Korte samenvatting cultuur 1.2: semester 2 jaar 1

Samenvatting cultuur:

HOOFDSTUK 1: HUGO HÄRING 1882-1958

1.1 Inleiding
Häring vormde een belangrijk tegenwicht voor de International Style beweging
 Beweging werd aangevoerd door Le Corbusier

Häring verbleef tijdens WOII in Duitsland, zoals architect Hans Schauron

Häring’s opdrachten werden met de verkiezing van Hitler stopgezet
 Wegens avant-gardistisch
 1933

Häring werd na de oorlog vergeten
 Werd pas na zijn dood (1958) terug ontdekt
 In de jaren 1960 en 1970
 Wanneer de kritiek op het modernisme groeide

Häring schreef de taal neer waar architect Hans mee bouwde
 Hans (1893-1972) was geen leerling van Häring
 Verbondenheid, broederschap bracht hen samen
 Häring is een voorvechter voor organisch bouwen, zoals Alvar Aalto en Frank Lloyd Wright

Häring had kritiek tegenover het ‘te abstracte en afstandelijke’ modernisme van Le Corbusier
 Ook Frank Lloyd Wright was tegen de ‘witte architectuur’
 Witte architectuur had weinig interactie met de plak door materiaal en planopbouw

Frank gaf Häring een belangrijke impuls in zijn zoektocht naar organische architectuur
 Frank was al verschillende keren (sinds 1910) in tijdschriften gepubliceerd
 Franks houding tegenover International Style van jaren 20 was algemeen bekend
 Bij Frank heeft het ornament een betekenis, en is uitvoerig gestileerd
 Terwijl Häring pleit voor een functionalistische maar ornamentloze benadering

Architectuurgeschiedenis door de ogen van Häring
 Maatschappijbeelden worden vertaald in een passend geometrisch vormconcept
 Wisselende zoektochten naar het verenigen van binnen- en buitenruimtes

1.2 Wege Zur Form
Häring ontplooit in bv. Wege Zur Form een unieke kijk op de architectuurgeschiedenis
 Moet in zijn ogen eindelijk bevrijd worden van de dominantie van geometrie
 Bevrijding kan zich begin 20e eeuw voltooien, zegt Häring
 Nieuwe moderne tijd kan de ontplooiing betekenen van een geometrische vorm naar organische
 Creatie van de vorm groeit voor Häring namelijk vanuit de functie

Zoals in de natuur zijn er innerlijke krachten die de vorm en geometrie bepalen
 Ontwerpen is voor Häring ontdekken in een zo vrij en open mogelijke geest, niet laten dicteren
door geometrische wetmatigheden
 Vorm is geen doel, maar een resultaat, volgens Häring

, Prioritaire aangelegenheid voor Häring is zoeken naar het werkelijke leven
 Zoeken naar schoonheid is geen prioritaire aangelegenheid

Onze bekommernis (er mee inzitten) rond functie mag niet in conflict komen met nood aan emotie
 Häring in Wege zur Form (1925)
 Moeten zich allebei zij aan zij ontwikkelen
 Niet proberen eigen individualiteit uit te drukken
 Wel het individuele aspect van elk element
 De uitdrukking is zoals de dingen zijn, het leven zelf

1.3 Gut Garkau – Lübeck
Häring heeft zijn plek in de architectuurgeschiedenis te danken aan de boerderij in Lübeck
 Heeft zelf nog heel wat woningen en appartementsgebouwen ontworpen in Berlijn

Boerderij is gebouwd in 1924 in Lübeck
 Progressief, traditioneel, avontuurlijk en bescheiden
 Häring realiseert 3 van de zeven gebouwen die hij had ontworpen voor de boerderij
o De koestal, de schuur en de machineloods

Koestal heeft een complexe vorm door het gebruik en relaties
 Gebruik (voederen, ventileren, melken) en relaties (boer/koeien, stier/koeien)
 Door peervorm blijven de hoofden van de koeien ver uit elkaar om ziektes te vermijden
 In het midden ontstaat een zone voor het voederen van hooi vanuit de hoger gelegen hooizolder
 Stier krijgt specifieke plaats aan de spits van het plan
 De muren zijn grotendeels afgerond, om verwondingen te vermijden
 Koestal is een boerderijtaal, daarom bouwt Häring als boer
 Gebouw vermengt op spontane wijze houten bekleding met betonconstructies en timmerhoutwerk
o Vanuit grote gevoeligheid voor lokale bouwtechnieken
 Häring heeft zich nooit laten verleiden tot de geijkte witbepleisterde gevelarchitectuur van de jaren 20
o Als enige modernistische architect

Gelijktijdig wordt in Dessau de Bauhausschool gebouwd
 Groter kan de tegenstelling met het Bauhaus (1919-1933) niet zijn
 Hoewel het Bauhaus ook start vanuit een organische en middeleeuwse beeldtaal
o Zal het snel evolueren naar opnieuw een zoektocht naar primaire vormen
o Om ze te koppelen aan industrie en standaardisatie

De Bauhausschool in Dessau van Walter Gropius vergeleken met de koestal van Häring
 Duidelijk dat de geometrie zal overheersen, ondanks alle pogingen van Häring

De invloed van het Bauhaus zal niet te stuiten zijn
 Zeker na WOII zal opnieuw geometrie de boventon voeren
 Pas in de jaren 60-70 komt een tegenbeweging langzaam op gang
o Tegenbeweging zal afstandelijkheid en objectmatige van het modernisme in vraag stellen

, 1.4 Neues Bauen versus Architektur

Volgens Häring is de architect niet de alleswetende schepper, maar wel de vertolker
 Hij voert uit wat de opdracht hem vraagt, is de helper bij de geboorte
 Verzamelaar van de innerlijke krachten die door de vraag opgeroepen worden
 Häring noemde bewust zijn visie Neues Bauen, in contrast met Architektur

Häring maakte een duidelijk onderscheid tussen de architectuur
 Tussen de architectuur van de Renaissance en het Classicisme enerzijds
 Tussen het middeleeuwse bouwen of regionale architectuur anderzijds

Härings fascinatie voor de middeleeuwen vinden we terug in de gotische spitsboog
 Gotische spitsboog duikt hier en daar in zijn werken op
 Bv. in het plan van de koestal, in de doorsnede bij het ontwerp van de loods

Fascinatie voor de middeleeuwen vinden we niet alleen terug bij Häring
 Ook in de heropleving van de gotiek
o Die zich gelijktijdig manifesteer/openbaart met het modernisme, in de neogotiek
 Gotiek wordt (door Goethe’s toedoen) als een Germaanse en noordelijke bouwkunst beschouwd
 Anders dan de Renaissance en neoklassieke stijlbeweging
o Kwam vanuit het Zuiden
o Werd als indringer beschouwd

Verschil tussen noordelijke traditie (waar Häring zichzelf plaatste) en zuidelijke rationelere benadering
 Hetzelfde als de strijd tussen bouwen en architectuur, organisch en geometrisch, Häring en Le Corbusier

Opvallend hoe Häring op scharnierpunten in de architectuurgeschiedenis belangrijk aanwezig was
 Aanwezig met zijn ideeën over organische architectuur
 Häring werd telkens overwonnen door de overtuigingskracht van twee personen
o Twee personen die de verdere geschiedenis van de moderne architectuur zullen bepalen$
o Mies Van der Rohe en Le Corbusier
o Van der Rohe en Häring delen (1921-1926) hetzelfde kantoor in Berlijn
o Van der Rohe en Häring zullen toch elk hun eigen weg gaan

Visie van Häring (organische architectuur) botste ook met wat Le Corbusier voor ogen had
 Le Corbusier: een universele architectuur die welomschreven dogma’s volgde
o Les cinque points de l’architecure moderne/de vijf punten van de moderne architectuur

De keuze voor het masterplan voor de Weissenhofsiedlung in Stuttgart (1927) is duidelijk
 Gekozen voor het rechtlijnige masterplan van Mies Van der Rohe
 Gekozen boven het organische plan van Häring
 Le Corbusier liet met een brief weten dat hij verlost wou worden van die vervelende Häring

Häring had nochtans een zeer hoog aanzien rond 1925
 Als voorzitter van de architectengroepering Der Ring
 Waarin alle belangrijke architecten uit Berlijn zetelden
 Le Corbusier trekt echter alle aandacht naar zich toe, ook op komende CIAM-congressen
o CIAM = Congrés Internationale d’Aarchitecture
 Langzaam verdwijnt Häring en zijn architectuur naar de achtergrond
o Maakt plaats voor de opkomende International Style