Persoonlijkheidspsychologie
Persoonlijkheid is een verzameling van psychologische kenmerken en psychologische
mechanismen die op een relatief duurzame manier georganiseerd zijn, en die de interactie
van persoon met - en diens aanpassing aan - de intrapsychische, sociale en fysieke
omgeving beïnvloeden.
^ input - > Perceptie en interpretatie
^ Aanpassings-
basisregel - van de omgeving
vermogen en
output (gedrag) > Selectie van situaties
omgang met
informatie- > Evocatie: reacties die we
obstakels of
verwerkende onbewust b anderen
doelen bereiken.
processen oproepen
> Manipulatie: reacties die
we opzettel k b anderen
Persoonlijkheidstrekken laten zien hoe erg mensen van elkaar verschillen en oproepen
op welke manieren.
Door middel van lexicale benadering zijn de belangrijkste kenmerken van persoonlijkheid
onderzocht; welke woorden komen in talen het meest voor, door Allport en Odbert. Daaruit
volgt de BIG FIVE:
Openness: mentale diepte, openheid voor nieuwe ervaringen en de wereld, cultuur en
intellect
Conscientiousness: ordelijk, impulscontrole, doelgerichtheid
Extraversie: actieve sociale betrokkenheid en vrolijkheid
Agreeableness: vriendelijkheid, prosociaal, gemeenschappelijk gericht
Neuroticism: emotionele instabiliteit
+ 6e factor volgens Hexaco model van Ashton & Lee: integriteit
Voordelen Nadelen
Allesomvattend Mogelijk ontbrekende factoren
Structuur biedend Niet intercultureel maar Germaans gericht
Goede voorspellers Zonder verklaring deze onderdelen gekozen
Ondersteunende faces (subtraits) ter ondersteuning Onduidelijke herkomst
Individuele
uniekheid:
ideogra sch
Individueel /
groepsverschillen
Universeel: nomothetisch
fi ij ij
,Personality traits moeten consistent zijn over verschillende situaties, stabiel in tijd en
moeten individueel verschillen.
Persoon-situatie interactie, Mischel: gedrag wordt bepaald door de situatie waarin iemand
verkeert en hoe iemands persoonlijkheid hiermee om gaat, dit is gebaseerd op iemands
sociaal-cognitieve processen, dat bepaald hoe iemand reageert met de situatie en hoe
diegene de situatie in eerste instantie interpreteert.
Beoordelen en meten van persoonlijkheid:
Objectieve toetsing: een standaard set van items die beantwoord kunnen worden door een
bepaald aantal antwoorden. Deze antwoorden scoren op een gestandaardiseerde wijze.
High stakes: scores op testen worden gebruikt om grote of belangrijke beslissingen voor een
individu te maken
Latente traits in een causale effecten leiden tot zichtbare (manifeste) gedragingen, deze
worden op verschillend manieren gemeten.
Validity (meet wat gemeten moet worden):
* Construct: past het bij de theorie
* Face: lijkt het alsof het goed gemeten wordt
* Voorspellend: over belangrijke levensuitkomsten
* Discriminant: er is onderscheid gemaakt tussen de verschillende trekken
* Convergent: er is correlatie tussen dezelfde soort trekken
en reliability (hoe goed hetgeen wordt gemeten):
• Test-retest
• Interne consistentie
• Inter-rating: meerdere onderzoekers komen tot dezelfde uitkomst
Andere criteria:
- Scaling: hoe zit het met de vergelijkingsgroepen; de norm van een populatie of
standaardisatie
- No fake ability
- Usability: de lasten voor participanten moeten laag zijn
- Efficiëntie
- Generaliseerbaar (externe validiteit): kun je de conclusie trekken over een grotere
populatie bijvoorbeeld met ras, leeftijd, geslacht etc.
Voorbeeld: Myers Briggs:
I. Het voorspelt geen levensuitkomsten
II. Het scoort laag op test-retest
III. Er is geen theoretische achtergrond
IV. Het focust zich te veel op dominante trekken
, Soorten metingen:
1. Zelfrapportage: alleen informatie die waar wij over beschikken, makkelijk, goedkoop,
bias: te positief over jezelf; daar komt nog eens bij kijken dat je jezelf enkel kunt
vergelijken met mensen in jouw omgeving, de mens is dus niet reflecterend genoeg.
Response types: mensen reageren vaak of neutraal of te extreem. Ze kunnen ook sociaal
gewenste antwoorden geven of het automatisch eens zijn met alle statements die er gemaakt
worden, dit noem je acquiescence.
Situatie inschatten op een meting:
Voordelen Nadelen
Helpt met introspectie Kost veel tijd
Lastig om te faken Lastig om te scoren
Zorgt voor situationele inbedding Lastig koppelen aan BF
Forced choice: 2 opties waaruit je moet kiezen. Lastig faken want allebei de keuzes zijn
gewenst maar het maakt het lastig om je eigen uitslag met anderen te vergelijken.
2. Other reports: dit zorgt ervoor dat er zonder biases wordt gereageerd, soms hebben
mensen in onze omgeving andere inzichten over onszelf dan waarover wij zelf beschikken.
Maar het kan voorkomen dat iemand jouw gewenste kanten extra benadrukt, meer dan dat
wij zelf zouden doen.
De ideale combinatie is dus other reports + zelf-rapportage.
3. TAT / IAT, projectie en impliciete taken: je wordt hierbij geprimed en reageert dan zo snel
mogelijk met een associatie. Dit zal dan wat zeggen over jouw persoonlijkheid en attitudes.
Maar het blijkt dat er weinig verband wordt gevonden, daarbij neemt het veel tijd in en is
het moeilijk om te scoren.
4. Gedragsmatige metingen zijn lastig omdat ze enorm veel tijd kosten maar nieuwe
ontwikkelingen geven nieuwe mogelijkheden zoals big data: smartphone activiteit, audio
snippers, social media etc.
Toch is het nog lastig gezien ethische en legale restricties, dat terwijl er geen enkele last
voor participanten zelf zijn.
Persoonlijkheid is een verzameling van psychologische kenmerken en psychologische
mechanismen die op een relatief duurzame manier georganiseerd zijn, en die de interactie
van persoon met - en diens aanpassing aan - de intrapsychische, sociale en fysieke
omgeving beïnvloeden.
^ input - > Perceptie en interpretatie
^ Aanpassings-
basisregel - van de omgeving
vermogen en
output (gedrag) > Selectie van situaties
omgang met
informatie- > Evocatie: reacties die we
obstakels of
verwerkende onbewust b anderen
doelen bereiken.
processen oproepen
> Manipulatie: reacties die
we opzettel k b anderen
Persoonlijkheidstrekken laten zien hoe erg mensen van elkaar verschillen en oproepen
op welke manieren.
Door middel van lexicale benadering zijn de belangrijkste kenmerken van persoonlijkheid
onderzocht; welke woorden komen in talen het meest voor, door Allport en Odbert. Daaruit
volgt de BIG FIVE:
Openness: mentale diepte, openheid voor nieuwe ervaringen en de wereld, cultuur en
intellect
Conscientiousness: ordelijk, impulscontrole, doelgerichtheid
Extraversie: actieve sociale betrokkenheid en vrolijkheid
Agreeableness: vriendelijkheid, prosociaal, gemeenschappelijk gericht
Neuroticism: emotionele instabiliteit
+ 6e factor volgens Hexaco model van Ashton & Lee: integriteit
Voordelen Nadelen
Allesomvattend Mogelijk ontbrekende factoren
Structuur biedend Niet intercultureel maar Germaans gericht
Goede voorspellers Zonder verklaring deze onderdelen gekozen
Ondersteunende faces (subtraits) ter ondersteuning Onduidelijke herkomst
Individuele
uniekheid:
ideogra sch
Individueel /
groepsverschillen
Universeel: nomothetisch
fi ij ij
,Personality traits moeten consistent zijn over verschillende situaties, stabiel in tijd en
moeten individueel verschillen.
Persoon-situatie interactie, Mischel: gedrag wordt bepaald door de situatie waarin iemand
verkeert en hoe iemands persoonlijkheid hiermee om gaat, dit is gebaseerd op iemands
sociaal-cognitieve processen, dat bepaald hoe iemand reageert met de situatie en hoe
diegene de situatie in eerste instantie interpreteert.
Beoordelen en meten van persoonlijkheid:
Objectieve toetsing: een standaard set van items die beantwoord kunnen worden door een
bepaald aantal antwoorden. Deze antwoorden scoren op een gestandaardiseerde wijze.
High stakes: scores op testen worden gebruikt om grote of belangrijke beslissingen voor een
individu te maken
Latente traits in een causale effecten leiden tot zichtbare (manifeste) gedragingen, deze
worden op verschillend manieren gemeten.
Validity (meet wat gemeten moet worden):
* Construct: past het bij de theorie
* Face: lijkt het alsof het goed gemeten wordt
* Voorspellend: over belangrijke levensuitkomsten
* Discriminant: er is onderscheid gemaakt tussen de verschillende trekken
* Convergent: er is correlatie tussen dezelfde soort trekken
en reliability (hoe goed hetgeen wordt gemeten):
• Test-retest
• Interne consistentie
• Inter-rating: meerdere onderzoekers komen tot dezelfde uitkomst
Andere criteria:
- Scaling: hoe zit het met de vergelijkingsgroepen; de norm van een populatie of
standaardisatie
- No fake ability
- Usability: de lasten voor participanten moeten laag zijn
- Efficiëntie
- Generaliseerbaar (externe validiteit): kun je de conclusie trekken over een grotere
populatie bijvoorbeeld met ras, leeftijd, geslacht etc.
Voorbeeld: Myers Briggs:
I. Het voorspelt geen levensuitkomsten
II. Het scoort laag op test-retest
III. Er is geen theoretische achtergrond
IV. Het focust zich te veel op dominante trekken
, Soorten metingen:
1. Zelfrapportage: alleen informatie die waar wij over beschikken, makkelijk, goedkoop,
bias: te positief over jezelf; daar komt nog eens bij kijken dat je jezelf enkel kunt
vergelijken met mensen in jouw omgeving, de mens is dus niet reflecterend genoeg.
Response types: mensen reageren vaak of neutraal of te extreem. Ze kunnen ook sociaal
gewenste antwoorden geven of het automatisch eens zijn met alle statements die er gemaakt
worden, dit noem je acquiescence.
Situatie inschatten op een meting:
Voordelen Nadelen
Helpt met introspectie Kost veel tijd
Lastig om te faken Lastig om te scoren
Zorgt voor situationele inbedding Lastig koppelen aan BF
Forced choice: 2 opties waaruit je moet kiezen. Lastig faken want allebei de keuzes zijn
gewenst maar het maakt het lastig om je eigen uitslag met anderen te vergelijken.
2. Other reports: dit zorgt ervoor dat er zonder biases wordt gereageerd, soms hebben
mensen in onze omgeving andere inzichten over onszelf dan waarover wij zelf beschikken.
Maar het kan voorkomen dat iemand jouw gewenste kanten extra benadrukt, meer dan dat
wij zelf zouden doen.
De ideale combinatie is dus other reports + zelf-rapportage.
3. TAT / IAT, projectie en impliciete taken: je wordt hierbij geprimed en reageert dan zo snel
mogelijk met een associatie. Dit zal dan wat zeggen over jouw persoonlijkheid en attitudes.
Maar het blijkt dat er weinig verband wordt gevonden, daarbij neemt het veel tijd in en is
het moeilijk om te scoren.
4. Gedragsmatige metingen zijn lastig omdat ze enorm veel tijd kosten maar nieuwe
ontwikkelingen geven nieuwe mogelijkheden zoals big data: smartphone activiteit, audio
snippers, social media etc.
Toch is het nog lastig gezien ethische en legale restricties, dat terwijl er geen enkele last
voor participanten zelf zijn.
