Samenvatting Opvoedingsondersteuning

SAMENVATTING OPVOEDINGSONDERSTEUNING
ACADEMIEJAAR 2022-2023
H1: definiëring en situering
1. Wat is opvoeding
- Ouders niet per se tips geven
 Op maat kijken wat de ouders met het kind moeten doen
 Samen bespreken
- Signaalgedrag van het kind komt tot uiting wanneer de pedagogische vraag van
het kind en het aanbod niet op elkaar zijn afgestemd
 Basisnoden: affectie – sanctionering – structuur
 Maar elk kind heeft hier een eigen mix van nodig
- Om de noden van een kind te achterhalen moet je weten in welke
ontwikkelingsfase het kind zit
 Het zijn bijna altijd fase gerelateerde problematieken
- Om te weten of het een primair/secundair opvoedingsprobleem is
 Primair: wanneer het gaat over fase gerelateerde problemen
 Secundair: niet enkel ouders vaardigheden aanbieden MAAR ook het kind
individueel begeleiden voor een kind problematiek
- Taal is belangrijk in opvoedingsondersteuning
 Woorden die we gebruiken zijn belangrijk

1.1. Eigen kijk op opvoeding
- Uw kijk op iets wordt heel hard gekleurd door uw eigen bril
 Je hebt zelf heel concrete ideeën over hoe iets moet lopen in een gezin
= Persoonlijk referentiekader
 Bewust zijn dat we dat hebben
 We gebruiken dat als leidraad
- Wat is voor mij een goede opvoeding
 Zicht krijgen op jouw eigen referentiekader

1.2. Theoretische kijken naar opvoeding
- Er zijn verschillende kaders om naar opvoeding te kijken
 Bewust zijn van welke bril je opzet
- Zo professioneel mogelijk kijken
 Maar buikgevoel niet onderdrukken, bewust zijn van buikgevoel
- Onduidelijke of ontbrekende gegevens vullen we zelf in vanuit ons eigen kader
 Maken onze eigen werkelijkheid
 Bv: een persoon met autisme ipv een autist –
ze zijn meer dan de problematiek zelf
1.2.1. Balansmodel van Bakker (BELANGRIJK)
- Gezinnen komen in begeleiding wanneer de
draaglast > draagkracht
- Wat bepaald de draaglast en de draagkracht in
een gezin




pag. 1

,  Protectieve factoren: mogelijkheid op het bestaan van problemen of
stoornissen bij een individu betekenisvol doet afnemen – krachten
 Krachten proberen maximaliseren
 Risicofactoren: mogelijkheid op het bestaan van problemen of stoornissen bij
een individu betekenisvol doet toenemen
 Alert zijn op risicofactoren
 Draaglast wordt bepaald door de risicofactoren en de ontwikkelingstaken
 Draagkracht wordt bepaald door de beschermende factoren en vaardigheden
in het systeem

1.2.2. Praktijkmodel van Hellinckx
(BELANGRIJK)
- Gezin invullen in dit kader
 Om tegen te gaan dat je blinde
vlekken krijgt door je eigen
referentiekader
- Opvoeding is een kwestie van vraag
en aanbod
 Ieder kind heeft een unieke vraag
 Aanbod wordt sterk bepaald door
persoonlijkheidskenmerken en
hun eigen geschiedenis
- Wanneer er opvoedingsvragen zijn
 Is er geen balans in vraag en
aanbod
- Gezin wordt ook beïnvloedt door
systemen van buitenaf
 Microniveau: broers, zussen, partnerrelatie, …
 Macroniveau: school, werk, …




1.2.3. Ouderschapstheorie van Alice Van der Pas




pag. 2

, 1) Ouderlijke werkvloer
- Hier heb je altijd een keuze: altijd een keuze om basisvaardigheden in te zetten,
om te timen en doseren, om het zicht op het kind bij te stellen en om emoties te
reguleren – we kunnen het veranderen, dingen doen, we hebben het in de hand
= interactie tussen ouder en kind
 Als de interactie tussen ouder en kind niet goed zit gaat het kind signaalgedrag
geven
 Term geeft meteen weer dat opvoeden = werken = dynamisch
 Opvoedingsondersteuning gaat over: handelen van de ouder op de werkvloer, zijn
kijk op het kind, de vaardigheden die de ouder inzet en de keuzes die de ouder in het
handelen maakt
 Opvoeding is dynamisch: pedagogische vraag & omstandigheden veranderen
doorheen de tijd
- Basisvaardigheden
 Worden gekleurd door persoonlijkheid en opvoedingsgeschiedenis
 Gereedschap van het handelen van de ouder
 Structuur en duidelijke afspraken en regels
 Positief bekrachtigen
 Voorbeelden: veiligheid bieden, lichamelijke zorg bieden, structuur bieden,
contact maken, …

- Timen en doseren
 Vinden van juiste manier van inzetten van basisvaardigheden
(match/mismatch/rematch)
 Soms zijn vaardigheden in bepaalde situaties heel vlot te hanteren en in
sommige situaties is het voor ouders moeilijker om de vaardigheden in te
zetten
 Bepaalde thema’s liggen gevoelige, een andere blik op een thema
 Emoties kunnen in de weg liggen van vaardigheden
 Basisvaardigheden worden afgestemd op de ontwikkeling van het kind
 Dezelfde basisvaardigheden, maar aangepaste handelingen aan de leeftijd van
het kind
 Dit maakt opvoeding uitdagend: ouders moeten steeds weer aansluiting
vinden met het kind
 Het aanpassen aan vaardigheden speelt niet alleen een rol bij overgangen
naar een volgende ontwikkelingsfase van het kind
- Emotieregulatie
 Gedrag van kind maakt emoties bij ouders los
 Als er negatieve emoties loskomen kan het op de ouderlijke werkvloer heel
moeilijk lopen
 Kijken wat het gedrag doet met de ouder, welke emoties het oproept
 Wanneer emoties storend werken gaat afstand wegvallen
 Ouder heeft dan geen reëel zicht meer op het kind en gaat de handelingen
niet meer goed kunnen afstemmen op het kind
- Zicht op het kind


pag. 3

, = hoe kijkt de ouder naar zijn kind - bepaalt voor een groot deel de interactie
tussen kind en ouder
= welke betekenis geef jij als ouder aan het gedrag van het kind
 Op de hoogte zijn van wie je kind is, om je handelingen af te kunnen stemmen
op het kind afhankelijk van het ontwikkelingsperspectief
 Het timen en doseren van de basisvaardigheden wordt gestuurd door het
zicht op het kind
 Hoe de ouder het kind ziet, heeft invloed op zijn handelen
 Om het beeld van het kind bij te kunnen stellen moet er afstand genomen
worden van het kind
 Soms worden er emoties opgeroepen door het gedrag van het kind of de
omstandigheden
 Zorgt ervoor dat afstand nemen soms lastig is

2) Omstandigheden
- Zijn heel breed
 Maar vaak niet te veranderen
 Persoonlijkheid kind, partner, ex-partner, broers en zussen, sociaal netwerk, …
- Wel belangrijk om te weten wat de omstandigheden zijn
- Liggen buiten invloedsfeer van ouders
 Kunnen wel druk leggen op ouder en kind en doorwerken in de opvoeding
- De druk/invloed kunnen gebufferd worden
 Omstandigheden gaan minder zwaar wegen als ouders het vanuit de
metapositie bekijken
- Subjectieve beoordeling van omstandigheden
 Kan door ouder als licht of zwaar ervaren worden




3) Bufferprocessen
- Factoren die bijdragen aan groei of stagnering van ouderschap
- Solidaire gemeenschap/samenleving
= Een gemeenschap die de bijdrage van ouderschap aan de samenleving
waardeert en de complexiteit van ouderschap snapt en daarvoor voorzieningen,
diensten en expertise ter beschikking stelt
 Sociale steun uit de gemeenschap
 Wanneer het fout loopt met een kind krijgt een ouder weinig steun




pag. 4