WELZIJN EN GEZONDHEID
1. ZORG
1.1.BEGRIP ZORG GEKADERD
Wanneer mensen een probleem ondervinden op vlak
van:
- gezondheid
- psychisch
- sociaal vlak
Is er sprake van een onevenwicht, waardoor
(professionele zorg nodig kan zijn)
Wanneer ons “welzijn” of onze “gezondheid” in het
gedrang komt = zorg nodig
1) Zorgvuldigheid, aandacht = zorgzaamheid = zorg
dragen voor
2) Liefderijke bezorgdheid, bewaking, verzorging =
bemoeienis = de zorg voor de gezondheid,
gezondheidszorg, welzijnszorg
3) Gezondheidszorg = ik werk in de zorg
4) Ongerustheid: geldzorgen hebben: dat zal mij een zorg wezen!
5) Zorg dragen = zorgen voor iemand
Zorg vanuit naastenliefde
Bemoeienis = een moederlijke bezorgdheid?
Werkwoord, zorgen voor…
o Kleine of grote zorg
o Sporadisch of continu
o Door wie?
1.1.1.Zorgenden of zorginstanties
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Visie = mensen zijn verbonden met elkaar en behoeven zorg van anderen
Verschillende soorten “zorgenden”
Mantelzorg
Belangenbehartigingsorganisaties (zelfhulp)
Vrijwilligers
Professionele hulp
Instellingen die zorg en onderdak bieden
De wetgeving en het sociaal verzekeringssysteem van de verzorgingsstaat
= maatschappelijke niveau
1.1.2.Definitie sociaal werk
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
1
,Internationale definitie social werk: “Social work is a practice-based profession and an academic discipline
that promotes social change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of
people. Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are
central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous
knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.”
3 sociale waarden:
1) Sociale incusie niemand wordt buitengesloten
2) Sociale gelijkheid iedereen is gelijkwaardig
3) Sociale cohesie iedereen is ingebed en verbonden met de samenleving
Sociaal werk = onstaan uit een streven naar rechtvaardigheid
Geen afgebakend geheel swers helpen mensen maw beter te functioneren in de samenleving
Sw = academische discipline wetenschppelijk & praktijkgericht onderzoek
1.1.3.Taken SW
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Algemeen en breed aanspreekpunt breed onthaal
Sociale hulp- en dienstverlener integratie tussen het individuele, situationele en heet
maatschappelijke perspectief van de cliënt micro
Vertrouwensfiguur beroepsgeheim & discretionaire ruimte, beslissingsruimte binnnen de
wettelijke context en met respect voor de cliënt
Netwerker bruggen slaan tussen personen & organisaties – afstemming van formele & informele
Meso
netwerken
Bemiddelaar & belangenverdediger meerzijdige partijdigheid en bemiddeling tussen
verschillende niveaus
Preventieve werker preventie, signalering & beleidsgericht werken macro
Beleidswerker op de vierkante meter toepassing van beleid in de praktijk en signalering van
structurele vormen van uitsluiting
1.1.4.Individu of structuur
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Een te enge individuele benadereing leidt tot en overdreven indivualistische aanpak, waarbij de problemen
van de cliënt worden herleid tot zijn of haar psychologisch functioneren
Bij een structurele verandering worden opvattingen over de radicale en structurele opdracht van het
sociaal werk benadrukt om belemmeringen en systeemfouten in de maatschappij bloot te leggen & aan te
kaarten
er moet een combinatie zijn van de 2!
Focus op individu:
Dweilen met de kraan open?
Activeren, normaliseren of disciplineren de sociaal werkers individuen om zich aan te passen aan de
sml
Helpt het sw door mensen te laten aanpassen aan de maatschappij?
Focus op structuur:
Is de individuele cliënt daarbij gebaat?
Visie op normaliteit verbreden of oorzaken van uitsluiting aanpakken
Werken aan een sml die kansen biedt aan een diversiteit van mensen
1.2.ZORG OM SAMENLEVINGSNIVEAU OF MACRONIVEAU
2
,Samenleving = een (sociale) structuur
Politieke aspecten
Economische aspecten
Culturele aspecten
Linken met sw = mensen verbinden met elkaar & de samenleving
Sw wordt sterk gekleurd door de maatschappelijke tendenzen:
Vergrijzing
Verkleuring
Radicalisering
Economische crisis
1.2.1Maatschappelijke veranderingen & sw
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
19 eeuw = sociaal werk = caritatieve initiatieven
Eind 19e eeuw = de eerste swers waren gefocust op de persoon in de omgeving. De koppeling tussen het
individu en structureel werken was een centraal kenmerk van het sociaal werk
mary richmond
1.2.1.1. Werkomstandigheden
Industrialisering ingrijpende sociale veranderingen
o Fabrieksarbeid
o Slechte werkomstandigheden
o Kinderarbeid
o Stijging armoede
Ontevredenheid bij burgers steeg fabrieksarbeid in slechte omstandigheden, kinderarbeid,
stijging armoede (vooral in steden)
Stakingsacties & demonstraties
Eerste vakbonden
Belangrijke sociale wetten & instellingen
o Wet op de kinderbescherming
o Oprichting van het nationaal werk voor kinderwelzijn
o Wet op de openbare onderstand
o Opkomst arbeidersbewegingen
o Inbedding van het sw en haar opleidingen in de ruimere arbeidersbeweging
1.2.1.1 Naoorglogse verzorginsstaat
Structurele sociale beschermingsmechanismen:
Sociaal pact van 1944:
o Basis uitbouw van sociale zekerheid en verzorgingsstaat en later de welvaartstaat
Bijstandstelsels: collectieve recht op basis van individueel onderzoek
o Bestaansminimum (nu leefloon)
o Gewaarborgd inkomen voor bejaarden
1.2.2.Onstaan van de verzorginsstaat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
3 oorzaken voor het gevolg dat de overheid zich bemoeit met het sociale welzijn van haar onderdanen:
1) De industriele samenleving leidde tot allerlei sociale problemen (eind 19e eeuw)
o Gevaarlijke werkomstandigheden
3
, o Veel bedrijfsongeevallen
o Ziekten
o Lage lonen
individuele hulpverlening was onvoldoende om hieraan tegemoet te komen
2) Het gevaar van maatschappelijke onrust
o De ontevredenheid van de burgers nam toe door ziekten, misoogsten, honger, lage lonen,
werkloosheid…
o Stakingsacties & demonstraties
o De eerste beschermingswetten kwamen tot stand met arbeidsinspectie
3) Toenemende invloed van de arbeidsbeweging
o Eind 19e eeuw:
Onstaan van de eerste VAKBONDEN
Zetten zich in voor hogere lonen, kortere werkgdagen, betere werkomstandigheden,
verbod op kinderarbeid… ze kregen samen met arbeiderspartijen steeds meer politieke
macht
Sociaal werk werd ingebed in de ruimere arbeidersbeweging
1.2.3.Definities
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Verzorginsstaat = een maatschappijvorm, die gekenmerkt wordt door een op democratische leest
geschroeid systeem van overheidszorg dat zich garant stelt voor het collectieve welzijn van haar
onderdanen
Welvaartstaat = een welbepaalde staatsinrichting die in economisch hoogontwikkelde, kapitalistische
economieën sterke waarborgen biedt op het vlak van culturele en sociale grondrechten en relatief lage
niveaus van armoede en relatief grote gelijkheid realiseert. De naoorlogse uitgebouwde verzorgings- of
welvaartstaat is ontstaan als een compromis tussen een kapitalistische en een socialistische visie op de
intrichting van de samenleving
Na de tweede wereldoorlog en tot in de jaren 70 ontstaan en groei van de verzorginsstaat in alle
1.2.4.Groeiende rol van de staat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
westerse landen onder meer door de invoering van de sociale zekerheid
Sociale zekerheid = georganiseerde solidariteit die resulteert in effectieve afdwingbare sociale
grondrechten
Binnen de verzorginsstaat wordt zorg geboden door professionele werkers, opgeleid, erkend en
gesubsidieerd door de overheid
1.2.5.Doelen verzorginsstaat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
5 doelen:
1) Beschermen
o Van burgers tegen risico’s van in de industriele samenleving arbeidsongeschiktheid
2) Garantiefunctie
o Bv voor het minimuminkomen
3) Aanbieden van voorzieningen
4
1. ZORG
1.1.BEGRIP ZORG GEKADERD
Wanneer mensen een probleem ondervinden op vlak
van:
- gezondheid
- psychisch
- sociaal vlak
Is er sprake van een onevenwicht, waardoor
(professionele zorg nodig kan zijn)
Wanneer ons “welzijn” of onze “gezondheid” in het
gedrang komt = zorg nodig
1) Zorgvuldigheid, aandacht = zorgzaamheid = zorg
dragen voor
2) Liefderijke bezorgdheid, bewaking, verzorging =
bemoeienis = de zorg voor de gezondheid,
gezondheidszorg, welzijnszorg
3) Gezondheidszorg = ik werk in de zorg
4) Ongerustheid: geldzorgen hebben: dat zal mij een zorg wezen!
5) Zorg dragen = zorgen voor iemand
Zorg vanuit naastenliefde
Bemoeienis = een moederlijke bezorgdheid?
Werkwoord, zorgen voor…
o Kleine of grote zorg
o Sporadisch of continu
o Door wie?
1.1.1.Zorgenden of zorginstanties
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Visie = mensen zijn verbonden met elkaar en behoeven zorg van anderen
Verschillende soorten “zorgenden”
Mantelzorg
Belangenbehartigingsorganisaties (zelfhulp)
Vrijwilligers
Professionele hulp
Instellingen die zorg en onderdak bieden
De wetgeving en het sociaal verzekeringssysteem van de verzorgingsstaat
= maatschappelijke niveau
1.1.2.Definitie sociaal werk
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
1
,Internationale definitie social werk: “Social work is a practice-based profession and an academic discipline
that promotes social change and development, social cohesion, and the empowerment and liberation of
people. Principles of social justice, human rights, collective responsibility and respect for diversities are
central to social work. Underpinned by theories of social work, social sciences, humanities and indigenous
knowledge, social work engages people and structures to address life challenges and enhance wellbeing.”
3 sociale waarden:
1) Sociale incusie niemand wordt buitengesloten
2) Sociale gelijkheid iedereen is gelijkwaardig
3) Sociale cohesie iedereen is ingebed en verbonden met de samenleving
Sociaal werk = onstaan uit een streven naar rechtvaardigheid
Geen afgebakend geheel swers helpen mensen maw beter te functioneren in de samenleving
Sw = academische discipline wetenschppelijk & praktijkgericht onderzoek
1.1.3.Taken SW
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Algemeen en breed aanspreekpunt breed onthaal
Sociale hulp- en dienstverlener integratie tussen het individuele, situationele en heet
maatschappelijke perspectief van de cliënt micro
Vertrouwensfiguur beroepsgeheim & discretionaire ruimte, beslissingsruimte binnnen de
wettelijke context en met respect voor de cliënt
Netwerker bruggen slaan tussen personen & organisaties – afstemming van formele & informele
Meso
netwerken
Bemiddelaar & belangenverdediger meerzijdige partijdigheid en bemiddeling tussen
verschillende niveaus
Preventieve werker preventie, signalering & beleidsgericht werken macro
Beleidswerker op de vierkante meter toepassing van beleid in de praktijk en signalering van
structurele vormen van uitsluiting
1.1.4.Individu of structuur
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Een te enge individuele benadereing leidt tot en overdreven indivualistische aanpak, waarbij de problemen
van de cliënt worden herleid tot zijn of haar psychologisch functioneren
Bij een structurele verandering worden opvattingen over de radicale en structurele opdracht van het
sociaal werk benadrukt om belemmeringen en systeemfouten in de maatschappij bloot te leggen & aan te
kaarten
er moet een combinatie zijn van de 2!
Focus op individu:
Dweilen met de kraan open?
Activeren, normaliseren of disciplineren de sociaal werkers individuen om zich aan te passen aan de
sml
Helpt het sw door mensen te laten aanpassen aan de maatschappij?
Focus op structuur:
Is de individuele cliënt daarbij gebaat?
Visie op normaliteit verbreden of oorzaken van uitsluiting aanpakken
Werken aan een sml die kansen biedt aan een diversiteit van mensen
1.2.ZORG OM SAMENLEVINGSNIVEAU OF MACRONIVEAU
2
,Samenleving = een (sociale) structuur
Politieke aspecten
Economische aspecten
Culturele aspecten
Linken met sw = mensen verbinden met elkaar & de samenleving
Sw wordt sterk gekleurd door de maatschappelijke tendenzen:
Vergrijzing
Verkleuring
Radicalisering
Economische crisis
1.2.1Maatschappelijke veranderingen & sw
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
19 eeuw = sociaal werk = caritatieve initiatieven
Eind 19e eeuw = de eerste swers waren gefocust op de persoon in de omgeving. De koppeling tussen het
individu en structureel werken was een centraal kenmerk van het sociaal werk
mary richmond
1.2.1.1. Werkomstandigheden
Industrialisering ingrijpende sociale veranderingen
o Fabrieksarbeid
o Slechte werkomstandigheden
o Kinderarbeid
o Stijging armoede
Ontevredenheid bij burgers steeg fabrieksarbeid in slechte omstandigheden, kinderarbeid,
stijging armoede (vooral in steden)
Stakingsacties & demonstraties
Eerste vakbonden
Belangrijke sociale wetten & instellingen
o Wet op de kinderbescherming
o Oprichting van het nationaal werk voor kinderwelzijn
o Wet op de openbare onderstand
o Opkomst arbeidersbewegingen
o Inbedding van het sw en haar opleidingen in de ruimere arbeidersbeweging
1.2.1.1 Naoorglogse verzorginsstaat
Structurele sociale beschermingsmechanismen:
Sociaal pact van 1944:
o Basis uitbouw van sociale zekerheid en verzorgingsstaat en later de welvaartstaat
Bijstandstelsels: collectieve recht op basis van individueel onderzoek
o Bestaansminimum (nu leefloon)
o Gewaarborgd inkomen voor bejaarden
1.2.2.Onstaan van de verzorginsstaat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
3 oorzaken voor het gevolg dat de overheid zich bemoeit met het sociale welzijn van haar onderdanen:
1) De industriele samenleving leidde tot allerlei sociale problemen (eind 19e eeuw)
o Gevaarlijke werkomstandigheden
3
, o Veel bedrijfsongeevallen
o Ziekten
o Lage lonen
individuele hulpverlening was onvoldoende om hieraan tegemoet te komen
2) Het gevaar van maatschappelijke onrust
o De ontevredenheid van de burgers nam toe door ziekten, misoogsten, honger, lage lonen,
werkloosheid…
o Stakingsacties & demonstraties
o De eerste beschermingswetten kwamen tot stand met arbeidsinspectie
3) Toenemende invloed van de arbeidsbeweging
o Eind 19e eeuw:
Onstaan van de eerste VAKBONDEN
Zetten zich in voor hogere lonen, kortere werkgdagen, betere werkomstandigheden,
verbod op kinderarbeid… ze kregen samen met arbeiderspartijen steeds meer politieke
macht
Sociaal werk werd ingebed in de ruimere arbeidersbeweging
1.2.3.Definities
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
Verzorginsstaat = een maatschappijvorm, die gekenmerkt wordt door een op democratische leest
geschroeid systeem van overheidszorg dat zich garant stelt voor het collectieve welzijn van haar
onderdanen
Welvaartstaat = een welbepaalde staatsinrichting die in economisch hoogontwikkelde, kapitalistische
economieën sterke waarborgen biedt op het vlak van culturele en sociale grondrechten en relatief lage
niveaus van armoede en relatief grote gelijkheid realiseert. De naoorlogse uitgebouwde verzorgings- of
welvaartstaat is ontstaan als een compromis tussen een kapitalistische en een socialistische visie op de
intrichting van de samenleving
Na de tweede wereldoorlog en tot in de jaren 70 ontstaan en groei van de verzorginsstaat in alle
1.2.4.Groeiende rol van de staat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
westerse landen onder meer door de invoering van de sociale zekerheid
Sociale zekerheid = georganiseerde solidariteit die resulteert in effectieve afdwingbare sociale
grondrechten
Binnen de verzorginsstaat wordt zorg geboden door professionele werkers, opgeleid, erkend en
gesubsidieerd door de overheid
1.2.5.Doelen verzorginsstaat
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
6.3.2.Recht op gezondheidszorg
6.3.1Recht op onderwijs voor minderjarigen
5 doelen:
1) Beschermen
o Van burgers tegen risico’s van in de industriele samenleving arbeidsongeschiktheid
2) Garantiefunctie
o Bv voor het minimuminkomen
3) Aanbieden van voorzieningen
4
