Gezondheidsleer
1. EHBO en het ABC van het menselijk lichaam
1.1 Basisprincipes van eerste hulp
1. Blijf rustig
2. Vermijd besmetting
3. Handel als eerste hulpverlener
4. Comfort van het slachtoffer
5. Verleen psychosociale eerste hulp
6. Rekening houden met emotionele reacties nadien
1.2 Vier stappen van eerste hulp
1. Zorg voor een veilige omgeving: JOS= jezelf, omstaanders en
slachtoffer
2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer
3. Bel de hulpdiensten
Europees Noodnummer= 112
Politie= 101
Brandweer = 100
Ambulance = 100
Antigifcentrum= 070 245 245
4. Verleen eerste hulp: slachtoffer geruststellen en in overleg gaan met
slachtoffer
2. De A van ademhaling
- Drie vitale functies van het lichaam (ABC)
1. Ademhaling: ademhalingsstelsel
2. Bewustzijn: zenuwstelsel
3. Circulatie: bloedsomloop
nauw met elkaar in verbinding: wisselwerking tussen al deze functies is zeer belangrijk
2.1 Ademhalingscentrum
- Ademhaling wordt geregeld in het verlengde merg dat in de hersenen ligt ademhalen
gebeurt automatisch
- Ademhaling voorziet ons
lichaam van zuurstof
zuurstof is een noodzakelijke
brandstof om voeding om te
zetten in energie
2.2 ademhalingsstelsel
- 2 doelen van ademhaling:
1. zuurstof en voedingsstoffen
voorzien
2. afvalproductie
- Belemmering van ademhaling
door:
verslikking of verstikking
stress, astma en
longaandoeningen
leeftijd, inspanningen, ziekte,
roken, …
1
,- Gaswisseling: ingeademde lucht en uitgeademde lucht
- Longinhoud van volwassene: 3 tot 7 liter
- Ademfrequentie van volwassene: 8-20 eenheden/ minuut
- vitale capaciteit= de hoeveelheid lucht die we maximaal kunnen openmen bij een diepe
ademhaling
- dode ruimte= lucht die niet in de longer tereht komt maar in de mond, keel, neus en
lichtpijp achterblijft
- ademhalingsfrequentie= het aantal keer dat je inademt per minuut
2.3 De bovenste ademhaling
Neusholte: ingeademde lucht bevochtigen, filteren en
verwarmen, geurprikkels waarnemen, afvoer van
traanvocht via slijm en de stemvorming
Mondholte: spijsvertering, spraak en ademhaling
Huig: slikken en articulatie
Keelholte: twee openingen 1 naar strottenhoofd en 1
naar slokdarm
Strottenhoofd: verbinding tussen keelholte en luchtpijp,
zorgt ervoor dat eten en drinken via de slokdarm
2.4 De onderste ademhaling
Borstkas en ademhalingsspieren: ademhalingsspieren en
middenrif zorgen ervoor dat onze borstkas vergroot
Diafragma: spant zicht tijdens het inademen samen met
de hulpademhalingsspieren op en ontspant bij het
uitademen
Luchtpijptakken: bronchiën, luchtpijp vertakt zich. In elke
long gaat de vertakking verder om de longen te voorzien
2
,2.5 Borstademhaling 2.6 Buikademhaling
2.7 Problemen met de ademhaling
- Duikersziekte: caissonziekte; waarbij stikstof in het bloed
samengeperst wordt tijdens het duiken
- Koolmonoxidevergiftiging: vooral tijdens winter zuurstoftekort
- Klaplong: kan ontstaan door ongeluk, een val, een gebroken rib, …
kortademigheid en verhoogde hartfrequentie
3. B van bewustzijn
3.1 Centraal zenuwstelsel
= controlecentrum van het lichaam dat bestaan uit de hersenen en de ruggenmerg
3.1.1 Hersenen
- orgaan en een spier
- worden goed beschermd door schedel, hersenvliezen en het hersenvocht
- Functies: regelen ABC van het lichaam, maar ook mentale processen zoals denken en
voelen, registeren pijn, woorden begrijpen, rekensommen maken, communiceren,
plannen, bedenken, genieten, …
Grote hersenen
(cerebrum)Middenhersenen
(mesencephalon)
Verlengde merg
(medulla
oblongata)
Kleine hersenen
(cerebellum)
Hersenstam
(truncus
encephali)
Hersenschors (cortex)
Ondiepe groeven (sulci)
Diepe groeven (fissuren)
Windingen (gyri)
3
, 3.1.1.1 De grote hersenen
= centrum voor bewustzijn, denken, eigen wil, het gevoel, …
- Verdeeld door hersenbalk in linker en rechterhersenhelft: kunnen met elkaar
communiceren
× Dominante linkerhelft: ‘denkt’ in taal, logica, nummers, volgorde, analyse en lijsten
× Niet- dominante hersenhelft: artistieke brein: emoties, ruimtelijke waarneming,
totaliteit van beelden, …
- 5 hersenkwabben
1. Voorhoofdskwab/ frontaalkwab: menselijk bewustzijn en intellectuele activiteiten
2. Wandbeenkwab/ pariëtaalkwab: lichamelijke waarnemingen, ontvangen informatie,
besturen de lichaamsbeweging en verwerken informatie
3. Achterhoofdskwab/ occipitaalkwab: gezichtsvermogen en interpretatie van visuele beelden
4. Slaapbeenkwab/ temporaalkwab: onthouden en herkennen van voorwerpen, ophalen van
herinneringen en bijhorende emoties
5. Insula
- Limbisch systeem= groepering van zenuwcellen of hersenkernen
Regeling ervaring en uitdrukking van emoties en automatische lichaamsfuncties
Mensen in staat op lichamelijke en geestelijke schokken te reageren en deze te
overleven
Emotioneel geladen herinneringen zijn makkelijker op te halen dan andere
herinneringen
× Thalamus: gevoelssignalen hierdoor ervaart men pijn,
tast en temperatuur
× Hypothalamus: coördineert automatische
lichaamsfuncties zoals regeling van slapen en waken,
het op peil houden van lichaamstemperatuur, regeling
van eetlust en de controle van de vochtbalans
× Hippocampus: speelt een belangrijke rol bij de opslag
van informatie in het geheugen, ruimtelijke
oriëntatie en het controleren van gedrag dat
belangrijk is voor de overleving
× Amygdala: aansturen en verwerken van emoties
zoals angst, depressie en seksueel gedrag, legt
verbanden tussen informatie van verschillende
zintuigen en koppelt deze aan emoties
× Basale ganglia: controleren van beweging,
motivatie en beloning
3.1.1.2 De kleine hersenen
- Betrokken bij voortbeweging en bewaren van het
evenwicht, lichaamsbewegingen en plannen
coördineren, indirecte functie; houden in de gaten
of het doel van bepaalde bewegingen bereikt wordt
en zorgt voor eventuele aanpassingen van
bewegingen, slaan herinneringen aan geoefende bewegingen op
3.1.1.3 De hersenstam
- verbindt de grote hersenen met het ruggenmerg en de kleine hersenen
- regelt de mate van bewustzijn en alertheid, zorgt voor de automatische essentiële
lichaamsfuncties zoals bv ademhaling, speelt een rol bij het controleren van de
lichaamshouding
4
1. EHBO en het ABC van het menselijk lichaam
1.1 Basisprincipes van eerste hulp
1. Blijf rustig
2. Vermijd besmetting
3. Handel als eerste hulpverlener
4. Comfort van het slachtoffer
5. Verleen psychosociale eerste hulp
6. Rekening houden met emotionele reacties nadien
1.2 Vier stappen van eerste hulp
1. Zorg voor een veilige omgeving: JOS= jezelf, omstaanders en
slachtoffer
2. Beoordeel de toestand van het slachtoffer
3. Bel de hulpdiensten
Europees Noodnummer= 112
Politie= 101
Brandweer = 100
Ambulance = 100
Antigifcentrum= 070 245 245
4. Verleen eerste hulp: slachtoffer geruststellen en in overleg gaan met
slachtoffer
2. De A van ademhaling
- Drie vitale functies van het lichaam (ABC)
1. Ademhaling: ademhalingsstelsel
2. Bewustzijn: zenuwstelsel
3. Circulatie: bloedsomloop
nauw met elkaar in verbinding: wisselwerking tussen al deze functies is zeer belangrijk
2.1 Ademhalingscentrum
- Ademhaling wordt geregeld in het verlengde merg dat in de hersenen ligt ademhalen
gebeurt automatisch
- Ademhaling voorziet ons
lichaam van zuurstof
zuurstof is een noodzakelijke
brandstof om voeding om te
zetten in energie
2.2 ademhalingsstelsel
- 2 doelen van ademhaling:
1. zuurstof en voedingsstoffen
voorzien
2. afvalproductie
- Belemmering van ademhaling
door:
verslikking of verstikking
stress, astma en
longaandoeningen
leeftijd, inspanningen, ziekte,
roken, …
1
,- Gaswisseling: ingeademde lucht en uitgeademde lucht
- Longinhoud van volwassene: 3 tot 7 liter
- Ademfrequentie van volwassene: 8-20 eenheden/ minuut
- vitale capaciteit= de hoeveelheid lucht die we maximaal kunnen openmen bij een diepe
ademhaling
- dode ruimte= lucht die niet in de longer tereht komt maar in de mond, keel, neus en
lichtpijp achterblijft
- ademhalingsfrequentie= het aantal keer dat je inademt per minuut
2.3 De bovenste ademhaling
Neusholte: ingeademde lucht bevochtigen, filteren en
verwarmen, geurprikkels waarnemen, afvoer van
traanvocht via slijm en de stemvorming
Mondholte: spijsvertering, spraak en ademhaling
Huig: slikken en articulatie
Keelholte: twee openingen 1 naar strottenhoofd en 1
naar slokdarm
Strottenhoofd: verbinding tussen keelholte en luchtpijp,
zorgt ervoor dat eten en drinken via de slokdarm
2.4 De onderste ademhaling
Borstkas en ademhalingsspieren: ademhalingsspieren en
middenrif zorgen ervoor dat onze borstkas vergroot
Diafragma: spant zicht tijdens het inademen samen met
de hulpademhalingsspieren op en ontspant bij het
uitademen
Luchtpijptakken: bronchiën, luchtpijp vertakt zich. In elke
long gaat de vertakking verder om de longen te voorzien
2
,2.5 Borstademhaling 2.6 Buikademhaling
2.7 Problemen met de ademhaling
- Duikersziekte: caissonziekte; waarbij stikstof in het bloed
samengeperst wordt tijdens het duiken
- Koolmonoxidevergiftiging: vooral tijdens winter zuurstoftekort
- Klaplong: kan ontstaan door ongeluk, een val, een gebroken rib, …
kortademigheid en verhoogde hartfrequentie
3. B van bewustzijn
3.1 Centraal zenuwstelsel
= controlecentrum van het lichaam dat bestaan uit de hersenen en de ruggenmerg
3.1.1 Hersenen
- orgaan en een spier
- worden goed beschermd door schedel, hersenvliezen en het hersenvocht
- Functies: regelen ABC van het lichaam, maar ook mentale processen zoals denken en
voelen, registeren pijn, woorden begrijpen, rekensommen maken, communiceren,
plannen, bedenken, genieten, …
Grote hersenen
(cerebrum)Middenhersenen
(mesencephalon)
Verlengde merg
(medulla
oblongata)
Kleine hersenen
(cerebellum)
Hersenstam
(truncus
encephali)
Hersenschors (cortex)
Ondiepe groeven (sulci)
Diepe groeven (fissuren)
Windingen (gyri)
3
, 3.1.1.1 De grote hersenen
= centrum voor bewustzijn, denken, eigen wil, het gevoel, …
- Verdeeld door hersenbalk in linker en rechterhersenhelft: kunnen met elkaar
communiceren
× Dominante linkerhelft: ‘denkt’ in taal, logica, nummers, volgorde, analyse en lijsten
× Niet- dominante hersenhelft: artistieke brein: emoties, ruimtelijke waarneming,
totaliteit van beelden, …
- 5 hersenkwabben
1. Voorhoofdskwab/ frontaalkwab: menselijk bewustzijn en intellectuele activiteiten
2. Wandbeenkwab/ pariëtaalkwab: lichamelijke waarnemingen, ontvangen informatie,
besturen de lichaamsbeweging en verwerken informatie
3. Achterhoofdskwab/ occipitaalkwab: gezichtsvermogen en interpretatie van visuele beelden
4. Slaapbeenkwab/ temporaalkwab: onthouden en herkennen van voorwerpen, ophalen van
herinneringen en bijhorende emoties
5. Insula
- Limbisch systeem= groepering van zenuwcellen of hersenkernen
Regeling ervaring en uitdrukking van emoties en automatische lichaamsfuncties
Mensen in staat op lichamelijke en geestelijke schokken te reageren en deze te
overleven
Emotioneel geladen herinneringen zijn makkelijker op te halen dan andere
herinneringen
× Thalamus: gevoelssignalen hierdoor ervaart men pijn,
tast en temperatuur
× Hypothalamus: coördineert automatische
lichaamsfuncties zoals regeling van slapen en waken,
het op peil houden van lichaamstemperatuur, regeling
van eetlust en de controle van de vochtbalans
× Hippocampus: speelt een belangrijke rol bij de opslag
van informatie in het geheugen, ruimtelijke
oriëntatie en het controleren van gedrag dat
belangrijk is voor de overleving
× Amygdala: aansturen en verwerken van emoties
zoals angst, depressie en seksueel gedrag, legt
verbanden tussen informatie van verschillende
zintuigen en koppelt deze aan emoties
× Basale ganglia: controleren van beweging,
motivatie en beloning
3.1.1.2 De kleine hersenen
- Betrokken bij voortbeweging en bewaren van het
evenwicht, lichaamsbewegingen en plannen
coördineren, indirecte functie; houden in de gaten
of het doel van bepaalde bewegingen bereikt wordt
en zorgt voor eventuele aanpassingen van
bewegingen, slaan herinneringen aan geoefende bewegingen op
3.1.1.3 De hersenstam
- verbindt de grote hersenen met het ruggenmerg en de kleine hersenen
- regelt de mate van bewustzijn en alertheid, zorgt voor de automatische essentiële
lichaamsfuncties zoals bv ademhaling, speelt een rol bij het controleren van de
lichaamshouding
4
