Samenvatting Geschiedenis KTV

Geschiedenis
Kerndoel 36 = Leerlingen leren hoofdzaken van de Nederlandse en Europese staats inrichting en de
rol van de burger.
Kerndoel 38 = De leerlingen leren hoofdzaken over geestelijke stromingen die in de Nederlandse
multiculturele samenleving een belangrijke rol spelen, en ze leren respectvol om te gaan met
seksualiteit en met diversiteit binnen de samenleving, waaronder seksuele diversiteit.

Beeldvorming: verleden, heden en toekomst + inhouden = term ‘beeldvorming’
 Beelden van het verleden = De historische werkelijkheid (dingen van vroeger zoals video)
 Beelden van het heden = De hedendaagse werkelijkheid (filmpje van Oekraïne oorlog)
 Beelden van de toekomst = De toekomstige werkelijkheid (excursie)
Elk persoon bouwt zijn eigen beeld van de werkelijkheid. Daarom heeft iedereen een andere ervaring
die tot beeldvorming leiden. Niemand kan de werkelijkheid volledig kennen, er komt namelijk ook
continue nieuwe kennis.
Soorten beeldvorming: De werkelijkheid (schoolomgeving), afbeeldingen (film, strip, model, kaart,
tekening, foto), gesproken woord (interview, gastspreker, verhaal, geluid), geschreven woord
(teksten, schema’s, bronnen) en doen (leven als…, spelen met…, schrijven, spreken, bouwen,
herdenken, zingen)

Context regio tot wereld: De geschiedenis van de mensheid. Het ontstaan, de groei en de
veranderingen van samenlevingen en menselijke ontwikkeling. Bijvoorbeeld het canon venster heb je
van regio, provincie, land en wereld.

Ontwikkeling historisch tijdsbesef: Het besef van de samenhang tussen de interpretatie van het
verleden, het begrijpen van het heden en het perspectief van de toekomst. Het heden is het
startpunt in het onderwijs. Kinderen leren vanuit dat punt formeel, inhoudelijk, te ontdekken, te
begrijpen en te benutten.
 Ontluikende historisch tijdsbesef: Lang geleden, onze tijd = groep 1-3 (verhaaltjes)
 Aanvankelijke historisch tijdsbesef: Tijdvakken groep = 4-6 (tijdvakken)
 Voortgezet historisch tijdsbesef: Toepassen jaartallen = groep 7-8 (gebeurtenissen)

Kerndoelen en leerlijnen:
- Mens en samenleving (34 t/m 39)
- Natuur en techniek (40 t/m 46)
- Ruimte (47 t/m 50)
- Tijd (51 t/m 53)

Historisch denken en redeneren incl. Bronnengebruik.
Dit valt onder historisch redeneren:
 Het stellen van historische vragen
 Het gebruik van bronnen
 Contextualiseren
 Argumenteren
 Het gebruik van historische begrippen
 Het gebruik van structuurbegrippen
Bronkritiek: Wie heeft de bron gemaakt? Waarom is de bron gemaakt? Met welk doel?



1

, Het gebruik van contexten uit:
 de lokale en regionale geschiedenis
 Nederlandse geschiedenis
 Europese en wereldgeschiedenis

Onderwijswetten:
Sinds 1801 kent Nederland onderwijswetten, die voor het hele land van toepassing zijn. Eerst gaan
die wetten alleen over het leren van lezen, schrijven en rekenen. Maar in de loop van de tijd komen
er steeds meer vakgebieden bij: 1857 geschiedenis, 1916 staatsinrichting, 1985 maatschappelijke
verhoudingen en geestelijke stromingen. Maar in deze onderwijswetten staan alleen de vakgebieden
genoemd en niet de leerstof, die binnen zo’n vakgebied aan de orde moeten komen.

Kind en tijd:
Essentieel voor onderwijs in Geschiedenis & Samenleving is de ontwikkeling van tijdsbesef, te
onderscheiden in dagelijks tijdsbesef en historisch tijdsbesef. In de ontwikkeling van historisch
tijdsbesef worden drie fasen onderscheiden: ontluikend historisch tijdsbesef, aanvankelijk historisch
tijdsbesef en voortgezet historisch tijdsbesef. Interessant is de vraag hoe dagelijks en historisch
tijdsbesef zich verhouden. Een strikte scheiding in de zin van eerst de dagelijkse tijd aanleren en
daarna pas de historische tijd wordt niet meer ondersteund door Duitse, Nederlandse, Amerikaanse
en Engelse publicaties. Hieruit blijkt dat jonge kinderen (vanaf circa 5 jaar) al beschikken over een
‘ontluikend’ historisch tijdsbesef.

Kind, kennis, houdingen en vaardigheden:
Kinderen verwerven kennis van de hedendaagse en de historische werkelijkheid door het verwerven
van spontane begrippen en van wetenschappelijke begrippen. Met name die laatste zijn eerst nog
erg vaag, zodat beter van beelden kan worden gesproken. De taxonomie van Bloom bestaat uit zes
stappen, die de ontwikkelingen op cognitief gebied bij een kind duidelijk kunnen maken.

1. Kennis: je kunt je iets herinneren
2. Begrip: je kunt het in je eigen woorden omschrijven
3. Toepassing: je kunt informatie gebruiken in nieuwe situaties en een probleem oplossen
4. Analyse: je kunt informatie opdelen en de onderdelen met elkaar in verband brengen
5. Synthese: je brengt onderdelen samen tot iets nieuws
6. Evaluatie: je hebt een beargumenteerd oordeel en een standpunt

Naast cognitieve doelen worden via Geschiedenis & Samenleving ook affectieve (de kinderen willen
het) en psychomotorische doelen ( de kinderen kunnen het) nagestreefd.

Kinderen leren hun kennis over geschiedenis toe te passen in historische vaardigheden en zij leren
historisch denken en redeneren. In de basisschool gaat het bij Geschiedenis & Samenleving om een
eerste kennismaking met de hedendaagse en de historische werkelijkheid, resulterend in voorlopige
beelden. In een longitudinale opzet (een doorgaande lijn) wordt in het voortgezet onderwijs verder
gewerkt aan die beeldvorming.

Mensen, die alleen maar denken vanuit het heden, missen historisch besef en zijn niet in staat tot
historisch denken en redeneren. De essentie van historisch besef is de samenhang tussen verleden–
heden–toekomst. Door historisch denken en historisch redeneren leren leerlingen tijdens het
geschiedenisonderwijs om gebeurtenissen in het heden en het verleden verantwoord te

2