bij boezems. Rechterboezem ontvangt bloed uit beide holle aders,
linkerboezem uit de longaders. Via boezems loopt het bloed de kamers in.
− Sinusknoop = Groep speciale spiercellen in wand van rechterboezem.
o Geeft elektrische prikkel af → spiervezels van boezems trekken samen → boezems
verkleinen → persen bloed de kamers in
− Sinusknoop is begin van het prikkelgeleidingssysteem van het hart → zorgt ervoor dat
elektrische prikkel van sinusknoop naar AV-knoop wordt geleid.
− AV-knoop = Tweede groep speciale cellen in de wand tussen beide boezems.
o Vandaar leiden andere spiervezels de prikkel naar de onderkant van de kamers
− Volgorde hartslag: boezems→sinusknoop→prikkelgeleidingssysteem→AV-knoop→kamers
− ECG (elektrocardiogram) = Hartfilmpje dat elektrische signalen van het hart in een grafiek
weergeeft. Door elektrodes op de huid van o.a. de borstkas.
Herstel voor het hart
− Kransslagader
o Eén v.d. bloedvaten die hartspier van zuurstof voorzien
o Eerste zijtakken van de aorta (= de grote lichaamsslagader)
o Vervoeren zuurstofrijkbloed voor de hartspier zelf
, o Kan vernauwd raken door vetachtige stoffen, bijv. cholesterol, die plaque vormen
aan binnenkant van bloedvat
▪ Wordt plaque heel groot en sluit bloedvat af? → hartinfarct
− Kransaders voeren zuurstofarme bloed rechtstreeks af naar rechterboezem, waar bloed vlak
boven hartkleppen binnenkomt.
− Dotterbehandeling kan vernauwde kransslagader weer wijder maken, door ballonnetje dat
vanuit slagader in lies door aorta naar kransslagader in hart duwt. Op plaats van vernauwing
ballonnetje opgeblazen.
− Metalen steunkousje of stent kan ook in slagader worden geplaatst om bloedvat open te
houden
− Bypassoperatie = Met behulp van stukje slagader uit borstkas of beenader maakt arts
nieuwe verbinding tussen aorta en kransslagader.
Slagvolume en hartslagfrequentie bepalen het hartminuutvolume. Samentrekking van het hart start
vanuit de sinusknoop. Een ecg toont de elektrische activiteit van de hartspier. Kransslagaders en
kransaders dienen voor de bloedvoorziening van de hartspier. Bij verstopping van een kransslagader
kan dotteren of een bypassoperatie uitkomst bieden.
Bloedstroom door het hart
− Bloed uit benen en organen zoals lever en nieren komt, bereikt hart via onderste holle ader
− Bovenste holle ader voert bloed aan dat uit armen en hoofd komt
− Bloed in holle aders zijn zuurstofarm en bevatten veel CO2
− Bloed stroomt via rechterboezem rechterkamer in: vulfase
o Aan einde vulfase perst rechterboezem resterende bloed bij dat van rechterkamer
→ nu helemaal gevuld.
− Hartkleppen : tussen boezem en kamer. Zijn sterke vliezen die dankzij sterke peesdraden
maar in één richting open kunnen. Staan open tijdens vulfase, wanneer bloed van boezem
naar kamer stroomt. Daarna, tijdens samentrekken van kamer, duwt het bloed in de kamer
hartkleppen dicht (bloed kan nu niet meer terugstromen naar boezem).
− Pompfase = het samentrekken van de kamers
− Rechterkamer perst bloed de longslagader in (deze splitst in 2 takken, linker- en rechterlong)
− In longen geeft bloed CO2 af en neemt O2 op. Longaders voeren O2-rijke bloed terug naar
linkerboezem van hart via hartkleppen linkerharthelft → linkerkamer → aorta
o Beide hartkleppen vullen en pompen tegelijk
− Slagaderkleppen tussen de slagaders (longslagaders of aorta) en de kamers zorgen dat bloed
niet kan terugstromen naar de kamers.
,Openen en sluiten van kleppen
− Tijdens de fasen van één hartslag openen de hart- en slagaderkleppen bij een hogere druk
van het bloed vóór de kleppen en sluiten bij een hogere druk achter de kleppen
− In ontspanningsfase neemt druk in kamers af, slagaderkleppen sluiten, hartkleppen gaan
weer open en de vulfase start weer opnieuw.
− Dubbele harttoon, de ‘lub-dub’ ontstaat door de wervelingen van het bloed vlak na sluiten
van hart- en slagaderkleppen
Bloed stroomt vanuit de holle aders, rechterboezem en rechterkamer de longslagaders in. Via de
linkerboezem en linkerkamer gaat bloed uit de longaders naar de aorta. Kleppen verhinderen dat het
bloed terugstroomt.
, 11.2 Transportvaten
O2 ophalen, CO2 wegbrengen
− Gaswisseling = Bloed neemt O2 op en geeft CO2 af
− Longslagader voert vanuit rechterkamer O2-arm bloed naar longen, O2-rijke bloed komt
terecht in linkerboezem
− Kleine bloedsomloop = weg van bloed, van rechterharthelft via longen naar linkerharthelft
CO2 ophalen, O2 wegbrengen
− Linkerkamer pompt O2-rijke bloed aorta in
o Slagaders gaan vanaf aorta naar organen in hoofd, romp, armen en benen
▪ Geeft bloed in haarvaten O2 af aan lichaamscellen en neemt afvalstof CO2 op
− Vanuit organen stroomt O2-arme bloed via holle aders terug naar boezem rechterharthelft
− Grote bloedsomloop = weg vn bloed van linkerharthelft, via organen naar rechterharthelft
Dubbele bloedsomloop
− Bloed vervoert ook hormonen en afvalstoffen
− Waar het bloed ook vertrekt in het lichaam, gaat altijd eerst door hart en longen, vervolgens
opnieuw door hart en dan pas naar ander orgaan
− Dubbele bloedsomloop = Bloedsomloop waarbij bloed in 1 rondgang 2 keer hart passeert
o Komt voor bij mensen, zoogdieren en vogels
Bouw en bloedvaten
− Slagaders = Bloedvaten die bloed van hart afvoeren naar organen
o Wanden bestaan uit 3 lagen: dunne binnenlaag van dekweefsel, dikke middenlaag
van glad spierweefsel en buitenlaag van bindweefsel (hierdoor sterk en elastisch)
o Vertakken in steeds dunnere slagaders en uiteindelijk in haarvaten (1 cellaag dik)
− Aders = Bloedvaten die bloed terugvoeren naar hart
o Wanden bestaan ook uit 3 lagen. Spierlaag is echter dunner.
o Meeste aders hebben kleppen die voorkomen dat bloed terugstroomt naar orgaan
Bij een dubbele
bloedsomloop is de kleine
bloedsomloop voor O2-
opname en CO2-afgifte in
de longen en de grote
bloedsomloop voor O2-
afgifte aan en CO2-opname
uit de rest van het lichaam.
Het bloed stroomt vanaf
het hart via slagaders,
haarvaten en aders terug
naar het hart.
