Jeugdcriminologie 1
,HOOFDSTUK 1: BELEVING EN GEVOLGEN VAN PLAATSING
PLAATSING
• MOF en VOS.
• Gerechtelijk (JRB) en buitengerechtelijk (integrale jeugdhulp).
• Residentiële maatregel: waar beslist wordt om kind of jongere uit omgeving
weg te halen.
• Instelling, home, pleeggezin, MPI (Medisch-Pedagogisch Instituut) of MFC
(multi-functioneel centrum), Vlaams detentiecentrum, ...
BELEVING VAN PLAATSING
Beleving = ervaring = subjectief.
• Non-fictie boeken, (auto)biografieën (niet-wetenschappelijke werken).
• Wetenschappelijk onderzoek, wetenschappelijke literatuur.
• ‘Voicing’ onderzoek.
• Constructivistische visie → belang ervaringen en betekenisverlening.
1.1. HOE BELEVING VAN PLAATSING ONDERZOEKEN?
OP HET MOMENT VAN DE PLAATSING ZELF
• Vb jongeren interviewen op moment van de plaatsing.
• Ideaal?
• Minderjarigen/jongeren.
® Overbelasting
® Informed consent
INFORMED CONSENT: GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING: DRIE ELEMENTEN
1) Toestemming door iemand die daartoe in staat is
® !Discussie kinderen, zwakbegaafden, geïnterneerden,...
® Subjectieve invulling van ‘in staat zijn’ → wie schat dat in? Ouders,
verzorgers, voogden,... mogelijks tegengestelde belangen!
® Soms ‘passieve’ informed consent.
2) Voldoende informatie over het onderzoek
® Ondertekenen informed consent formulier → schriftelijke toelating wordt
gegeven.
® Uitleg over onderzoek mondeling en/of op papier (evt. ‘ik beaam dat ik
voldoende informatie heb gekregen,...) → respondenten (deelnemers)
correct informeren.
® ! Taal aanpassen aan doelpubliek.
® Mondeling versus schriftelijk.
3) Vrijwillige toestemming
® Geen dwang.
® Dubbele relatie (bv. arts, psycholoog, criminoloog PSD...) of
statusverschil (volwassene-kind) → kan zich verplicht/geïntimideerd
voelen.
Jeugdcriminologie 2
,ACHTERAF (RETROSPECTIEF ONDERZOEK) à VOLWASSENEN
• Voordeel: ook zicht op (beleving van) impact, (lange-termijn) gevolgen,...
• MAAR: difficult to disentangle the impact of pre-existing vulnerabilities from the
impact of the care experience itself (Verbruggen et al, 2018).
• Geheugen: vertekeningen:
® Vergeten.
® Verleden ↔ heden.
® Interpretatie verleden wordt beïnvloed door het heden!
• Permanente (re)constructie van levensverhaal.
• Interview binnen 10 jaar: andere resultaten? Tijd-en contextgebonden.
• Invloed discours justitiële actoren / hulpverlening op discours.
HOE ZULK ONDERZOEK UITVOEREN? à OPZOEKEN PERSONEN
• Bestaande cohorte (cf. Jaspers, 2018) ↔ Geen bestaande cohorte (Luyten,
2018).
• Tijdsintensief.
• Organisaties (bv. Cachet vzw).
• Vaak POS/VOS.
• Van de radar verdwenen?
• Meest problematische situaties ↔ mensen die het goed doen.
1.2. RESULTATEN UIT ONDERZOEK
AANTAL THEMA’S DIE TERUGKOMEN IN DE LITERATUUR
• Routine, zeer strikt ritme.
• Repetitieve dagindeling.
• Verplichte deelname.
• Jongeren kunnen dagindeling niet beïnvloeden.
• Leidt tot ergernis, afstompend.
• Verlies autonomie.
® Alles wordt geregeld, alle beslissingen worden voor hen genomen, geen
ruimte voor initiatief.
• Totale institutie.
® Tijd en ruimte volledig geregeld door instelling, ook omgang met
anderen (cf. verbod > 2 samen), wonen/werken/VT alles in 1 instelling.
® ↔ minder ‘temps vide’ dan in gevangenis, ziekenhuis,... (naast
gestructureerde activiteiten ook veel isolatie en inactiviteit).
• Zelden alleen.
• Constante controle: opvoeders, camera’s.
• Verstikkend, ergernis.
• Weinig aandacht voor individuele → individu opgeslokt door ‘het collectieve’
= weinig werken aan problematiek.
• Gevoel dat weinig aan basis problematiek wordt gewerkt.
• Pains of imprisonment? Cf. verlies autonomie.
® Jongeren trekken zelf parallellen.
Jeugdcriminologie 3
, ® Beleving ↔‘educatieve’ finaliteit
• De jongeren hebben het moeilijker als ze niks te doen hebben.
• Personeel: inactiviteit als potentiële bron van discussies, voorbereiden vluchten,
ruzies,...
• Hou de jongeren bezig (cf. sport!) of zij zullen jou bezighouden.
• Extreme gestructureerdheid + verlies autonomie + geen ruimte voor initiatief,
experimenteren,...
® Positief versus negatief?
® Houvast, maar nefast voor leven achteraf?
• Afhankelijkheid, ‘aangeleerde hulpeloosheid’ (Seligman, 1972).
® Nooit geleerd zelf beslissingen te nemen, op te komen voor zichzelf,
neen zeggen,...
• “Verloren tijd”
® Bezighouden i.p.v. bijleren of aan problemen werken (bv. drugtest maar
geen therapie).
® Achteruitgaan i.p.v. vooruitgaan (cf. verslechteren relaties, school,...).
® ↔ behalen diploma (17 Up).
• Toekomstbeeld: vaag –onzekerheid (onbepaalde duur).
• Wie wel idee heeft van (gewenste) toekomstbeeld: Een ‘normaal’ leven, een
‘rustig’ leven, een leven ‘zoals iedereen’.
DOCTORAATSONDERZOEK (LUYTEN, 2017)
• Beleving én subjectieve gevolgen/impact van plaatsing.
• Levensverhalen van 38 ‘care-leavers’ (21-66 jaar, gemiddeld 37,7) → lange
termijn!
• ‘Out of home care’, brede waaier.
• Veel/weinig geplaatst, lang/kort, vnl, in kader van POS/VOS.
• 14 mannen 24 vrouwen.
• Kwalitatief, niet representatief.
• Respondenten via Cachet, persoonlijke contacten, sociaal werk
(tussenpersoon), social media.
• Beleving plaatsing (retrospectief): bekijken a.d.h.v. zelfnarratieven (‘narratives
of the self’.
® Respondenten vertellen hoe hun zelfperceptie werd uitgedaagd.
® Antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’ bleek niet meer evident.
• Drie zelfnarratieven in de interviews gelinkt aan de plaatsing
® Collective self
® Problematic self
® Resilient self
Jeugdcriminologie 4
,HOOFDSTUK 1: BELEVING EN GEVOLGEN VAN PLAATSING
PLAATSING
• MOF en VOS.
• Gerechtelijk (JRB) en buitengerechtelijk (integrale jeugdhulp).
• Residentiële maatregel: waar beslist wordt om kind of jongere uit omgeving
weg te halen.
• Instelling, home, pleeggezin, MPI (Medisch-Pedagogisch Instituut) of MFC
(multi-functioneel centrum), Vlaams detentiecentrum, ...
BELEVING VAN PLAATSING
Beleving = ervaring = subjectief.
• Non-fictie boeken, (auto)biografieën (niet-wetenschappelijke werken).
• Wetenschappelijk onderzoek, wetenschappelijke literatuur.
• ‘Voicing’ onderzoek.
• Constructivistische visie → belang ervaringen en betekenisverlening.
1.1. HOE BELEVING VAN PLAATSING ONDERZOEKEN?
OP HET MOMENT VAN DE PLAATSING ZELF
• Vb jongeren interviewen op moment van de plaatsing.
• Ideaal?
• Minderjarigen/jongeren.
® Overbelasting
® Informed consent
INFORMED CONSENT: GEÏNFORMEERDE TOESTEMMING: DRIE ELEMENTEN
1) Toestemming door iemand die daartoe in staat is
® !Discussie kinderen, zwakbegaafden, geïnterneerden,...
® Subjectieve invulling van ‘in staat zijn’ → wie schat dat in? Ouders,
verzorgers, voogden,... mogelijks tegengestelde belangen!
® Soms ‘passieve’ informed consent.
2) Voldoende informatie over het onderzoek
® Ondertekenen informed consent formulier → schriftelijke toelating wordt
gegeven.
® Uitleg over onderzoek mondeling en/of op papier (evt. ‘ik beaam dat ik
voldoende informatie heb gekregen,...) → respondenten (deelnemers)
correct informeren.
® ! Taal aanpassen aan doelpubliek.
® Mondeling versus schriftelijk.
3) Vrijwillige toestemming
® Geen dwang.
® Dubbele relatie (bv. arts, psycholoog, criminoloog PSD...) of
statusverschil (volwassene-kind) → kan zich verplicht/geïntimideerd
voelen.
Jeugdcriminologie 2
,ACHTERAF (RETROSPECTIEF ONDERZOEK) à VOLWASSENEN
• Voordeel: ook zicht op (beleving van) impact, (lange-termijn) gevolgen,...
• MAAR: difficult to disentangle the impact of pre-existing vulnerabilities from the
impact of the care experience itself (Verbruggen et al, 2018).
• Geheugen: vertekeningen:
® Vergeten.
® Verleden ↔ heden.
® Interpretatie verleden wordt beïnvloed door het heden!
• Permanente (re)constructie van levensverhaal.
• Interview binnen 10 jaar: andere resultaten? Tijd-en contextgebonden.
• Invloed discours justitiële actoren / hulpverlening op discours.
HOE ZULK ONDERZOEK UITVOEREN? à OPZOEKEN PERSONEN
• Bestaande cohorte (cf. Jaspers, 2018) ↔ Geen bestaande cohorte (Luyten,
2018).
• Tijdsintensief.
• Organisaties (bv. Cachet vzw).
• Vaak POS/VOS.
• Van de radar verdwenen?
• Meest problematische situaties ↔ mensen die het goed doen.
1.2. RESULTATEN UIT ONDERZOEK
AANTAL THEMA’S DIE TERUGKOMEN IN DE LITERATUUR
• Routine, zeer strikt ritme.
• Repetitieve dagindeling.
• Verplichte deelname.
• Jongeren kunnen dagindeling niet beïnvloeden.
• Leidt tot ergernis, afstompend.
• Verlies autonomie.
® Alles wordt geregeld, alle beslissingen worden voor hen genomen, geen
ruimte voor initiatief.
• Totale institutie.
® Tijd en ruimte volledig geregeld door instelling, ook omgang met
anderen (cf. verbod > 2 samen), wonen/werken/VT alles in 1 instelling.
® ↔ minder ‘temps vide’ dan in gevangenis, ziekenhuis,... (naast
gestructureerde activiteiten ook veel isolatie en inactiviteit).
• Zelden alleen.
• Constante controle: opvoeders, camera’s.
• Verstikkend, ergernis.
• Weinig aandacht voor individuele → individu opgeslokt door ‘het collectieve’
= weinig werken aan problematiek.
• Gevoel dat weinig aan basis problematiek wordt gewerkt.
• Pains of imprisonment? Cf. verlies autonomie.
® Jongeren trekken zelf parallellen.
Jeugdcriminologie 3
, ® Beleving ↔‘educatieve’ finaliteit
• De jongeren hebben het moeilijker als ze niks te doen hebben.
• Personeel: inactiviteit als potentiële bron van discussies, voorbereiden vluchten,
ruzies,...
• Hou de jongeren bezig (cf. sport!) of zij zullen jou bezighouden.
• Extreme gestructureerdheid + verlies autonomie + geen ruimte voor initiatief,
experimenteren,...
® Positief versus negatief?
® Houvast, maar nefast voor leven achteraf?
• Afhankelijkheid, ‘aangeleerde hulpeloosheid’ (Seligman, 1972).
® Nooit geleerd zelf beslissingen te nemen, op te komen voor zichzelf,
neen zeggen,...
• “Verloren tijd”
® Bezighouden i.p.v. bijleren of aan problemen werken (bv. drugtest maar
geen therapie).
® Achteruitgaan i.p.v. vooruitgaan (cf. verslechteren relaties, school,...).
® ↔ behalen diploma (17 Up).
• Toekomstbeeld: vaag –onzekerheid (onbepaalde duur).
• Wie wel idee heeft van (gewenste) toekomstbeeld: Een ‘normaal’ leven, een
‘rustig’ leven, een leven ‘zoals iedereen’.
DOCTORAATSONDERZOEK (LUYTEN, 2017)
• Beleving én subjectieve gevolgen/impact van plaatsing.
• Levensverhalen van 38 ‘care-leavers’ (21-66 jaar, gemiddeld 37,7) → lange
termijn!
• ‘Out of home care’, brede waaier.
• Veel/weinig geplaatst, lang/kort, vnl, in kader van POS/VOS.
• 14 mannen 24 vrouwen.
• Kwalitatief, niet representatief.
• Respondenten via Cachet, persoonlijke contacten, sociaal werk
(tussenpersoon), social media.
• Beleving plaatsing (retrospectief): bekijken a.d.h.v. zelfnarratieven (‘narratives
of the self’.
® Respondenten vertellen hoe hun zelfperceptie werd uitgedaagd.
® Antwoord op de vraag ‘wie ben ik?’ bleek niet meer evident.
• Drie zelfnarratieven in de interviews gelinkt aan de plaatsing
® Collective self
® Problematic self
® Resilient self
Jeugdcriminologie 4
