Diëtetiek samenvatting leerdoelen blok 1.4
Werkcollege 1:
Wat is Diabetes Mellitus?
Diabetes Mellitus is een stofwisselingsziekte waarbij de glucose regulatie is
verstoord.
Diabetes Mellitus Type 1:
- Auto-immuunziekte
-Beta-cellen van de eilandjes van Langerhans in de pancreas grotendeels
vernietigd
-Absoluut insuline tekort
-Diagnose: voor 30ste levensjaar
Diabetes Mellitus Type 2:
- Chronisch progressieve stofwisselingsziekte met gestoorde glucose regulatie
-Onvoldoende insuline
En of insuline resistentie
= relatief insuline tekort
-In het verleden ook wel “ouder domssuiker” maar nu ook voorkomend op jonge
(en kinder)leeftijd
-Ongezonde leefstijl is belangrijke risicofactor
Wanneer wordt de diagnose diabetes gesteld?
Normaalwaarden: niet nuchter: 4 – 8 mmol/L
Nuchter: 4 – 5,6 mmol/L
Boven de 6 heeft iemand diabetes (nuchter). Of boven de 11 (niet nuchter).
Streefwaarden voor iemand met diabets:
Nuchter 4 – 7
Niet nuchter: 4 – 9
Hyperglykemie: hoge glucosewaarde van het bloed.
Symptomen / klachten o.a. (ontstaan op korte termijn na ontstaan DM): Poly-urie,
Dorst, Vermagering, recidiverende urineweginfecties, Neuropathie en
sensibiliteitsstoornissen (NHG).
Bij onbehandelde diabetes kan ketoacidose ontstaan.
Ketoacidose: afbraak vetweefsel, ketonurie, aceton-achtige adem. Onbehandeld
erg gevaarlijk (braken, coma).
Leerdoelen:
• De dieetrichtlijnen bij diabetes type 1 benoemen:
Dieetbehandelingsrichtlijnen: dieetadvies:
- het dieetvoorschrift wordt individueel vastgesteld;
- Richtlijnen goede voeding, met extra aandacht voor:
o koolhydraten: 40 – 70 energieprocent; geen beperking van suiker
mits toegepast in een gezond voedingspatroon, behalve bij te hoog gewicht;
o afstemmen van koolhydraatinname en bloedglucoseverlagende
medicatie/insuline;
o zoetstoffen: te gebruiken in energiebeperkt dieet rekening houdend
met de ADI;
1
, o glykemische Index (GI);
o vet, totaal vet: 20 – 40 energieprocent bij gezond gewicht;
20 – 35 energieprocent bij te hoog gewicht;
o verzadigd vet: < 10 energieprocent; transvet: < 1 energieprocent;
o meervoudig onverzadigd vet: maximaal 12 energieprocent;
2 energieprocent linolzuur;
o visvetzuren: 450 mg per dag;
o plantensterolen en -stanolen;
o eiwit: 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht;
o voedingsvezel: 30 – 40 gram per dag;
o alcohol: niet meer dan 1 (vrouw) of 1 – 2 (man) alcoholconsumpties
per dag; let op risico op hypoglykemie;
o vitamine B12: gelijk aan aanbeveling voor gezonde volwassenen,
langdurige behandeling met metformine verhoogt de kans op vitamine B12-
tekort;
o natrium: maximaal 2400 mg per dag.
- maatregelen bij hypoglykemie;
- overige leefregels:
o beweging: 30 minuten minstens 5 dagen/week.
Behandeling van te hoog gewicht bij diabetes mellitus:
lange termijn: gecombineerde leefstijlinterventie:
- energiebeperkt, met aandacht voor verbetering eetgedrag op langere
termijn;
- verhogen van lichamelijke activiteit (60 min/dag);
- eventueel toevoeging van psychologische interventies.
Korte termijn: in samenspraak met de patiënt kan ook overwogen
worden:
- koolhydraatbeperkt dieet (niet bij gestoorde nierfunctie);
- (Very) Low Calorie Diets (maaltijdvervangende producten);
- eventueel suppletie van vitamines/mineralen;
- intensieve medische en voedingskundige begeleiding en tijdig aanpassen
van diabetesmedicatie.
Het belangrijkste uit de richtlijn:
- In balans brengen van medicatie, koolhydraatinname, lichamelijke
inspanning en stress.
- Doelmatige koolhydraat verdeling over de dag
- Let op de (verzadigd)vet inname!
Doelstellingen:
- Optimaliseren van de bloedglucosewaarden.
- Optimaliseren RR / lipiden profiel (preventie HVZ).
- Uitstellen van diabetes gerelateerde complicaties.
- Indien nodig optimaliseren lichaamsgewicht.
• De invloed beschrijven van voeding op de bloedglucose.
Van invloed op de bloedglucose zijn: overige voeding (eiwitten en vetten), alcohol
(omlaag), bewegen (omlaag), en stress (omhoog).
2
Werkcollege 1:
Wat is Diabetes Mellitus?
Diabetes Mellitus is een stofwisselingsziekte waarbij de glucose regulatie is
verstoord.
Diabetes Mellitus Type 1:
- Auto-immuunziekte
-Beta-cellen van de eilandjes van Langerhans in de pancreas grotendeels
vernietigd
-Absoluut insuline tekort
-Diagnose: voor 30ste levensjaar
Diabetes Mellitus Type 2:
- Chronisch progressieve stofwisselingsziekte met gestoorde glucose regulatie
-Onvoldoende insuline
En of insuline resistentie
= relatief insuline tekort
-In het verleden ook wel “ouder domssuiker” maar nu ook voorkomend op jonge
(en kinder)leeftijd
-Ongezonde leefstijl is belangrijke risicofactor
Wanneer wordt de diagnose diabetes gesteld?
Normaalwaarden: niet nuchter: 4 – 8 mmol/L
Nuchter: 4 – 5,6 mmol/L
Boven de 6 heeft iemand diabetes (nuchter). Of boven de 11 (niet nuchter).
Streefwaarden voor iemand met diabets:
Nuchter 4 – 7
Niet nuchter: 4 – 9
Hyperglykemie: hoge glucosewaarde van het bloed.
Symptomen / klachten o.a. (ontstaan op korte termijn na ontstaan DM): Poly-urie,
Dorst, Vermagering, recidiverende urineweginfecties, Neuropathie en
sensibiliteitsstoornissen (NHG).
Bij onbehandelde diabetes kan ketoacidose ontstaan.
Ketoacidose: afbraak vetweefsel, ketonurie, aceton-achtige adem. Onbehandeld
erg gevaarlijk (braken, coma).
Leerdoelen:
• De dieetrichtlijnen bij diabetes type 1 benoemen:
Dieetbehandelingsrichtlijnen: dieetadvies:
- het dieetvoorschrift wordt individueel vastgesteld;
- Richtlijnen goede voeding, met extra aandacht voor:
o koolhydraten: 40 – 70 energieprocent; geen beperking van suiker
mits toegepast in een gezond voedingspatroon, behalve bij te hoog gewicht;
o afstemmen van koolhydraatinname en bloedglucoseverlagende
medicatie/insuline;
o zoetstoffen: te gebruiken in energiebeperkt dieet rekening houdend
met de ADI;
1
, o glykemische Index (GI);
o vet, totaal vet: 20 – 40 energieprocent bij gezond gewicht;
20 – 35 energieprocent bij te hoog gewicht;
o verzadigd vet: < 10 energieprocent; transvet: < 1 energieprocent;
o meervoudig onverzadigd vet: maximaal 12 energieprocent;
2 energieprocent linolzuur;
o visvetzuren: 450 mg per dag;
o plantensterolen en -stanolen;
o eiwit: 0,8 gram eiwit per kg lichaamsgewicht;
o voedingsvezel: 30 – 40 gram per dag;
o alcohol: niet meer dan 1 (vrouw) of 1 – 2 (man) alcoholconsumpties
per dag; let op risico op hypoglykemie;
o vitamine B12: gelijk aan aanbeveling voor gezonde volwassenen,
langdurige behandeling met metformine verhoogt de kans op vitamine B12-
tekort;
o natrium: maximaal 2400 mg per dag.
- maatregelen bij hypoglykemie;
- overige leefregels:
o beweging: 30 minuten minstens 5 dagen/week.
Behandeling van te hoog gewicht bij diabetes mellitus:
lange termijn: gecombineerde leefstijlinterventie:
- energiebeperkt, met aandacht voor verbetering eetgedrag op langere
termijn;
- verhogen van lichamelijke activiteit (60 min/dag);
- eventueel toevoeging van psychologische interventies.
Korte termijn: in samenspraak met de patiënt kan ook overwogen
worden:
- koolhydraatbeperkt dieet (niet bij gestoorde nierfunctie);
- (Very) Low Calorie Diets (maaltijdvervangende producten);
- eventueel suppletie van vitamines/mineralen;
- intensieve medische en voedingskundige begeleiding en tijdig aanpassen
van diabetesmedicatie.
Het belangrijkste uit de richtlijn:
- In balans brengen van medicatie, koolhydraatinname, lichamelijke
inspanning en stress.
- Doelmatige koolhydraat verdeling over de dag
- Let op de (verzadigd)vet inname!
Doelstellingen:
- Optimaliseren van de bloedglucosewaarden.
- Optimaliseren RR / lipiden profiel (preventie HVZ).
- Uitstellen van diabetes gerelateerde complicaties.
- Indien nodig optimaliseren lichaamsgewicht.
• De invloed beschrijven van voeding op de bloedglucose.
Van invloed op de bloedglucose zijn: overige voeding (eiwitten en vetten), alcohol
(omlaag), bewegen (omlaag), en stress (omhoog).
2
