MSK 2; Heup
1.Gewrichtsaandoeningen
Coxartrose
Coxartrose is het langzaam verlies van gewrichtskraakbeen in het heupgewricht. Naast
kraakbeenverlies kan er ook osteofyse optreden. Osteofyten zijn botuitsteeksels, die vaak ontstaan
aan de randen van degewrichtsvlakken. Het is een inadequate reparatiereactie van het lichaam om
de gevolgen van artrose tegen te gaan.
Coxartrose kan primair of secundair zijn:
Primair: Gewricht ziet er normaal uit op een röntgenfoto, zonder eerder doorgemaakte ziekte of
aandoening. Kan ontstaan vanaf 40 jaar.
Secundair: De aandoening is het gevolg van een afwijkende anatomie van het heupgewricht of van
een al eerder doorgemaakte ziekte van het heupgewricht. Kan ontstaan vanaf 25 jaar
Artrose komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen.
Verschillende risicofactoren:
- intrinsiek: Trauma in het verleden
- extrinsieke: overgewicht, zwaar beroep, topsport
Heupdysplasie kan bijvoorbeeld de kans op vroegtijdige heupartrose 5 keer doen toenemen.
Over het algemeen is artrose een langzaam voortschrijdend proces, waarbij perioden van relatieve
stabiliteit zonder veel symptomen worden afgewisseld met perioden waarin de aandoening actiever
is (meer pijn en/of inflammatoire verschijnselen). Een acute exacerbatie (toename van
ziektesymptomen) van de klachten en ontstekingsverschijnselen wordt ook wel eens een ‘flare’
genoemd. De klachten hangen af van patiënt tot patiënt.
Vragenlijsten:
- WOMAC: objectiveren pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek functioneren
- HOOS: aanbevolen in de KNGP richtlijnen uit deze score kan je ook de WOMAC berekenen
.
,Complicaties
- Corpus liberum: Gewrichtsmuis van (bot of) kraakbeen. Dit geeft aanleiding tot onverwachte
steken in de lies. Steunen op het been is even niet meer mogelijk.
- Irritatie van de M. iliopsoas: Deze spier loopt over het heupgewricht heen en hecht op trochanter
minor aan.
- Acetabulumfractuur
- Heupluxatie
- Compressie neuropathieën: Ten gevolge van de verhoogde tonus van de tot verkorting neigende
spieren (IP,RF, ADD en HS) Branderige pijn in een vrij klein gebied in het bovenbeen. De meest
frequent gecomprimeerde zenuwen zijn de N.cutaneus femoris lateralis en de N.obturatorius
Traumatische artritis
Zeldzame pathologie
Meestal voetballers ouder dan 20 jaar
Bij een hyperextensie trauma, een rotatietrauma of een combinatie van beide.
Bij patiënt met coxartrose na overbelasting of ongeval. Men spreekt in dat geval van een
geactiveerde artrose of een ‘flare’ (= overbelasting van patiënten met coxartrose)
Niet-traumatische artritis
Meest voorkomende niet-traumatische artritiden van de heup: (door onderliggende
systeemaandoeningen) BV: reumatoïde artritis, jicht en spondylitis ankylosans.
Ook idiopathische artritis zoals bij de schouder komt voor, welke spontaan geneest na 1 à 2 jaar.
1) Reumatoïde artritis
- Chronische systemische inflammatoire ziekte
- Oorzaak onbekend
- Gewrichtsontsteking
- Ziekte treft dmv auto-immuun proces het synoviale membraan
- Verandering in synoviaal vocht → aantasting kraakbeen en ligamenten
- Kenmerkende misvormingen
.
, 2) Spondylitis Ankylosans
- =Ziekte van Bechterew (bamboospine)
- Chronische aandoening die vnl de wervelzuil aantast
- Sluimerend begin
- Start tussen 18 en 45 jaar typisch thv SI gewrichten
- Progressief stijgend in de wervelzuil
- Mannen 2 tot 3 x meer dan vrouwen
- Bij vrouwen: vaker aantasting perifere gewrichten of combinatie SI en CWK
- 90% HLA-B27 antigen aanwezig in het bloed
- Erfelijk
Typische klinische tekens
- Lage rugpijn en stijfheid: > 3mnd
- Pijn en stijfheid thorax
- Oogontstekingen
- Verminderde mobiliteit wervelzuil
- Radiologische sacroiliitis
- Syndesmofyten wervelzuil
- Lokalisatie pijn
- Bilstreek of achteraan de dij
- Typische houding
- Afname lumbale lordose
- Toename dorsale kyfose
- Cervicale hyperlordose
- Atrofie gluteï
- Verkoring hamstrings en iliopsoas
Criteria
Ontstekingspijn
Asymmetrisch of voornamelijk in de onderste wervels
En één of meer van de onderstaande factoren:
- Positieve familiale geschiedenis
- Psoriasis
- Darmziekte (vb. ziekte van Crohn)
- Ontsteking van urineleder of baarmoederhals binnen 1 maand voor de artriti
- Afwisselende bilpijn
- Enthesopatie (= chronische ontsteking ligamenten of pezen, met nieuwe botvorming)
(verkalking peesinserties)
- Acute diaree
- Sacro-iliitis
.
1.Gewrichtsaandoeningen
Coxartrose
Coxartrose is het langzaam verlies van gewrichtskraakbeen in het heupgewricht. Naast
kraakbeenverlies kan er ook osteofyse optreden. Osteofyten zijn botuitsteeksels, die vaak ontstaan
aan de randen van degewrichtsvlakken. Het is een inadequate reparatiereactie van het lichaam om
de gevolgen van artrose tegen te gaan.
Coxartrose kan primair of secundair zijn:
Primair: Gewricht ziet er normaal uit op een röntgenfoto, zonder eerder doorgemaakte ziekte of
aandoening. Kan ontstaan vanaf 40 jaar.
Secundair: De aandoening is het gevolg van een afwijkende anatomie van het heupgewricht of van
een al eerder doorgemaakte ziekte van het heupgewricht. Kan ontstaan vanaf 25 jaar
Artrose komt meer voor bij vrouwen dan bij mannen.
Verschillende risicofactoren:
- intrinsiek: Trauma in het verleden
- extrinsieke: overgewicht, zwaar beroep, topsport
Heupdysplasie kan bijvoorbeeld de kans op vroegtijdige heupartrose 5 keer doen toenemen.
Over het algemeen is artrose een langzaam voortschrijdend proces, waarbij perioden van relatieve
stabiliteit zonder veel symptomen worden afgewisseld met perioden waarin de aandoening actiever
is (meer pijn en/of inflammatoire verschijnselen). Een acute exacerbatie (toename van
ziektesymptomen) van de klachten en ontstekingsverschijnselen wordt ook wel eens een ‘flare’
genoemd. De klachten hangen af van patiënt tot patiënt.
Vragenlijsten:
- WOMAC: objectiveren pijn, gewrichtsstijfheid en fysiek functioneren
- HOOS: aanbevolen in de KNGP richtlijnen uit deze score kan je ook de WOMAC berekenen
.
,Complicaties
- Corpus liberum: Gewrichtsmuis van (bot of) kraakbeen. Dit geeft aanleiding tot onverwachte
steken in de lies. Steunen op het been is even niet meer mogelijk.
- Irritatie van de M. iliopsoas: Deze spier loopt over het heupgewricht heen en hecht op trochanter
minor aan.
- Acetabulumfractuur
- Heupluxatie
- Compressie neuropathieën: Ten gevolge van de verhoogde tonus van de tot verkorting neigende
spieren (IP,RF, ADD en HS) Branderige pijn in een vrij klein gebied in het bovenbeen. De meest
frequent gecomprimeerde zenuwen zijn de N.cutaneus femoris lateralis en de N.obturatorius
Traumatische artritis
Zeldzame pathologie
Meestal voetballers ouder dan 20 jaar
Bij een hyperextensie trauma, een rotatietrauma of een combinatie van beide.
Bij patiënt met coxartrose na overbelasting of ongeval. Men spreekt in dat geval van een
geactiveerde artrose of een ‘flare’ (= overbelasting van patiënten met coxartrose)
Niet-traumatische artritis
Meest voorkomende niet-traumatische artritiden van de heup: (door onderliggende
systeemaandoeningen) BV: reumatoïde artritis, jicht en spondylitis ankylosans.
Ook idiopathische artritis zoals bij de schouder komt voor, welke spontaan geneest na 1 à 2 jaar.
1) Reumatoïde artritis
- Chronische systemische inflammatoire ziekte
- Oorzaak onbekend
- Gewrichtsontsteking
- Ziekte treft dmv auto-immuun proces het synoviale membraan
- Verandering in synoviaal vocht → aantasting kraakbeen en ligamenten
- Kenmerkende misvormingen
.
, 2) Spondylitis Ankylosans
- =Ziekte van Bechterew (bamboospine)
- Chronische aandoening die vnl de wervelzuil aantast
- Sluimerend begin
- Start tussen 18 en 45 jaar typisch thv SI gewrichten
- Progressief stijgend in de wervelzuil
- Mannen 2 tot 3 x meer dan vrouwen
- Bij vrouwen: vaker aantasting perifere gewrichten of combinatie SI en CWK
- 90% HLA-B27 antigen aanwezig in het bloed
- Erfelijk
Typische klinische tekens
- Lage rugpijn en stijfheid: > 3mnd
- Pijn en stijfheid thorax
- Oogontstekingen
- Verminderde mobiliteit wervelzuil
- Radiologische sacroiliitis
- Syndesmofyten wervelzuil
- Lokalisatie pijn
- Bilstreek of achteraan de dij
- Typische houding
- Afname lumbale lordose
- Toename dorsale kyfose
- Cervicale hyperlordose
- Atrofie gluteï
- Verkoring hamstrings en iliopsoas
Criteria
Ontstekingspijn
Asymmetrisch of voornamelijk in de onderste wervels
En één of meer van de onderstaande factoren:
- Positieve familiale geschiedenis
- Psoriasis
- Darmziekte (vb. ziekte van Crohn)
- Ontsteking van urineleder of baarmoederhals binnen 1 maand voor de artriti
- Afwisselende bilpijn
- Enthesopatie (= chronische ontsteking ligamenten of pezen, met nieuwe botvorming)
(verkalking peesinserties)
- Acute diaree
- Sacro-iliitis
.
