Samenvatting Vitale functies

De vitale functies bewaken
VPK1D
VPP

,Inhoudsopgave
Wat zijn vitale functies?.......................................................................................... 2
Het bewaken van de vitale functies.......................................................................2
Observeren.......................................................................................................... 2
Meten.................................................................................................................. 2
Vergelijken........................................................................................................... 3
De hartslag............................................................................................................. 4
Controlepunten................................................................................................... 4
Controle van de hartslag..................................................................................... 5
Rapporteren van de hartslag............................................................................... 5
De bloeddruk.......................................................................................................... 6
Controlepunten................................................................................................... 6
Controleren van de bloeddruk............................................................................. 6
De ademhaling....................................................................................................... 8
Controlepunten................................................................................................... 8
Controleren van de ademhaling..........................................................................9
De lichaamstemperatuur...................................................................................... 10
Controlepunten................................................................................................. 10
Controleren van de temperatuur.......................................................................11
Verpleegkundige zorg bij koorts........................................................................11
Het bewustzijn...................................................................................................... 13
Controlepunten................................................................................................. 13
Controleren van het bewustzijn: Glasgow Coma Schaal....................................13




1

, De vitale functies bewaken
De vitale functies, dat zijn de ademhaling, de bloedsomloop en het bewustzijn.
Als er in deze functies een hapering optreedt, is er onmiddellijk levensgevaar.
Ook andere lichaamsfuncties, de lichaamstemperatuur en de bloeddruk, houden
verband met de vitale functies. Iedere verpleegkundige houdt zich in meer of
mindere mate bezig met het bewaken van de vitale functies en het treffen van
maatregelen als de vitale functies in gevaar zijn.

Wat zijn vitale functies?
Vitale functies zijn de functies die van levensbelang zijn. Het woord vitaal komt
van het Latijnse woord ‘vita’ dat leven betekend. De vitale functies zijn het
bewustzijn, de ademhaling en de bloedcirculatie. Het zijn de functies die alle 3
door het centrale zenuwstelsel worden gereguleerd. De hersenen, de longen en
het hart zijn de vitale organen. Doordat de vitale organen door het centraal
zenuwstelsel geregeld word, zijn ze ook met elkaar verbonden. Ze vormen een
systeem. Een stoornis in het bewustzijn kan direct gevolgen hebben voor het hart
en de longen. En zo heeft een stoornis in de ademhaling direct consequenties
voor het hart en de hersenen. Je kunt de vitale functies dus nooit afzonderlijk van
elkaar beoordelen. Je kunt de vitale functies bewaken door vijf aspecten van het
lichamelijk functioneren te observeren en te meten:
- De hartslag
- De bloeddruk
- De lichaamstemperatuur
- De ademhaling
- Het bewustzijn

Het bewaken van de vitale functies
De vitale functies geven een beeld van de algemene gezondheidstoestand van
de zorgvrager en het functioneren van de vitale organen. Een arts kan een
verslechtering of verbetering van de gezondheidstoestand van de zorgvrager
afleiden uit de gegevens over de vitale functies. Daarnaast kunnen patronen in
het verloop van de vitale functies wijzen op bepaalde gezondheidsproblemen.
Het bewaken van de vitale functies bestaat uit het regelmatig observeren van de
zorgvrager, het herhalen van bepaalde metingen en het vergelijken van de
gemeten waarden met elkaar en met de normale waarden.
Je bewaakt de vitale functies door:
- Observeren
- Meten
- Vergelijken

Observeren
Door naar de zorgvrager te kijken en te luisteren en door aan hem te voelen, krijg
je een globaal beeld van de vitale functies. Uiterlijke kenmerken (dik, dun), de
kleur van het gelaat (rood, bleek, blauwe lippen), hoe de huid aanvoelt (koud,
warm, klam, droog), het gedrag (druk en opgejaagd, sloom en traag) vormen
indicatoren voor de vitale functies.

Meten
Om precies te weten hoe het staat met de vitale functies van een zorgvrager is
observeren alleen niet voldoende. Er zijn exacte metingen nodig. Je kunt
bijvoorbeeld wel voelen dat iemands lichaamstemperatuur verhoogd is, maar hoe

2