TOEGEPASTE ETHIEK
Toegepaste ethiek :
1. Enkele bedreigingen voor de ethiek
Wat is filosofie volgens jou? Het is het verlangen naar wijsheid over de dingen des levens en dingen waar geen
vaste antwoorden op zijn, het is zelfstandig en niet-oppervlakkig denken.
- Ethiek is een onderdeel van de filosofie
- Filosofie = liefde voor de wijsheid
- Filosofie is oudste discipline (ontstaan vanaf het moment dat mensen zich vragen bestonden de stellen over de
werkelijkheid)
- Thales van Milete
= bekend om twee belangrijke dingen : 1. “Alles is water” (water kan verschillende vormen innemen)
2. De anekdote van de put (= hij keek tijdens wandeling naar sterren
en viel in een put, sommigen zagen het waaronder een meisje die
zegt dat de filosoof slim en dom tegelijk is door naar boven te
kijken, maar toch in de put te vallen filosofen lijken niet bezig te
zijn met de meest evidente dingen (ze denken wereldvreemd na)
1) Waarover gaat filosofie?
KORT : over alles
LANG (met behulp van Plato) : a. over het ware (metafysica, kennisleer, logica, …)
bv.: stelt vragen naar het bestaan, meningen, feiten, …
b. over het schone (esthetica, kunstfilosofie, …)
c. over het goede (ethiek, moraalfilosofie)
2) Hoe werkt filosofie?
KORT : op allerlei manieren
LANG : a. Van rationeel en wetenschappelijke manier (droog) tot literair en zelfs poëtisch
b. Banden met zowel exacte als humane wetenschappen
c. Academische filosofie en publieksfilosofie (filosofen die in de media komen)
Russel & Whitehead boek : Principica Mathematica (moest een logische fundering geven van de
wiskunde 300 pagina’s om te bewijzen dat 1+1 gelijk is aan 2)
ze lossen op die manier enkele fundamentele problemen in de wiskunde op
- Wat valt op? Meer dan 90% van de filosofen zijn blanke mannen
3) Wat is ethiek?
Ethiek = (Grieks èthos/gewoonte/zedelijke handeling) moraalwetenschap
= een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen, in
algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling
als goed of slecht kan worden beschouwd
“there is no rigth way to do a wrong thing” (bv.: slachthuis : doel is de aanmaak van vleesproducten)
we kunnen aan de hand van dat doel proberen dat op een goede manier te doen : we willen zo snel
en efficiënt mogelijke manier dieren tot vlees bereiden, goede arbeidsomstandigheden creëren, zo
pijnloos mogelijk slachten, … (= aandachtspunten)
fundamentele morele vraag : “is het doden van dieren voor vleesconsumptie wel juist?” (moeten
slachthuizen überhaupt bestaan)
, twee soorten beslissingen :
1. Instrumentele beslissingen
= beslissingen over de manier waarop (“the right way”)
= beslissingen die in functie staan van een bepaald doel en het zo gemakkelijk mogelijk bereiken
van dat doel (je neemt ze op het moment dat doel al bepaald is)
2. Morele beslissingen
= beslissingen over de vraag of je doel zelf wel moreel geoorloofd is (“a wrong thing)
= beslissingen die in essentie over goed en fout gaan hangen samen met fundamentele
waarden
Voorbeeld slachthuis : welke wezens hebben belangen die wij als mens moeten meenemen bij
beslissingen die we maken (dieren worden als minderwaardig gezien)
Toepassing ontwerpopdracht : je krijgt bepaald doel als opdracht hoe doel zo goed mogelijk
bereiken MAAR sta je wel genoeg stil bij de moraliteit van de opdracht
of het doel zelf
- Moraal
= de waarden die we huldigen en waar we naar handelen
- Normen
= regels die binnen een bepaalde groep mensen richtinggevend zijn voor het handelen (niet altijd
moreel) bv.: slurpen heeft verschillende betekenissen in verschillende culturen, verkeersregels zijn
normatief, …
- Ethiek
= het nadenken over deze waarden en normen is dit wel nodig? Kan het ons wel leren om moreel te
handelen? We kunnen er toch niks aan veranderen MAAR : nadenken over ethiek kan wel veranderen
hoe mensen in het leven staan
4) Wat is toegepaste ethiek?
= het behandelt etnische vragen die samenhangen met specifieke domeinen van de werkelijkheid :
- Bio-ethiek
- Medische ethiek
= te maken die wij omgaan met het leven en impact die wij hebben op het leven
gegroeid door technologie : levens verlengen, beëindigen, … (leiden allemaal tot
moeilijke morele problemen : euthanasie, abortus, …)
- Media-ethiek
= discussies over privacy
- Bedrijfsethiek
= hoe groot mag loonspanning zijn, mag men rijk zijn, …
- Milieu-ethiek
= hierbij staat toekomst van planeet op het spel
- Beroepsethiek
= deontologische code van bv.: een arts
- …
Toegepaste ethiek :
1. Enkele bedreigingen voor de ethiek
Wat is filosofie volgens jou? Het is het verlangen naar wijsheid over de dingen des levens en dingen waar geen
vaste antwoorden op zijn, het is zelfstandig en niet-oppervlakkig denken.
- Ethiek is een onderdeel van de filosofie
- Filosofie = liefde voor de wijsheid
- Filosofie is oudste discipline (ontstaan vanaf het moment dat mensen zich vragen bestonden de stellen over de
werkelijkheid)
- Thales van Milete
= bekend om twee belangrijke dingen : 1. “Alles is water” (water kan verschillende vormen innemen)
2. De anekdote van de put (= hij keek tijdens wandeling naar sterren
en viel in een put, sommigen zagen het waaronder een meisje die
zegt dat de filosoof slim en dom tegelijk is door naar boven te
kijken, maar toch in de put te vallen filosofen lijken niet bezig te
zijn met de meest evidente dingen (ze denken wereldvreemd na)
1) Waarover gaat filosofie?
KORT : over alles
LANG (met behulp van Plato) : a. over het ware (metafysica, kennisleer, logica, …)
bv.: stelt vragen naar het bestaan, meningen, feiten, …
b. over het schone (esthetica, kunstfilosofie, …)
c. over het goede (ethiek, moraalfilosofie)
2) Hoe werkt filosofie?
KORT : op allerlei manieren
LANG : a. Van rationeel en wetenschappelijke manier (droog) tot literair en zelfs poëtisch
b. Banden met zowel exacte als humane wetenschappen
c. Academische filosofie en publieksfilosofie (filosofen die in de media komen)
Russel & Whitehead boek : Principica Mathematica (moest een logische fundering geven van de
wiskunde 300 pagina’s om te bewijzen dat 1+1 gelijk is aan 2)
ze lossen op die manier enkele fundamentele problemen in de wiskunde op
- Wat valt op? Meer dan 90% van de filosofen zijn blanke mannen
3) Wat is ethiek?
Ethiek = (Grieks èthos/gewoonte/zedelijke handeling) moraalwetenschap
= een tak van de filosofie die zich bezighoudt met de kritische bezinning over het juiste handelen, in
algemene zin probeert ethiek de criteria vast te stellen om te kunnen beoordelen of een handeling
als goed of slecht kan worden beschouwd
“there is no rigth way to do a wrong thing” (bv.: slachthuis : doel is de aanmaak van vleesproducten)
we kunnen aan de hand van dat doel proberen dat op een goede manier te doen : we willen zo snel
en efficiënt mogelijke manier dieren tot vlees bereiden, goede arbeidsomstandigheden creëren, zo
pijnloos mogelijk slachten, … (= aandachtspunten)
fundamentele morele vraag : “is het doden van dieren voor vleesconsumptie wel juist?” (moeten
slachthuizen überhaupt bestaan)
, twee soorten beslissingen :
1. Instrumentele beslissingen
= beslissingen over de manier waarop (“the right way”)
= beslissingen die in functie staan van een bepaald doel en het zo gemakkelijk mogelijk bereiken
van dat doel (je neemt ze op het moment dat doel al bepaald is)
2. Morele beslissingen
= beslissingen over de vraag of je doel zelf wel moreel geoorloofd is (“a wrong thing)
= beslissingen die in essentie over goed en fout gaan hangen samen met fundamentele
waarden
Voorbeeld slachthuis : welke wezens hebben belangen die wij als mens moeten meenemen bij
beslissingen die we maken (dieren worden als minderwaardig gezien)
Toepassing ontwerpopdracht : je krijgt bepaald doel als opdracht hoe doel zo goed mogelijk
bereiken MAAR sta je wel genoeg stil bij de moraliteit van de opdracht
of het doel zelf
- Moraal
= de waarden die we huldigen en waar we naar handelen
- Normen
= regels die binnen een bepaalde groep mensen richtinggevend zijn voor het handelen (niet altijd
moreel) bv.: slurpen heeft verschillende betekenissen in verschillende culturen, verkeersregels zijn
normatief, …
- Ethiek
= het nadenken over deze waarden en normen is dit wel nodig? Kan het ons wel leren om moreel te
handelen? We kunnen er toch niks aan veranderen MAAR : nadenken over ethiek kan wel veranderen
hoe mensen in het leven staan
4) Wat is toegepaste ethiek?
= het behandelt etnische vragen die samenhangen met specifieke domeinen van de werkelijkheid :
- Bio-ethiek
- Medische ethiek
= te maken die wij omgaan met het leven en impact die wij hebben op het leven
gegroeid door technologie : levens verlengen, beëindigen, … (leiden allemaal tot
moeilijke morele problemen : euthanasie, abortus, …)
- Media-ethiek
= discussies over privacy
- Bedrijfsethiek
= hoe groot mag loonspanning zijn, mag men rijk zijn, …
- Milieu-ethiek
= hierbij staat toekomst van planeet op het spel
- Beroepsethiek
= deontologische code van bv.: een arts
- …
