samenvatting inleiding sociaal werk

Sociaal werkboom & globale definitie

De sociaal werkboom

 Gemeenschappelijke stam
o Gemeenschappelijke delen van het sociaal werk
o Gemeenschappelijke vaardigheden, kennis en attitudes die sw’ers ontwikkelen en
vertalen in methodieken, theorieën en normatieve kaders
 Historische wortels
o Voor alle vormen vh sociaal werk zijn de wortelen dezelfde
 Takken
o Toegepaste criminologie
o Arbeid & tewerkstelling
o Welzijn & gezondheid
o Sociaal cultureel werk
 Sociaal werk is net zoals een boom = onderhevig aan allerlei elementen
o Staat aan de frontlinie in de samenleving
 Sociaalwerkboom staat in een bos vol andere bomen
o SW staat er niet alleen voor
o Staat samen met andere disciplines zoals:
 Orthopedagogie, psychologie, sociologie, ergotherapie, verpleegkunde…

Globale definitie van sociaal werk

 Van internationale definitie naar globale definitie



Sociaal werk =

Een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline die maatschappelijke
verandering, sociale cohesie en empowerment en zelfstandigheid van de mensen bevordert.

Principes die centraal staan in sw:

 Sociale rechtvaardigheid
 Mensenrechten
 Collectieve verantwoordelijkheid
 Respect voor diversiteit

,1 Beroep en studiegebied

= SW is een op de praktijk gebaseerd beroep en een academische discipline

Praktijk gebaseerd

 Verwijst naar wat er dagdagelijks gebeurt op het werkveld
 = tegenstelling of alternatief voor evidence based

Beroep

 Beschikken over een diploma
 Toch is het veel meer dan dat en kunnen we het breder bekijken 
 SW is niet alleen een beroep, maar ook een omschreven soort werk dat als doel heeft mensen
te ondersteunen in een complexe samenleving
 En ervoor te zorgen dat iedereen, op een voor hemzelf en voor de samenleving acceptabele
manier kan leven

Het benoemen van beroep sociaal werk in deze definitie, zorgt voor spanning. Een te letterlijke
interpratie zorgt voor een scheidingslijn tussen deskundigen & niet-deskundigen.

 Zijn professionals met een ander diploma dan minder sociaal werker?
 Wat met vrijwilligers en burgerinitiatieven waar er geen professionals werken?

Academische discipline

 Sw = is een studiegebied aan hogeschool als universiteit
 Deze instellingen staan in voor het opleiden van sociaal werkers
 Als het onderzoeken van allerlei zaken verbonden aan het sociaal werk
 Evidence based:
o = werkwijze gebaseerd op onderzoeksresultaten.
o Sociaal-agogische activiteiten om bepaalde sociale problemen te bestrijden mogen
enkel uitgevoerd worden als hun doeltreffendheid door onderzoek is bewezen
2 Algemene doelen

= die maatschappelijke verandering, sociale cohesie en empowerment en zelfstandigheid van
mensen bevordert

= stimuleert het sw mensen en instituties ertoe aan om levensuitdagingen aan te gaan en welzijn
van individu én samenleving te bevorderen

,Sociale of maatschappelijke verandering

 = zoektocht naar betere manier om de samenleving zo goed mogelijk te organiseren
 Staat nadrukkelijk in de globale def van sociaal werk
o In vorige editie (2001) lag de nadruk té veel op individu en de individuele
benadering
 Daar kwam veel kritiek op
 Sociaal werkers moeten engagement opnemen om structurele oorzaken van sociale
problemen aan te pakken
 Voorbeelden maatschappelijke verandering:
o Evolutie van het risico op armoede volgens opleiding
o Evolutie van de armoedegraad bij huurders en eigenaars
o Kans op kinderarmoede en sociale uitsluiting in België & Europa

Sociale cohesie

 = term die gebruikt wordt om de samenhang binnen een samenlevingsverband aan te
duiden
o Bepaalde groepen verbinden in de maatschappij waardoor ze samen werken &
leven
 Sociaal werk wil mensen “verbinden”, een bijdrage leveren aan de ontwikkeling van sociaal
weefsel in de samenleving
o Hoe meer je je verbonden voelt tot andere mensen, hoe groter je welzijn

Empowerment

 = ondersteuning, begeleiding die niet gericht is op het instandhouden van afhankelijkheid,
maar op het bevorderen van zelfredzaamheid
 Valkuilen in SW
o Helpen als éénrichtingsverkeer: “ik weet wel wat best is voor jou”
o Van mensrechten naar plichten
 Empowerment als paradigma voor het sociaal werk
o = is een richtinggevend denk én handelingskader, niet enkel een theoretisch kader
of methodiek
o Belangrijk is de positieve waardenoriëntatie
 = op zoek gaan naar de krachten bij mensen
 Niet de nadruk leggen op problemen, wel durven benoemen

,  Empowerment als multilevel construct:
o Individueel-psychologisch niveau (micro)
o Organisationele (meso)
o Gemeenschapsniveau (macro)
 Belangrijk dat sociaal werkers sociale problemen benaderen als een samenspel van
factoren op die 3 niveaus
 Belangrijk om te vermijden dat er gedacht wordt in termen van schuld:
o Blaming the victim
o Blaming the system
 Empowerment als open ended constuct
o Proces waarvan de uitkomst onmogelijk op voorhand kan vastliggen

 Structurele belemmeringen in de samenleving zorgen ervoor dat ongelijkheid, discriminatie,
uitbuiting en onderdrukking blijven bestaan

3 Uitgangspunten

Sociale rechtvaardigheid & Collectieve verantwoordelijkheid

 Opvattingen over sociale rechtvaardigheid, individuele en collectieve verantwoordelijkheid
spelen ene grote rol in de manier waarop we sociaal werk doen

Mensenrechten

 Cruciaal
 Verwerkt in de Belgische Grondwet

Respect voor diversiteit

4 Werkwijze

Versterkt door theorieën van sociaal werk, sociale wetenschappen, menswetenschappen en
door de oorspronkelijke kennis van de groepen waarmee je werkt

 Theorieën van sociaal werk, sociale wetenschappen en menswetenschappen
onderbouwen de acties van sociaal werkers
 Het is van cruciaal belang om continu aandacht te hebben voor de oorspronkelijke kennis
van de groepen waarmee je werkt
 Staat soms in contrast met bovenstaande kennis