DEEL 1 : GROEPEN EN TEAMS
WAT IS EEN GROEP?
Er zijn heel wat definities voor de term ‘ groep ‘.
Johnson&Johnson concluderen in hun onderzoek dat sociale wetenschappers verscheidene definities
gebruiken. Door de accenten van die definities bij elkaar te voeden, krijg je de ‘ essentiële kenmerken om van
een groep te spreken’ :
- Doel - Sociale eenheid
- Onderlinge afhankelijkheid - Wederzijdse beïnvloeding
- Interactie - Normen en rollen
Doel Een groep is een verzameling mensen die een
gezamenlijk een doel willen bereiken, met de groep
is er meer kans om een doel te bereiken.
Onderlinge afhankelijkheid Een groep is een verzameling individuen die op een
bepaalde manier van elkaar afhankelijk zijn.
Interactie Een groep is een verzameling individuen die directe
contacten met elkaar onderhouden.
Sociale eenheid Een groep is een sociale eenheid die uit twee of
meer personen bestaat die zichzelf als lid van een
groep beschouwen.
Wederzijdse beïnvloeding Een groep is een verzameling individuen die elkaar
beïnvloeden.
Normen en rollen Een groep is een verzameling individuen van wie de
interacties door een aantal normen en rollen
gestructureerd worden.
Een groep heeft duidelijk een aantal regels die bepalen welk gedrag goed of fout, ongewenst of gewenst. De
groep geeft aan welk gedrag normaal of abnormaal is gevonden wordt.
Groepsnormen zijn gedragsregels die voor ieder individu in de groep gelden.
Volgens Remmerswaal = vergemakkelijken normen het samenwerken en de omgang met elkaar in de groep
omdat iedereen weet wat men van de andere groepsleden mag verwachten en wat er van hem verwacht
wordt.
Conformiteit : de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de geldende groepsnormen.
Uniformiteit : verwijst naar het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid of samenhang
,WAT IS EEN TEAM?
Kozlowski & Ilgen omschrijven teams als twee of meer individuen waartussen er sociale interactie is en die een
of meer gemeenschappelijke doelen hebben.
Het grote verschil tussen een groep mensen en een team is dat een team heeft geleerd zich te verbinden :
samen te werken aan een doel. Binnen een team is bij de leden het besef dat ze door samen te werken in staat
zijn een doel te bereiken dat groter is dan ieders individuele kracht.
Een groep is een team als de volgende kenmerken aanwezig zijn :
- Teambelang gaat voor op eigenbelang
- Sprake van cohesie, verbondenheid, een wij-gevoel
- Taken, rollen of functies in het team zijn bekend
- Goede samenwerking
- Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
- Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet
- Aandacht besteed aan goede onderlinge communicatie
- Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Jef Stevens, psycholoog aan KU Leuven beschreef een team in de non-profit sector als volgt :
- Een team bestaat uit twee of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door onderling overleg
de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op of in functie van een gezamenlijk
doel, binnen een breder organisatorisch verband.
DE ONTWIKKELINGSFASES VAN TUCKMAN
Model is bruikbaar voor het kijken naar zowel groepen en teams.
Bespreking van het model
Het model van Bruce Tuckman dateert al uit de jaren 1960 en kan je nog altijd als actueel beschouwen.
Het model was oorspronkelijk een vierfasenmodel, maar werd in een latere fase aangevuld met de vijfde fase,
nl. het afscheid van de groep: adjourning
- Tuckman stelt dat groepen zich in elke fase met andere thema’s bezighouden en dat dat het gedrag
van de groep beïnvloedt.
- In elk stadium heeft de groep een licht verschillend doel. Tuckman is ervan overtuigd dat een team
verschillende stadia moet doorlopen om uiteindelijk effectief te kunnen samenwerken en te
functioneren.
, De ontwikkelingsfasen van Tuckman
1. Forming ( vormfase )
- De teamleden kennen elkaar nog niet en zijn bezig met ‘ wie zit er in de groep en wat zijn de taken’
- De teamleden zijn onwennig, onzekerheid en angstig: ze weten nog niet goed wat er van hen verwacht
wordt
- Ze zijn sterk afhankelijk van de teamleider
- Ze richten hun aandacht en communicatie meestal naar de teamleider omdat er nog geen er nog geen
verbondenheid is
- De teamleden nemen weinig of geen initiatief
- Ze communiceren beleefd, houden eigen mening vaak nog voor zich
- Ze voeren de opdrachten netjes uit
- Ze relativeren verborgen of sluimerende conflicten
Er komt een einde aan de ‘vormfase’ wanneer je vaststelt dat de teamleden de afwachtende houding
loslaten en spontaner reageren op elkaar. De leden beginnen zichzelf te zien als een onderdeel van de groep.
2. Storming ( stormfase )
In deze fase proberen de leden hun positie in de groep in te nemen. Dit leidt onvermijdelijk tot een strijd
wanneer verschillende ideeën van de teamleden ervoor zorgen dat mensen met elkaar op gespannen voet
staan.
- De rollen worden bepaald en afgebakend
- Er ontstaan onderlinge irritaties en conflicten
- Leden komen op voor hun eigen belangen
- Het ‘ik’-gevoel is sterker aanwezig dan het ‘wij’-gevoel
- De teamleider wordt bekritiseerd
- Grenzen worden uitgetest
- Er worden coalities gevormd om de eigen belangen te verdedigen
- Er groeit verzet tegen het uitvoeren van taken of tegen het leiderschap
- Er wordt onderlinge kritiek geuit
- Gebeurtenissen worden in kleine groepjes besproken
Er komt een einde aan de stormfase wanneer er een formele structuur en/of hiërarchie ontstaat
3. Norming ( normfase )
De leden wennen aan de samenwerking, weerstand trekt stilaan weg. Rendement van de groep is nog niet zo
groot maar de groepsleden beginnen elkaar te vertrouwen en te accepteren. Het wordt mogelijk om
constructief met opmerkingen te komen. Het groepsproces kan nu onderwerp van gesprek worden. Leven in
groep bereikt een evenwicht
- Bewust van elkaar nodig hebben om resultaten te bereiken
- Bereid om van elkaar te leren
- Het werk wordt vlot afgehandeld
- Leden stellen meer vragen aan elkaar in plaats van te oordelen
- Talenten worden benut
- Er worden duidelijke afspraken gemaakt
- Procedures om met afwijkend gedrag om te gaan worden opgesteld
- Groepsbinding komt op gang
- Gevaar van groepsdenken treedt op
WAT IS EEN GROEP?
Er zijn heel wat definities voor de term ‘ groep ‘.
Johnson&Johnson concluderen in hun onderzoek dat sociale wetenschappers verscheidene definities
gebruiken. Door de accenten van die definities bij elkaar te voeden, krijg je de ‘ essentiële kenmerken om van
een groep te spreken’ :
- Doel - Sociale eenheid
- Onderlinge afhankelijkheid - Wederzijdse beïnvloeding
- Interactie - Normen en rollen
Doel Een groep is een verzameling mensen die een
gezamenlijk een doel willen bereiken, met de groep
is er meer kans om een doel te bereiken.
Onderlinge afhankelijkheid Een groep is een verzameling individuen die op een
bepaalde manier van elkaar afhankelijk zijn.
Interactie Een groep is een verzameling individuen die directe
contacten met elkaar onderhouden.
Sociale eenheid Een groep is een sociale eenheid die uit twee of
meer personen bestaat die zichzelf als lid van een
groep beschouwen.
Wederzijdse beïnvloeding Een groep is een verzameling individuen die elkaar
beïnvloeden.
Normen en rollen Een groep is een verzameling individuen van wie de
interacties door een aantal normen en rollen
gestructureerd worden.
Een groep heeft duidelijk een aantal regels die bepalen welk gedrag goed of fout, ongewenst of gewenst. De
groep geeft aan welk gedrag normaal of abnormaal is gevonden wordt.
Groepsnormen zijn gedragsregels die voor ieder individu in de groep gelden.
Volgens Remmerswaal = vergemakkelijken normen het samenwerken en de omgang met elkaar in de groep
omdat iedereen weet wat men van de andere groepsleden mag verwachten en wat er van hem verwacht
wordt.
Conformiteit : de mate waarin groepsleden zich aanpassen aan de geldende groepsnormen.
Uniformiteit : verwijst naar het met elkaar in overeenstemming zijn, de eenheid of samenhang
,WAT IS EEN TEAM?
Kozlowski & Ilgen omschrijven teams als twee of meer individuen waartussen er sociale interactie is en die een
of meer gemeenschappelijke doelen hebben.
Het grote verschil tussen een groep mensen en een team is dat een team heeft geleerd zich te verbinden :
samen te werken aan een doel. Binnen een team is bij de leden het besef dat ze door samen te werken in staat
zijn een doel te bereiken dat groter is dan ieders individuele kracht.
Een groep is een team als de volgende kenmerken aanwezig zijn :
- Teambelang gaat voor op eigenbelang
- Sprake van cohesie, verbondenheid, een wij-gevoel
- Taken, rollen of functies in het team zijn bekend
- Goede samenwerking
- Alle leden nemen hun verantwoordelijkheid
- Ieders inbreng, ervaring, kennis wordt gewaardeerd en ingezet
- Aandacht besteed aan goede onderlinge communicatie
- Successen zijn een gezamenlijk resultaat
Jef Stevens, psycholoog aan KU Leuven beschreef een team in de non-profit sector als volgt :
- Een team bestaat uit twee of meer leden die in onderlinge afhankelijkheid en door onderling overleg
de uit te voeren taken verdelen en coördineren, met het oog op of in functie van een gezamenlijk
doel, binnen een breder organisatorisch verband.
DE ONTWIKKELINGSFASES VAN TUCKMAN
Model is bruikbaar voor het kijken naar zowel groepen en teams.
Bespreking van het model
Het model van Bruce Tuckman dateert al uit de jaren 1960 en kan je nog altijd als actueel beschouwen.
Het model was oorspronkelijk een vierfasenmodel, maar werd in een latere fase aangevuld met de vijfde fase,
nl. het afscheid van de groep: adjourning
- Tuckman stelt dat groepen zich in elke fase met andere thema’s bezighouden en dat dat het gedrag
van de groep beïnvloedt.
- In elk stadium heeft de groep een licht verschillend doel. Tuckman is ervan overtuigd dat een team
verschillende stadia moet doorlopen om uiteindelijk effectief te kunnen samenwerken en te
functioneren.
, De ontwikkelingsfasen van Tuckman
1. Forming ( vormfase )
- De teamleden kennen elkaar nog niet en zijn bezig met ‘ wie zit er in de groep en wat zijn de taken’
- De teamleden zijn onwennig, onzekerheid en angstig: ze weten nog niet goed wat er van hen verwacht
wordt
- Ze zijn sterk afhankelijk van de teamleider
- Ze richten hun aandacht en communicatie meestal naar de teamleider omdat er nog geen er nog geen
verbondenheid is
- De teamleden nemen weinig of geen initiatief
- Ze communiceren beleefd, houden eigen mening vaak nog voor zich
- Ze voeren de opdrachten netjes uit
- Ze relativeren verborgen of sluimerende conflicten
Er komt een einde aan de ‘vormfase’ wanneer je vaststelt dat de teamleden de afwachtende houding
loslaten en spontaner reageren op elkaar. De leden beginnen zichzelf te zien als een onderdeel van de groep.
2. Storming ( stormfase )
In deze fase proberen de leden hun positie in de groep in te nemen. Dit leidt onvermijdelijk tot een strijd
wanneer verschillende ideeën van de teamleden ervoor zorgen dat mensen met elkaar op gespannen voet
staan.
- De rollen worden bepaald en afgebakend
- Er ontstaan onderlinge irritaties en conflicten
- Leden komen op voor hun eigen belangen
- Het ‘ik’-gevoel is sterker aanwezig dan het ‘wij’-gevoel
- De teamleider wordt bekritiseerd
- Grenzen worden uitgetest
- Er worden coalities gevormd om de eigen belangen te verdedigen
- Er groeit verzet tegen het uitvoeren van taken of tegen het leiderschap
- Er wordt onderlinge kritiek geuit
- Gebeurtenissen worden in kleine groepjes besproken
Er komt een einde aan de stormfase wanneer er een formele structuur en/of hiërarchie ontstaat
3. Norming ( normfase )
De leden wennen aan de samenwerking, weerstand trekt stilaan weg. Rendement van de groep is nog niet zo
groot maar de groepsleden beginnen elkaar te vertrouwen en te accepteren. Het wordt mogelijk om
constructief met opmerkingen te komen. Het groepsproces kan nu onderwerp van gesprek worden. Leven in
groep bereikt een evenwicht
- Bewust van elkaar nodig hebben om resultaten te bereiken
- Bereid om van elkaar te leren
- Het werk wordt vlot afgehandeld
- Leden stellen meer vragen aan elkaar in plaats van te oordelen
- Talenten worden benut
- Er worden duidelijke afspraken gemaakt
- Procedures om met afwijkend gedrag om te gaan worden opgesteld
- Groepsbinding komt op gang
- Gevaar van groepsdenken treedt op
