Samenvatting ADR AJ 2022-23
SAMENVATTING ALTERNATIEVE
CONFLICTOPLOSSING
DEEL I. INLEIDING
= juristen moeten niet enkel gerechtelijke procedure voeren maar ze moeten ook kunnen
adviseren
men moet cliënten kunnen ondersteunen met onderhandelingen en bemiddelingen
vereist is een goede communicatie want dit draagt bij tot het herstel en de
verbetering van relaties tussen mensen
op een passende manier omgaan met emoties
! alternatieve conflictoplossing is met de dag belangrijker geworden
omdat er net zoveel ADR-methoden bestaan, is het een hele uitdaging geworden
om niet alleen te kiezen tussen rechtspraak en de alternatieve conflictoplossing, maar
ook om voor de meest passende methode te kiezen
2 leerrijke zaken
2 zaken om een beeld te schetsen
De feestzaal = de feestzaal kent geen goede verstandhouding met de buren omdat
er te veel lawaai is. De uitbater van de feestzaal doet aanvraag ter uitbreiding van de
feestzaal waarvoor hij een vergunning nodig heeft. Deze vergunning wordt
toegestaan. De buren zijn in beroep gegaan bij de RvS tegen de vergunning omdat
de vergunning onwettig was en het werd vernietigd. Het bestuur moest een nieuwe
uitspraak doen over de vergunningsaanvraag. De uitbater kreeg de vergunning
opnieuw. Steeds opnieuw gingen de buren in beroep bij de RvS en werd de vergunning
vernietigd en kreeg de uitbater een nieuwe. Uiteindelijk kreeg de uitbater toch een
vergunning waartegen men niets meer kon doen maar toch hadden die buren
jarenlang geprocedeerd terwijl het probleem nooit werd opgelost. Het echte
probleem was de burenruzie
=> een rechtbank kon voor dit probleem geen oplossing bieden
Het windmolenpark = een projectontwikkelaar had een project ontwikkeld voor het
plaatsen van windmolens op de Noordzee en had hiervoor een vergunning bekomen.
Verschillende belangengroepen dienen een beroep in (bewoners,
visserijgemeenschappen, natuurgemeenschappen en gemeenten). RvS behandelt
de zaak en komt tot de uitspraak dat de vergunning dient geschorst te worden omdat
men het procedurereglement niet had voorgelegd voor een advies voor de afdeling
wetgeving van de RvS. Omdat het procedurebesluit onwettig was, was daarom ook
1
,Samenvatting ADR AJ 2022-23
de vergunning onwettig. Dit had echter niets te maken met de inhoud van de zaak
waarover het ging want het ging over de belangen van de toeristische sector,
milieuzaken en economische zaken
=> de RvS doet een uitspraak die juridisch verdedigbaar is, maar eigenlijk toch wel
naast de kwestie ligt
=> mensen die jarenlang aan het project hebben gewerkt, hebben gewerkt voor niets.
De uitspraak heeft enorme impact op de emoties van mensen en op de kijk van
mensen naar de rechtstaat. Men had dit misschien beter anders aangepakt
wat leren we hieruit ?
= de RvS deed perfect zijn werk want men heeft de wet goed toegepast en in een
rechtstaat moeten rechtscolleges de wet rechtlijnig toepassen maar de juridische
oplossing was misschien wel soms te beperkt. Men kan misschien beter op zoek gaan
naar alternatieven want de strikt juridische oplossing is soms niet voldoende om de
hele problematiek op te lossen
Van Cochem naar Gent
Bemiddeling is wenselijk om bepaalde maatschappelijke evoluties te ondersteunen en dit
komt naar boven in 2 voorbeelden
Vb. 1: het consensusmodel bij het oplossen van conflicten dat ontstaan is in Cochem door een
rechter om echtscheidingen op een nieuwe manier te beslechten zodat men tot een
consensus komt door middel van een onderlinge samenwerking
sinds kort neemt men dit ook over in België want de Gentse familierechtbank heeft
een protocol ondertekend waarbij ze zich engageren om een andere aanpak aan te
nemen. Men gaat van een strijdmodel naar een consensusmodel waarbij de ouders
actief moeten participeren om een oplossing te zoeken bij een echtscheiding
de kern is een multidisciplinaire aanpak waarbij de ouders dienen te komen tot een
samenwerking omtrent de regeling voor hun kinderen want het belang van het kind
staat voorop
als het consensusmodel niet lukt, dan worden de mensen gestimuleerd om
alternatieven te gebruiken. Pas als dit niet werkt, zal er een vonnis uitgesproken
worden
van advocaten wordt ook gevraagd om de zaak niet te laten escaleren want men
streeft naar een zakelijk taalgebruik zodat het niet te emotioneel wordt. Men moet de
nadruk leggen op de gemeenschappelijke belangen
de aanpak van de rechters vertoont gelijkenissen met bemiddelaars want men kijkt
naar de belangen en de communicatie tussen partijen
ouders worden bij hun verantwoordelijkheid gebracht en gestimuleerd om niet
verstrikt te blijven in hun eigen emoties en belangen
2
,Samenvatting ADR AJ 2022-23
=> er bestaat een multidisciplinaire commissie, opgericht zodat men breed kan kijken naar
het probleem van mensen en een oplossing te zoeken
Vb. 2: burgerpanels omtrent klimaat. In Ierland is er een burgerpanel opgericht omtrent de
klimaatkwestie om te komen tot aanbevelingen voor het beleid. De aanbevelingen waren vrij
verregaand want men stelde voor om hogere belastingen in te voeren
een kleine groep van mensen participeren aan deze panel via een lottrekking. Men
krijgt dan objectieve informatie en daarna moet men delibereren met elkaar, nl. in
gesprek gaan op een open en redelijke manier
een panel is een weerspiegeling van de bevolking
het wordt ondersteund door facilitatoren om de communicatie zo goed mogelijk te
doen verkopen
burgers zijn ambitieus en willen vaak verder gaan dan waartoe de politiek bereid is
omdat ze niet onder druk staan van belangengroepen
burgers kunnen hun percepties bijstellen om te komen tot een ruimer bewustzijn
burgers ontmoeten elkaar op rationeel vlak maar ook op gevoelsmatig vlak want
men deelt wensen en hopen met elkaar. Er ontstaan een gemeenschappelijk
aanvoelen wat rechtvaardiger zal zijn en men kijkt dan sneller naar het wij
Maatschappelijke betekenis van bemiddeling
= het individu streeft naar individuele rechten en de ontplooiing van de eigen ik maar
tegelijkertijd is er ook een doorgeslagen individualisme
men moet een sprong maken van het ik naar het wij
men is te weinig verbonden met de menselijke kracht in zichzelf
als men conflicten goed wil aanpakken, dan heeft men de eigen kwaliteiten nodig
DEEL II. CONFLICTEN
H OOFDSTUK 1. I NLEIDENDE BESCHOUWINGEN
= conflicten kunnen destructief zijn maar kunnen ook zorgen voor positieve verandering
Casus = er is een conflict tussen Jaap en Mieke, een gescheiden koppel met een zoon. Ze
kennen een week-weekregeling maar in de vakantie is het maand om maand
Jaap is eerder een los type en Mieke nauwgezet. Jaap brengt zijn zoon vaak te laat bij
Mieke en houdt zich niet echt aan de verblijfsregeling
3
, Samenvatting ADR AJ 2022-23
Jaap wil met zijn zoon op reis gaan naar de Dominicaanse Republiek om te gaan snorkelen
met zijn zoon maar deze vakantie overlapt met de datum waarop de zoon terug bij Mieke zou
moeten zijn
=> Mieke moet hiervoor een reistoelating geven maar weigert dit. Jaap gaat naar de
rechtbank via een advocaat
! dit is een conflict dat gaat over veel meer dan de naleving van de verblijfsregeling
! deze casus zal doorheen de cursus gebruikt worden om bepaalde zaken in de praktijk
duidelijk te maken
H OOFDSTUK 2. W AT ZIJN CONFLICTEN ?
Conflicten kennen een objectief component en een subjectief component, maar in totaal kent
het 4 kenmerken (een tegenstelling die negatief wordt ervaren, afhankelijkheid en
conflictgedrag)
Objectief component = een tegenstelling van belangen, standpunten, behoeften, …
= er is objectief een verschil vast te stellen, de feiten zoals ze zijn
Casus = het al dan niet of wel op reis gaan. Het zijn de feiten zoals ze zijn, nl. Jaap
boekt een reis waardoor hun zoon één dag later dan de afspraak thuis komt
Subjectief component = de tegenstelling moet aanleiding geven tot een gevoel van
onvrede want de tegenstelling wordt als negatief ervaren (emoties). Het is de
waardering en beleving van de verschillen
= dit kan zich uiten in vijandig of agressief gedrag, de feiten zoals ze ervaren worden
Casus = Jaap en Mieke zijn boos omdat hun standpunt niet aanvaard wordt
=> om conflicten aan te pakken, kan men zowel de objectieve als de subjectieve
omstandigheden beïnvloeden, nl. de feiten proberen te veranderen of de beleving
van de feiten proberen te veranderen
! juristen zijn geneigd zich te focussen op het objectieve component
Afhankelijkheidsrelatie = men dient afhankelijk te zijn van elkaar, anders kan er geen
conflict zijn
Casus = ze hebben elkaar nodig om de reis goed te kunnen laten verkopen of te zorgen
voor het kind
4
SAMENVATTING ALTERNATIEVE
CONFLICTOPLOSSING
DEEL I. INLEIDING
= juristen moeten niet enkel gerechtelijke procedure voeren maar ze moeten ook kunnen
adviseren
men moet cliënten kunnen ondersteunen met onderhandelingen en bemiddelingen
vereist is een goede communicatie want dit draagt bij tot het herstel en de
verbetering van relaties tussen mensen
op een passende manier omgaan met emoties
! alternatieve conflictoplossing is met de dag belangrijker geworden
omdat er net zoveel ADR-methoden bestaan, is het een hele uitdaging geworden
om niet alleen te kiezen tussen rechtspraak en de alternatieve conflictoplossing, maar
ook om voor de meest passende methode te kiezen
2 leerrijke zaken
2 zaken om een beeld te schetsen
De feestzaal = de feestzaal kent geen goede verstandhouding met de buren omdat
er te veel lawaai is. De uitbater van de feestzaal doet aanvraag ter uitbreiding van de
feestzaal waarvoor hij een vergunning nodig heeft. Deze vergunning wordt
toegestaan. De buren zijn in beroep gegaan bij de RvS tegen de vergunning omdat
de vergunning onwettig was en het werd vernietigd. Het bestuur moest een nieuwe
uitspraak doen over de vergunningsaanvraag. De uitbater kreeg de vergunning
opnieuw. Steeds opnieuw gingen de buren in beroep bij de RvS en werd de vergunning
vernietigd en kreeg de uitbater een nieuwe. Uiteindelijk kreeg de uitbater toch een
vergunning waartegen men niets meer kon doen maar toch hadden die buren
jarenlang geprocedeerd terwijl het probleem nooit werd opgelost. Het echte
probleem was de burenruzie
=> een rechtbank kon voor dit probleem geen oplossing bieden
Het windmolenpark = een projectontwikkelaar had een project ontwikkeld voor het
plaatsen van windmolens op de Noordzee en had hiervoor een vergunning bekomen.
Verschillende belangengroepen dienen een beroep in (bewoners,
visserijgemeenschappen, natuurgemeenschappen en gemeenten). RvS behandelt
de zaak en komt tot de uitspraak dat de vergunning dient geschorst te worden omdat
men het procedurereglement niet had voorgelegd voor een advies voor de afdeling
wetgeving van de RvS. Omdat het procedurebesluit onwettig was, was daarom ook
1
,Samenvatting ADR AJ 2022-23
de vergunning onwettig. Dit had echter niets te maken met de inhoud van de zaak
waarover het ging want het ging over de belangen van de toeristische sector,
milieuzaken en economische zaken
=> de RvS doet een uitspraak die juridisch verdedigbaar is, maar eigenlijk toch wel
naast de kwestie ligt
=> mensen die jarenlang aan het project hebben gewerkt, hebben gewerkt voor niets.
De uitspraak heeft enorme impact op de emoties van mensen en op de kijk van
mensen naar de rechtstaat. Men had dit misschien beter anders aangepakt
wat leren we hieruit ?
= de RvS deed perfect zijn werk want men heeft de wet goed toegepast en in een
rechtstaat moeten rechtscolleges de wet rechtlijnig toepassen maar de juridische
oplossing was misschien wel soms te beperkt. Men kan misschien beter op zoek gaan
naar alternatieven want de strikt juridische oplossing is soms niet voldoende om de
hele problematiek op te lossen
Van Cochem naar Gent
Bemiddeling is wenselijk om bepaalde maatschappelijke evoluties te ondersteunen en dit
komt naar boven in 2 voorbeelden
Vb. 1: het consensusmodel bij het oplossen van conflicten dat ontstaan is in Cochem door een
rechter om echtscheidingen op een nieuwe manier te beslechten zodat men tot een
consensus komt door middel van een onderlinge samenwerking
sinds kort neemt men dit ook over in België want de Gentse familierechtbank heeft
een protocol ondertekend waarbij ze zich engageren om een andere aanpak aan te
nemen. Men gaat van een strijdmodel naar een consensusmodel waarbij de ouders
actief moeten participeren om een oplossing te zoeken bij een echtscheiding
de kern is een multidisciplinaire aanpak waarbij de ouders dienen te komen tot een
samenwerking omtrent de regeling voor hun kinderen want het belang van het kind
staat voorop
als het consensusmodel niet lukt, dan worden de mensen gestimuleerd om
alternatieven te gebruiken. Pas als dit niet werkt, zal er een vonnis uitgesproken
worden
van advocaten wordt ook gevraagd om de zaak niet te laten escaleren want men
streeft naar een zakelijk taalgebruik zodat het niet te emotioneel wordt. Men moet de
nadruk leggen op de gemeenschappelijke belangen
de aanpak van de rechters vertoont gelijkenissen met bemiddelaars want men kijkt
naar de belangen en de communicatie tussen partijen
ouders worden bij hun verantwoordelijkheid gebracht en gestimuleerd om niet
verstrikt te blijven in hun eigen emoties en belangen
2
,Samenvatting ADR AJ 2022-23
=> er bestaat een multidisciplinaire commissie, opgericht zodat men breed kan kijken naar
het probleem van mensen en een oplossing te zoeken
Vb. 2: burgerpanels omtrent klimaat. In Ierland is er een burgerpanel opgericht omtrent de
klimaatkwestie om te komen tot aanbevelingen voor het beleid. De aanbevelingen waren vrij
verregaand want men stelde voor om hogere belastingen in te voeren
een kleine groep van mensen participeren aan deze panel via een lottrekking. Men
krijgt dan objectieve informatie en daarna moet men delibereren met elkaar, nl. in
gesprek gaan op een open en redelijke manier
een panel is een weerspiegeling van de bevolking
het wordt ondersteund door facilitatoren om de communicatie zo goed mogelijk te
doen verkopen
burgers zijn ambitieus en willen vaak verder gaan dan waartoe de politiek bereid is
omdat ze niet onder druk staan van belangengroepen
burgers kunnen hun percepties bijstellen om te komen tot een ruimer bewustzijn
burgers ontmoeten elkaar op rationeel vlak maar ook op gevoelsmatig vlak want
men deelt wensen en hopen met elkaar. Er ontstaan een gemeenschappelijk
aanvoelen wat rechtvaardiger zal zijn en men kijkt dan sneller naar het wij
Maatschappelijke betekenis van bemiddeling
= het individu streeft naar individuele rechten en de ontplooiing van de eigen ik maar
tegelijkertijd is er ook een doorgeslagen individualisme
men moet een sprong maken van het ik naar het wij
men is te weinig verbonden met de menselijke kracht in zichzelf
als men conflicten goed wil aanpakken, dan heeft men de eigen kwaliteiten nodig
DEEL II. CONFLICTEN
H OOFDSTUK 1. I NLEIDENDE BESCHOUWINGEN
= conflicten kunnen destructief zijn maar kunnen ook zorgen voor positieve verandering
Casus = er is een conflict tussen Jaap en Mieke, een gescheiden koppel met een zoon. Ze
kennen een week-weekregeling maar in de vakantie is het maand om maand
Jaap is eerder een los type en Mieke nauwgezet. Jaap brengt zijn zoon vaak te laat bij
Mieke en houdt zich niet echt aan de verblijfsregeling
3
, Samenvatting ADR AJ 2022-23
Jaap wil met zijn zoon op reis gaan naar de Dominicaanse Republiek om te gaan snorkelen
met zijn zoon maar deze vakantie overlapt met de datum waarop de zoon terug bij Mieke zou
moeten zijn
=> Mieke moet hiervoor een reistoelating geven maar weigert dit. Jaap gaat naar de
rechtbank via een advocaat
! dit is een conflict dat gaat over veel meer dan de naleving van de verblijfsregeling
! deze casus zal doorheen de cursus gebruikt worden om bepaalde zaken in de praktijk
duidelijk te maken
H OOFDSTUK 2. W AT ZIJN CONFLICTEN ?
Conflicten kennen een objectief component en een subjectief component, maar in totaal kent
het 4 kenmerken (een tegenstelling die negatief wordt ervaren, afhankelijkheid en
conflictgedrag)
Objectief component = een tegenstelling van belangen, standpunten, behoeften, …
= er is objectief een verschil vast te stellen, de feiten zoals ze zijn
Casus = het al dan niet of wel op reis gaan. Het zijn de feiten zoals ze zijn, nl. Jaap
boekt een reis waardoor hun zoon één dag later dan de afspraak thuis komt
Subjectief component = de tegenstelling moet aanleiding geven tot een gevoel van
onvrede want de tegenstelling wordt als negatief ervaren (emoties). Het is de
waardering en beleving van de verschillen
= dit kan zich uiten in vijandig of agressief gedrag, de feiten zoals ze ervaren worden
Casus = Jaap en Mieke zijn boos omdat hun standpunt niet aanvaard wordt
=> om conflicten aan te pakken, kan men zowel de objectieve als de subjectieve
omstandigheden beïnvloeden, nl. de feiten proberen te veranderen of de beleving
van de feiten proberen te veranderen
! juristen zijn geneigd zich te focussen op het objectieve component
Afhankelijkheidsrelatie = men dient afhankelijk te zijn van elkaar, anders kan er geen
conflict zijn
Casus = ze hebben elkaar nodig om de reis goed te kunnen laten verkopen of te zorgen
voor het kind
4
