Samenvatting PID 1e BA psychologie KUL

PSYCHOLOGIE VAN INDIVIDUELE VERSCHILLEN, DEEL 1
INLEIDING

DEEL I: PSYCHOLOGIE VAN INDIVIDUELE VERSCHILLEN: WAT EN HOE?

1.Doelstelling en Geschiedenis

1.1.Doelstelling

1.2.Geschiedenis

1.2.1. De benaming differentiële psychologie

- Henri en Binet
 La psychologie individuelle
 Oplossen van 2 problemen: verschillen tussen en binnen personen verklaren
adhv psychologische processen

- William Stern (1900)
 1ste gebruik “differentiële psychologie”
 ‘Uber psych der Individuellen Differenzen: Ideen zur DP’
 3-voudige taakomschrijving
 Aard en grootte van de verschillen (beschrijven)
 Hoe manifesteren de verschillen zich (methode)
 Welke factoren bepalen de verschillen (verklaren)

- Robert Yerkes (1913)
 Comparatieve psychologie (vergelijkende of correlationele methode)

- Opmerkingen
 Individuele psychologie
 achterhaald: Adler: specifieke psychoanalytische theorie: verwarring
voorkomen à verwijst ook naar personologie (case studies): intra-
individuele verschillen
 Comparatieve psychologie
 Focus op experimentele dierstudies
 Differentiële psychologie  wordt niet meer zo vaak gebruikt:
 Domein te groot geworden (eerder 2 deeldomeinen)
 Door ideologische en empirische redenen: naar de achtergrond

2 BELANGRIJKSTE ONDERZOEKSVRAGEN

1) Meten en bechrijven van indiv versch & verbanden tussen versch
2) Verklaringen voor deze versch (proximale en distale)



1.2.2. Meten en beschrijven van individuele verschillen

1.2.2.1. Oude China

- 2200 v.C.

, - Niet iedereen goed in dezelfde dingen à testafnames (3jaarlijks, bij ambtenaren) +
examens à basisidee: mensen verschillen en deze verschillen zijn meetbaar

1.2.2.2. Pythaghoras

- 6de E v.C.
- Theologie, filosofie en wetenschap
- Clubje (broederschap) met strenge selectieprocedure
- Fysionomie: innerlijke persoonseigenschappen worden afgeleid uit uitwendige,
observeerbare persoonskenmerken
 Obv dit een toelatingstest

1.2.2.3. Plato

- 5e-4e E v.C.
- De “ideale Staat” = individuen worden toegewezen aan de taken waarvoor ze het
best geschikt zijn à mensen worden NIET gelijk geboren
- Stelt militaire geschiktheidstest op om soldaten van ideale staat te selecteren

1.2.2.4. Theophrastus

- 4e-3e E v.C.
- Eerste systematische studie van karakterverschillen
 Adhv selectie van persoonlijkheidsschetsen
 Soort typologie (er bestaan verschillende types mensen, die we in hokjes kunnen
plaatsen)
- = categorische manier (ó dimensionele manier: graduele verschillen)

1.2.2.5. Huarte Navarro

- 16e eeuw
- Grote individuele verschillen in intelligentie en specifieke vaardigheden
 Oz: lichaamssappen, klimaat, brein
- “Examen de ingenios para las cienas”
 Boek met grote invloed
 Over hoe mensen optimaal samenleven (verschillende beroepen vereisen
verschillende vaardigheidspatronen)
 Belang van goede professionele diagnostiek door de staat, zodat men jongeren
kan verplichten het kennisdomein te studeren waarvoor meest geschikt à is al zo
in sommige landen + voordeel voor de staat en individu
- Nu: debat oriënteringsproef

1.2.2.6. Francis Galton

- 19e-20e eeuw
- Neef van Darwin - metafoor Zwitserland voor zijn interesse in indiv verschillen



- Pionier in
 Ontwerpen van allerlei meetinstrumenten om verschillen te meten
 Meten van mentale kracht  res: uiteenlopende vaardigheden hangen
onderling samen
 Fluitjes, handdynamometer, bloeddrukmeter, vingerafdrukken…

,  Aanleggen van databestanden
 Gegevens verzamelen van ppn die hij systematisch rekruteerde om deel
te nemen aan zijn proeven
 Statistische analyses
 Berekeningen frequentieverdeling versch var, aanzet tot r
 Nature vs nurture, eugenetica

1.2.2.7. Cattell

- 19e-20e eeuw
- Studeerde bij Wundt en overtuigde hem om toch over verschillen te doctoreren (en
niet algemene wetmatigheden)
- 1e Amerikaan die een doctoraat behaalde in de psychologie  ! in Am wetenschap
- Vooral cognitief
 Interesse voor mental tests (metingen van indiv vaardigheidsverschillen)
 Voorkeur: elementaire sensori-motorische taken
- Quote: minimale afstand waartussen mensen een verschil merken (geblinddoekt op 2
plaatsen op het hand duwen; dezelfde plaats of niet à verschillen tss mensen?)

1.2.2.8. Binet

- 19e-20e eeuw
- Focussen op complexere, hogere processen en cognitieve vaardigheden
 <-> elementaire sensori-motorische taken
- Ontwikkelt “Echelle métrique de l’intelligence”
 Later “Stanford-Binet Test” door Terman
 Eerste officiële intelligentietest (om zwakbegaafde studenten op te sporen
 Basis voor latere intelligentietests

1.2.2.9. Rest vorige eeuw

- WO I en eerste helft 20eE
 Grote invloed: boost voor de psychologie
 Nood aan soldaten: welke personen in welke delen
van het leger en oorlogstrauma’s: wie is kwetsbaarder
 Recrutering voor verschillende functies, detectie van
combat stress (PTSS)
- Crisis in 1960: 2 problemen
(bij meting en beschrijving van indiv versch)
1) Waardenconnotatie
 Te sterk bij indiv verschildimensies: m voelen
zich slecht door goed-slecht continuüm
 Opl: later ging men evaluatief neutraler te werk
2) Treklabels
 Labels zijn niet consistent over verschillende
situaties + desindividuerend
 Empirische bezwaren: inidv gedragsversch zijn
niet consistent over versch tijd en situaties (Mis
1.2.3. Proximale verklaringen van individuele verschillen

1.2.3.1. Psychologische verklaringen

- Schrijven individuele verschillen toe aan versch op basisvaardigheden of
basisdimensies van de persoonlijkheid

, - Vb. Plato:
 Ziel heeft twee/drie delen
 Rationele ziel: intellectuele
 Irrationele ziel: verlangen en begeerte / emoties (vandaag: gevoelens zijn
niet irrationeel)
 (begeestering: aanzet tot actie)

- Vb. Huarte Navarro
 Verschildimensies geassocieerd met wat toen de belangrijkste cognitieve functies
van de geest waren
 Begrijpen, geheugen en verbeeldingskracht
 Mentale vaardigheden in verschillende functies
 Structuur verschildimensies
 Begrijpen en verbeelden sluiten elkaar uit (slechts 1 talent mogelijk)
 Denkt na over samenhang


1.2.3.2. Biologische verklaringen

- Humorale theorie (humoras = lichaamssappen)
- Hippocrates
 4 oerelementen hebben 4 overeenkomstige humoras
 Ziekte als verklaring = stoornis in evenwicht tussen 4 lichaamssappen
- Galenus
 Ook verbonden aan 4 temperamenten
 Verschillen in lichaamssappen = verschillen in karakter  als verklaring
- H en G
 4 types personen obv hoeveelheid van bepaalde lichaamssappen
 Nog steeds weerspiegeld in ons taalgebruik maar geen empirische ondersteuning

Flegma (slijm) Flegmatisch Kalm, bedacht
Bloed Sanguïnisch Levendig, gelukkig
Gele gal Cholerisch Vlug kwaad
Zwarte gal Melancholisch pessimistisch

1.2.3.3. Frenologie
Gall en Spurzheim
- 2 assumputes:
 Mentale functies zijn gebaseerd op specifieke processen gelokaliseerd in
welbepaalde hersengebieden à klopt: bvb. taal
 De intensiteit van deze functies wordt gereflecteerd in de omtrek en externe
topografie van de schedel à taxonomie van 35 mentale functie

Men hoopte voor alles een centrum te vinden, wij weten nu dat het een samenhang is

1.2.4. Distale verklaringen van individuele verschillen

1.2.4.1. Horoscopale astrologie

- Babylonië, 4e E v.C. à dierenriem en 12 tekens