Urologie
H1 Penoscrotale afwijkingen
1. Scrotale aandoeningen
Lagen van het scrotum ontstaan intra-
abdominaal en zakken dan uit.
Anatomie testis en epididymis + functie
- Spermatogenese
o Sertolicellen maken
spermatozoa (tubuli seminfieri)
o Rete testis
o Epididymis
o Vas deferens
- Testosteron productie
o Leydig cellen
Klachten:
- Scrotale zwelling
- Scrotale pijn
- Niet ingedaalde teelbal
- Eventueel huidafwijkingen
1.1. Scrotale pathologie
Meestal benigne. NIET TE MISSEN:
- Torsio testis = ACUTE HEVIGE PIJN
- Testis tumor = PIJNLOZE ZWELLING TEELBAL
Essentiële vragen (hiermee kan je uitmaken als het dringend is of als je kan wachten)
- Pijn?
o Acuut vs hyperacuut vs chronisch
o Continu of intermittent
o Intensiteit
o Beter bij opheffen teelbal?
- Zwelling?
o Evolutie: weken/maanden/jaren
o Localisatie: in teelbal? TUMOR TOT TEGENDEEL BEWEZEN IS!! Buiten teelbal?
Meestal goedaardig
- Leeftijd: 20j vs 80j andere prevalentie
- VG: trauma (trap in de ballen?), malaise, koorts, misselijkheid, braken?
, 1.2. Technisch onderzoek
Echo is belangrijkst! Hiermee: grootte testis + evaluatie zwelling
- Vochthoudend? Solide massa?
- Locatie zwelling?
- Contralaterale zijde altijd evalueren!
+ kleurendoppler evaluatie testiculaire flow (belangrijk bij torsio testis: is er nog flow?) MAAR
operator dependent
1.3. Differentieel diagnose
Pijnloze zwelling Pijnlijke zwelling
Goedaardige afwijkingen Epididymitis
Hydrocoele (vocht in tunica) Orchitis
Liesbreuk (niet ingeklemd) Torsio testis
Spermatocoele (vocht op epididymis: want er Torsio appendix testis
kunnen spermacellen inzitten)
Varicocoele (bloed in tunica) Trauma testis
Afwijkingen scrotale huid Liesbreuk (ingeklemd)
Kwaadaardige aandoeningen Gangreen van fournier
Testistumoren
1.4. Goedaardige oorzaken van pijnloze scrotale zwelling
a. Hydrocoele
= vochtopstapeling (heldergeel: exsudaat) in tunica vaginalis pijnloze zwelling, zwaartegevoel.
Doordat kanaal waarin teelbal naar balzak is gedaald niet afgesloten is!
- Niet communicerend:
o Kinderen en volwassenen
o Idiopathisch of secundair aan trauma, ontsteking
o KO:
Pijnloze zwelling, uni- of bilateraal
Doorschijnbaar
Soms zo groot: testis niet afzonderlijk
palpeerbaar
o Echo voor uitsluiting andere pathologie
o Behandeling
Kinderen: conservatief
Volwassenen: conservatief maar heelkunde zo storend (massa,
zwaartegevoel) resectie/omklappen tunica vaginalis
- Communicerend:
o Kinderen 0-4j
o Congenitaal: processus vaginalis niet afgesloten
o KO:
Pijnloze, zwelling ROND teelbal + meestal reduceerbaar
Toename V bij valsalva + doorschijnbaar met lampje (gewoon vocht)
o Indien echt breed worden? Kan indirecte liesbreuk worden!
o Klinische diagnose, eventueel echo
o Sluit meestal vanzelf; persisterend na 1-2j? Operatief herstel!
2
, - Zaadstrengcyste: indien slechts deel van kanaal niet afgesloten is = vochtophoping in kanaal
zelf
b. Liesbreuk
- Indirecte liesbreuk (aangeboren): processus vaginalis met abdominale structuren (darm,
omentum) die door uitwendige liesring uitzakken tot in lieskanaal/scrotum of labia
- Directe liesbreuk: verworven
Acute pijn = ingeklemde liesbreuk = URGENTIE
c. Spermatocoele/epididymiscyste
= cystische zwelling caput epididymis (kop) helder vocht: al dan niet met spermatozoa
Idiopatisch of secundair aan trauma, infectie, obstructie
KO:
- Meestal pijnloos
- Zwelling op/naast testis
- Doorschijnbaar
Eventueel echo bij twijfel hypo-echogene cyste naast testis zichtbaar
Behandeling:
- Geruststellen!
- Resectie indien symptomatisch MAAR postop infertiliteit indien bilateraal!! Niet opereren bij
jonge mannen: epididymis beschadigen, kanaal onderbreken aspermie
d. Varicocoele: spatader teelbal
= uitgezette plexus pampiniformis, 15% van de mannen. Meestal links: uitmonding linker vene hoger
dan rechts, hogere druk in linker gonadale vene (die uitmondt in v renalis), eventueel reflux van
bloed door klepinsufficiëntie + dilatatie opzetting/stuwing plexus
Tijdens pubertijd ontstaan en neemt soms toe over tijd. MAAR unilateraal rechts of nieuw ontstane
varicocoele op oudere leeftijd BEDACHT ZIJN VAN RETROPERITONEALE TUMOREN (echo/CT
abdomen)
- Klachten:
o Meestal asymptomatisch
o Zwaar gevoel scrotum, mss vage pijnklachten: soms chronische zeurende last thv
teelbal
- KO: weke zwelling rond testis die toeneemt bij valsalva + hypotrofie testis
- Behandeling:
o Conservatief
o Ongewenste infertiliteit of nog kinderwens? Afsluiten v spermatica varicocoele
correctie kan semenkwaliteit vergroten!
Chirurgisch afbinden
Endovasculair: coilen
Hogere incidentie varicocoele bij mannen met subfertiliteit MAAR slechts 10-15% mannen met
varicocoele hebben feriliteitsproblemen
Geen evidentie voor systematische screening en behandeling indien asymptomatisch
e. Afwijkingen scrotale huid
3
H1 Penoscrotale afwijkingen
1. Scrotale aandoeningen
Lagen van het scrotum ontstaan intra-
abdominaal en zakken dan uit.
Anatomie testis en epididymis + functie
- Spermatogenese
o Sertolicellen maken
spermatozoa (tubuli seminfieri)
o Rete testis
o Epididymis
o Vas deferens
- Testosteron productie
o Leydig cellen
Klachten:
- Scrotale zwelling
- Scrotale pijn
- Niet ingedaalde teelbal
- Eventueel huidafwijkingen
1.1. Scrotale pathologie
Meestal benigne. NIET TE MISSEN:
- Torsio testis = ACUTE HEVIGE PIJN
- Testis tumor = PIJNLOZE ZWELLING TEELBAL
Essentiële vragen (hiermee kan je uitmaken als het dringend is of als je kan wachten)
- Pijn?
o Acuut vs hyperacuut vs chronisch
o Continu of intermittent
o Intensiteit
o Beter bij opheffen teelbal?
- Zwelling?
o Evolutie: weken/maanden/jaren
o Localisatie: in teelbal? TUMOR TOT TEGENDEEL BEWEZEN IS!! Buiten teelbal?
Meestal goedaardig
- Leeftijd: 20j vs 80j andere prevalentie
- VG: trauma (trap in de ballen?), malaise, koorts, misselijkheid, braken?
, 1.2. Technisch onderzoek
Echo is belangrijkst! Hiermee: grootte testis + evaluatie zwelling
- Vochthoudend? Solide massa?
- Locatie zwelling?
- Contralaterale zijde altijd evalueren!
+ kleurendoppler evaluatie testiculaire flow (belangrijk bij torsio testis: is er nog flow?) MAAR
operator dependent
1.3. Differentieel diagnose
Pijnloze zwelling Pijnlijke zwelling
Goedaardige afwijkingen Epididymitis
Hydrocoele (vocht in tunica) Orchitis
Liesbreuk (niet ingeklemd) Torsio testis
Spermatocoele (vocht op epididymis: want er Torsio appendix testis
kunnen spermacellen inzitten)
Varicocoele (bloed in tunica) Trauma testis
Afwijkingen scrotale huid Liesbreuk (ingeklemd)
Kwaadaardige aandoeningen Gangreen van fournier
Testistumoren
1.4. Goedaardige oorzaken van pijnloze scrotale zwelling
a. Hydrocoele
= vochtopstapeling (heldergeel: exsudaat) in tunica vaginalis pijnloze zwelling, zwaartegevoel.
Doordat kanaal waarin teelbal naar balzak is gedaald niet afgesloten is!
- Niet communicerend:
o Kinderen en volwassenen
o Idiopathisch of secundair aan trauma, ontsteking
o KO:
Pijnloze zwelling, uni- of bilateraal
Doorschijnbaar
Soms zo groot: testis niet afzonderlijk
palpeerbaar
o Echo voor uitsluiting andere pathologie
o Behandeling
Kinderen: conservatief
Volwassenen: conservatief maar heelkunde zo storend (massa,
zwaartegevoel) resectie/omklappen tunica vaginalis
- Communicerend:
o Kinderen 0-4j
o Congenitaal: processus vaginalis niet afgesloten
o KO:
Pijnloze, zwelling ROND teelbal + meestal reduceerbaar
Toename V bij valsalva + doorschijnbaar met lampje (gewoon vocht)
o Indien echt breed worden? Kan indirecte liesbreuk worden!
o Klinische diagnose, eventueel echo
o Sluit meestal vanzelf; persisterend na 1-2j? Operatief herstel!
2
, - Zaadstrengcyste: indien slechts deel van kanaal niet afgesloten is = vochtophoping in kanaal
zelf
b. Liesbreuk
- Indirecte liesbreuk (aangeboren): processus vaginalis met abdominale structuren (darm,
omentum) die door uitwendige liesring uitzakken tot in lieskanaal/scrotum of labia
- Directe liesbreuk: verworven
Acute pijn = ingeklemde liesbreuk = URGENTIE
c. Spermatocoele/epididymiscyste
= cystische zwelling caput epididymis (kop) helder vocht: al dan niet met spermatozoa
Idiopatisch of secundair aan trauma, infectie, obstructie
KO:
- Meestal pijnloos
- Zwelling op/naast testis
- Doorschijnbaar
Eventueel echo bij twijfel hypo-echogene cyste naast testis zichtbaar
Behandeling:
- Geruststellen!
- Resectie indien symptomatisch MAAR postop infertiliteit indien bilateraal!! Niet opereren bij
jonge mannen: epididymis beschadigen, kanaal onderbreken aspermie
d. Varicocoele: spatader teelbal
= uitgezette plexus pampiniformis, 15% van de mannen. Meestal links: uitmonding linker vene hoger
dan rechts, hogere druk in linker gonadale vene (die uitmondt in v renalis), eventueel reflux van
bloed door klepinsufficiëntie + dilatatie opzetting/stuwing plexus
Tijdens pubertijd ontstaan en neemt soms toe over tijd. MAAR unilateraal rechts of nieuw ontstane
varicocoele op oudere leeftijd BEDACHT ZIJN VAN RETROPERITONEALE TUMOREN (echo/CT
abdomen)
- Klachten:
o Meestal asymptomatisch
o Zwaar gevoel scrotum, mss vage pijnklachten: soms chronische zeurende last thv
teelbal
- KO: weke zwelling rond testis die toeneemt bij valsalva + hypotrofie testis
- Behandeling:
o Conservatief
o Ongewenste infertiliteit of nog kinderwens? Afsluiten v spermatica varicocoele
correctie kan semenkwaliteit vergroten!
Chirurgisch afbinden
Endovasculair: coilen
Hogere incidentie varicocoele bij mannen met subfertiliteit MAAR slechts 10-15% mannen met
varicocoele hebben feriliteitsproblemen
Geen evidentie voor systematische screening en behandeling indien asymptomatisch
e. Afwijkingen scrotale huid
3
