GRONDSLAGEN
INTRODUCTIECOLLEGE
TERMINOLOGIE
DIAGNOSTIEK
Diagnostiek is het proces van de verzameling, ordening en verwerking van de beschikbare relevante gegevens
vanuit de hulp- of zorgvraag van een natuurlijke persoon ten behoeve van de zorg.
Handelingsgerichte diagnostiek is een cyclisch zoek- en beslissingsproces van het centrum waarbij informatie
over het individu en zijn omgeving wordt verzameld, geïntegreerd en afgewogen met als doel de problemen,
de onderwijsnoden of de hulpvragen te objectiveren, te analyseren en te verklaren met het oog op adequate
advisering voor het handelen. Voor de analyse wordt gebruikgemaakt van wetenschappelijk verantwoorde
methoden, en als die voorhanden zijn, van vastgelegde standaarden.
Essentiële kenmerken van diagnostiek:
• Hulp- of zorgvraag als uitgangspunt
• Analyse (procesmatig)
• Finaliteit is zorg waarmaken
(Psychologische) assessment is een cyclisch besluitvormingsproces waarbij een diagnostische vraag
gedefinieerd wordt en hypotheses geformuleerd en getest worden op basis van verzamelde informatie om zo
te komen tot een integratief beeld en indicatiestelling.
• Gebruiken deze term liever niet, als we zeggen “orthopedagogische assessment” is het hetzelfde als
diagnostiek maar is verwarrend door de verschillende contexten van assessment
Onderscheid tussen assessment en diagnostiek:
• Artificieel van aard
• Maar context/specificiteit van belang bv. Jobassessment
Bij classificatie wordt er gezocht naar het algemene beeld en wordt een persoon op basis van overeenkomsten
met anderen beoordeeld en ingedeeld aan de hand van een bepaald systeem.
• Het terugbrengen naar algemene categorieën
• Classificatie kan onderdeel zijn van diagnostiek, maar diagnostiek gaat nog verder
Onderscheid tussen classificatie en diagnostiek:
• Classificatie is louter beschrijvend
• Diagnostiek wil beschrijven, verklaren en/of indiceren
INTERVENTIES
Interveniëren is op een systematische manier in een professionele context een duurzame verandering
trachten te bewerkstelligen waardoor problemen van personen in ernst, frequentie of omvang verminderen of
waardoor problemen hanteerbaar worden voor personen.
De orthopedagogische interventie is gericht op verandering
• Het voorkomen, verminderen of oplossen van problemen in opvoeding en begeleiding
• Het weer op gang brengen van een vastgelopen dialoog
• Het realiseren van veranderingen die bijdragen aan een betere levenskwaliteit van de betrokkenen
Pagina 1 van 184
,De opvoedings- of begeleidingscontext is het kader voor de interventie
• Interventies betreffen alle bij de pedagogische context betrokken personen
o Ouders, kinderen, leerkrachten, …
• Interventies betreffen het in grotere systemen ingebedde cliëntsysteem
o Buurman, buurvrouw → breder gaan dan de directe contacten die een kind zelf heeft
Een behandeling is een doelgerichte interventie gericht op enerzijds het genezen van een aandoening,
anderzijds het bestrijden van (verergering van) symptomen van de aandoening en het leren omgaan met (de
gevolgen van) de aandoening.
• Therapie wordt hierbij gezien als een specifieke vorm van een behandeling (gedefinieerd op basis van
het doel of onderliggend theoretisch kader).
• De term training benadrukt dat de behandeling (adequaat gebruik van) één of meerdere
vaardigheden adequaat wil aanleren/versterken.
Psycho-educatie is een reeks van individuele, familie- of groepsinterventies, erop gericht om deelnemers
inzicht te geven over een significante uitdaging in het leven, hen hierbij steunbronnen te helpen ontwikkelen,
en copingvaardigheden ervoor aan te leren.
• Is dus een specifieke vorm van een interventie
Begeleiden is het bevorderen, behouden of compenseren van het adaptieve gedrag, de ondersteuning van de
zelfredzaamheid in het dagelijks leven.
• Begeleiding en ondersteuning worden in een professionele context vaak inwisselbaar gebruikt.
• Een specifieke vorm van begeleiding is coaching.
Coaching is het stimuleren van het bereiken van persoonlijke doelen door analyse van de specifieke situatie,
het plannen van concrete acties en het eventueel versterken van noodzakelijke competenties daartoe.
• In vergelijking met begeleiding, kenmerkt coaching zich nadrukkelijker door:
o Oplossingsgericht karakter
▪ 1 probleem bekijken, heel concrete oplossingen voor zoeken → wordt niet fel
ingezet op “wat leer je hieruit om in de toekomst gelijkaardige problemen aan te
pakken”
o Een hoge mate van specificiteit
o Een tijdelijk karakter
▪ Enkel voor dat ene specifieke probleem
Pagina 2 van 184
,1. MODELLEN
Hebben we modellen nodig? → Aantonen via casus
• Een jongen verblijft in een residentiële instelling en wordt 18 jaar. Hij begint het geld dat zijn ouders
voor hem gespaard hebben uit te geven. De leiding van de leefgroep is bezorgd dat hij zijn
mogelijkheden voor de toekomst weggooit. De begeleiding probeert hem te overhalen om hiermee te
stoppen.
o Achter deze casus zit diagnostiek
o Ze stellen een bepaalde interventie
o Zit een heel diagnostisch redeneren achter
• Binnen orthopedagogiek moeten we continu beslissingen maken in onzekere situaties
Waarom een methodisch proces? Waarom modellen?
• Orthopedagogiek = handelen in onzekerheid
o Niet alles is zwart-wit
o Door diagnostiek te doen op systematische en consistente manier → onzekerheid
minimaliseren
• Waarom moeten we dit systematisch en consistent aanpakken? → Ons klinisch oordeel is snel
vertekend
• Mensen hanteren allerlei strategieën en vuistregels om met informatie om te gaan
• Bescherming → systematisch en te evalueren besluitvormingsproces, ondersteund met
wetenschappelijke kennis
o Het gebruik van modellen beschermt ons tegen het gebruik van die vertekeningen in ons
oordeel
o
1.1. KLINISCHE CYCLUS
Diagnostiek & interventie staan niet los van elkaar → zijn
verbonden aan elkaar door indicatiestelling
Diagnostische cyclus gebeurt eerst & wordt dan door
indicatiestelling verbonden met de interventie/behandelingscyclus
Hier zie je de verbondenheid nog meer
Legende:
• KC: klinische cyclus
• DC: diagnostische cyclus
• TC: therapeutische cyclus
• PL: planning
• UV: uitvoering
• BE: beoordeling
• EV: evaluatie
• IA = indicatie-analyse
Het slagen van interventie hangt af van diagnostische cyclus
door verbondenheid → zijn dus allebei ook afhankelijk van
elkaar
Pagina 3 van 184
, 1.2. INZOOMEN OP DIAGNOSTIEK
We vertrekken in diagnostiek vanuit de
hulpvraag/zorgvraag die de cliënt/het
cliëntsysteem aanbrengt → doen dit op
systematische manier
Finaliteit = zorg waarmaken, is veel meer dan
labels plakken
Willen met diagnostiek vooral dat we de
situatie kunnen verbeteren en dat we kunnen
interveniëren op een doelmatige manier
Wat is diagnostiek?
• Het analyseren van problemen van mensen en het zoeken naar verklaringen en oplossingen hiervoor,
ondersteund vanuit wetenschappelijke kennis
• Een methodisch proces, een cyclus, met verschillende stappen en expliciete regels
• Een zoek- en beslissingsproces dat in dialoog met de cliënt en diens omgeving wordt uitgevoerd
• Een systematisch opgezet en te evalueren besluitvormingsproces waarin een formele en inhoudelijke
relatie wordt gelegd tussen klacht, probleem, diagnose en advies/interventie
• “Beter begrijpen om beter te kunnen beslissen bij het ingrijpen”
o = motto → finaliteit van diagnostiek moet altijd zijn om zorg waar te maken
1.2.1. DIAGNOSTISCHE CYCLUS
Legende:
• Anm: aanmelding
• KA: klachtanalyse
• PA: probleemanalyse
• VA: verklaringsanalyse
• IA: indicatieanalyse
• Adv: advies
→ Is een denkmodel waarin heel duidelijk de verschillende types
van diagnostisch onderzoek vermeld worden
• Probleemanalyse: onderkennende vragen → wat is hier
aan de hand, hoe is dit geëvalueerd
• Verklaringsanalyse: verklarende analyse → waarom is dit aan de hand? Welke instandhoudende
factoren? Onderhoudende factoren?
• Indicatieanalyse → wat is belangrijk voor de interventies
1.2.2. CYLCUS VAN DE HANDELINGSGERICHTE DIAGNOSTIEK
HGD = praktijkmodel dat de verschillende stappen die
je als diagnosticus zet, gaat aanduiden
Deze 2 modellen lijken 2 verschillende modellen, maar zijn complementair → verschillen gaan puur over
accentverschillen, verschillen in terminologie, logica = hetzelfde
Pagina 4 van 184
INTRODUCTIECOLLEGE
TERMINOLOGIE
DIAGNOSTIEK
Diagnostiek is het proces van de verzameling, ordening en verwerking van de beschikbare relevante gegevens
vanuit de hulp- of zorgvraag van een natuurlijke persoon ten behoeve van de zorg.
Handelingsgerichte diagnostiek is een cyclisch zoek- en beslissingsproces van het centrum waarbij informatie
over het individu en zijn omgeving wordt verzameld, geïntegreerd en afgewogen met als doel de problemen,
de onderwijsnoden of de hulpvragen te objectiveren, te analyseren en te verklaren met het oog op adequate
advisering voor het handelen. Voor de analyse wordt gebruikgemaakt van wetenschappelijk verantwoorde
methoden, en als die voorhanden zijn, van vastgelegde standaarden.
Essentiële kenmerken van diagnostiek:
• Hulp- of zorgvraag als uitgangspunt
• Analyse (procesmatig)
• Finaliteit is zorg waarmaken
(Psychologische) assessment is een cyclisch besluitvormingsproces waarbij een diagnostische vraag
gedefinieerd wordt en hypotheses geformuleerd en getest worden op basis van verzamelde informatie om zo
te komen tot een integratief beeld en indicatiestelling.
• Gebruiken deze term liever niet, als we zeggen “orthopedagogische assessment” is het hetzelfde als
diagnostiek maar is verwarrend door de verschillende contexten van assessment
Onderscheid tussen assessment en diagnostiek:
• Artificieel van aard
• Maar context/specificiteit van belang bv. Jobassessment
Bij classificatie wordt er gezocht naar het algemene beeld en wordt een persoon op basis van overeenkomsten
met anderen beoordeeld en ingedeeld aan de hand van een bepaald systeem.
• Het terugbrengen naar algemene categorieën
• Classificatie kan onderdeel zijn van diagnostiek, maar diagnostiek gaat nog verder
Onderscheid tussen classificatie en diagnostiek:
• Classificatie is louter beschrijvend
• Diagnostiek wil beschrijven, verklaren en/of indiceren
INTERVENTIES
Interveniëren is op een systematische manier in een professionele context een duurzame verandering
trachten te bewerkstelligen waardoor problemen van personen in ernst, frequentie of omvang verminderen of
waardoor problemen hanteerbaar worden voor personen.
De orthopedagogische interventie is gericht op verandering
• Het voorkomen, verminderen of oplossen van problemen in opvoeding en begeleiding
• Het weer op gang brengen van een vastgelopen dialoog
• Het realiseren van veranderingen die bijdragen aan een betere levenskwaliteit van de betrokkenen
Pagina 1 van 184
,De opvoedings- of begeleidingscontext is het kader voor de interventie
• Interventies betreffen alle bij de pedagogische context betrokken personen
o Ouders, kinderen, leerkrachten, …
• Interventies betreffen het in grotere systemen ingebedde cliëntsysteem
o Buurman, buurvrouw → breder gaan dan de directe contacten die een kind zelf heeft
Een behandeling is een doelgerichte interventie gericht op enerzijds het genezen van een aandoening,
anderzijds het bestrijden van (verergering van) symptomen van de aandoening en het leren omgaan met (de
gevolgen van) de aandoening.
• Therapie wordt hierbij gezien als een specifieke vorm van een behandeling (gedefinieerd op basis van
het doel of onderliggend theoretisch kader).
• De term training benadrukt dat de behandeling (adequaat gebruik van) één of meerdere
vaardigheden adequaat wil aanleren/versterken.
Psycho-educatie is een reeks van individuele, familie- of groepsinterventies, erop gericht om deelnemers
inzicht te geven over een significante uitdaging in het leven, hen hierbij steunbronnen te helpen ontwikkelen,
en copingvaardigheden ervoor aan te leren.
• Is dus een specifieke vorm van een interventie
Begeleiden is het bevorderen, behouden of compenseren van het adaptieve gedrag, de ondersteuning van de
zelfredzaamheid in het dagelijks leven.
• Begeleiding en ondersteuning worden in een professionele context vaak inwisselbaar gebruikt.
• Een specifieke vorm van begeleiding is coaching.
Coaching is het stimuleren van het bereiken van persoonlijke doelen door analyse van de specifieke situatie,
het plannen van concrete acties en het eventueel versterken van noodzakelijke competenties daartoe.
• In vergelijking met begeleiding, kenmerkt coaching zich nadrukkelijker door:
o Oplossingsgericht karakter
▪ 1 probleem bekijken, heel concrete oplossingen voor zoeken → wordt niet fel
ingezet op “wat leer je hieruit om in de toekomst gelijkaardige problemen aan te
pakken”
o Een hoge mate van specificiteit
o Een tijdelijk karakter
▪ Enkel voor dat ene specifieke probleem
Pagina 2 van 184
,1. MODELLEN
Hebben we modellen nodig? → Aantonen via casus
• Een jongen verblijft in een residentiële instelling en wordt 18 jaar. Hij begint het geld dat zijn ouders
voor hem gespaard hebben uit te geven. De leiding van de leefgroep is bezorgd dat hij zijn
mogelijkheden voor de toekomst weggooit. De begeleiding probeert hem te overhalen om hiermee te
stoppen.
o Achter deze casus zit diagnostiek
o Ze stellen een bepaalde interventie
o Zit een heel diagnostisch redeneren achter
• Binnen orthopedagogiek moeten we continu beslissingen maken in onzekere situaties
Waarom een methodisch proces? Waarom modellen?
• Orthopedagogiek = handelen in onzekerheid
o Niet alles is zwart-wit
o Door diagnostiek te doen op systematische en consistente manier → onzekerheid
minimaliseren
• Waarom moeten we dit systematisch en consistent aanpakken? → Ons klinisch oordeel is snel
vertekend
• Mensen hanteren allerlei strategieën en vuistregels om met informatie om te gaan
• Bescherming → systematisch en te evalueren besluitvormingsproces, ondersteund met
wetenschappelijke kennis
o Het gebruik van modellen beschermt ons tegen het gebruik van die vertekeningen in ons
oordeel
o
1.1. KLINISCHE CYCLUS
Diagnostiek & interventie staan niet los van elkaar → zijn
verbonden aan elkaar door indicatiestelling
Diagnostische cyclus gebeurt eerst & wordt dan door
indicatiestelling verbonden met de interventie/behandelingscyclus
Hier zie je de verbondenheid nog meer
Legende:
• KC: klinische cyclus
• DC: diagnostische cyclus
• TC: therapeutische cyclus
• PL: planning
• UV: uitvoering
• BE: beoordeling
• EV: evaluatie
• IA = indicatie-analyse
Het slagen van interventie hangt af van diagnostische cyclus
door verbondenheid → zijn dus allebei ook afhankelijk van
elkaar
Pagina 3 van 184
, 1.2. INZOOMEN OP DIAGNOSTIEK
We vertrekken in diagnostiek vanuit de
hulpvraag/zorgvraag die de cliënt/het
cliëntsysteem aanbrengt → doen dit op
systematische manier
Finaliteit = zorg waarmaken, is veel meer dan
labels plakken
Willen met diagnostiek vooral dat we de
situatie kunnen verbeteren en dat we kunnen
interveniëren op een doelmatige manier
Wat is diagnostiek?
• Het analyseren van problemen van mensen en het zoeken naar verklaringen en oplossingen hiervoor,
ondersteund vanuit wetenschappelijke kennis
• Een methodisch proces, een cyclus, met verschillende stappen en expliciete regels
• Een zoek- en beslissingsproces dat in dialoog met de cliënt en diens omgeving wordt uitgevoerd
• Een systematisch opgezet en te evalueren besluitvormingsproces waarin een formele en inhoudelijke
relatie wordt gelegd tussen klacht, probleem, diagnose en advies/interventie
• “Beter begrijpen om beter te kunnen beslissen bij het ingrijpen”
o = motto → finaliteit van diagnostiek moet altijd zijn om zorg waar te maken
1.2.1. DIAGNOSTISCHE CYCLUS
Legende:
• Anm: aanmelding
• KA: klachtanalyse
• PA: probleemanalyse
• VA: verklaringsanalyse
• IA: indicatieanalyse
• Adv: advies
→ Is een denkmodel waarin heel duidelijk de verschillende types
van diagnostisch onderzoek vermeld worden
• Probleemanalyse: onderkennende vragen → wat is hier
aan de hand, hoe is dit geëvalueerd
• Verklaringsanalyse: verklarende analyse → waarom is dit aan de hand? Welke instandhoudende
factoren? Onderhoudende factoren?
• Indicatieanalyse → wat is belangrijk voor de interventies
1.2.2. CYLCUS VAN DE HANDELINGSGERICHTE DIAGNOSTIEK
HGD = praktijkmodel dat de verschillende stappen die
je als diagnosticus zet, gaat aanduiden
Deze 2 modellen lijken 2 verschillende modellen, maar zijn complementair → verschillen gaan puur over
accentverschillen, verschillen in terminologie, logica = hetzelfde
Pagina 4 van 184
