Inhoudsopgave
1.1 ZWANGERSCHAP EN BEVALLING IN EEN NOTENDOP (4) ................................................................................... 2
1.2 CONTRACEPTIE IN NOTENDOP ........................................................................................................................ 13
1.3 GYNAECOLOGISCHE INFECTIES IN NOTENDOP ................................................................................................ 21
1.4 MICRORECAPITULATIE SEKSUOLOGIE ............................................................................................................. 25
2.1 OLIGO- EN POLYHYDRAMNIOS (3) .................................................................................................................. 27
2.2 GROEIPROBLEMATIEK TIJDENS DE ZWANGERSCHAP ...................................................................................... 29
2.3 INTRA-UTERIENE VRUCHTDOOD EN ZWANGERSCHAPSTERMINATIE .............................................................. 37
3 MEERLINGZWANGERSCHAPPEN (2) ................................................................................................................... 44
4 PROBLEMEN TIJDENS ARBEID EN BEVALLING, KUNSTVERLOSSING, SECTIO (2) .................................................. 53
5.1 HYPERTENSIEVE AADOENINGEN IN DE ZWANGERSCHAP (2) .......................................................................... 61
5.2 HARTAANDOENINGEN IN DE ZWANGERSCHAP ............................................................................................... 68
6 DIABETES, OBESITAS EN ZWANGERSCHAP (2) .................................................................................................... 71
7 PRETERME ARBEID, PPROM EN POSTTERM, INDUCTIE (3) ................................................................................. 82
8 INFECTIES TIJDENS ZWANGERSCHAP, VACCINATIE, ANTIMICROBIËLE MEDICATIE (3) ........................................ 89
9 VAGINALE BLOEDINGEN: ................................................................................................................................. 104
10 TROMBOSE, TROMBOFILIE, VRUCHTWATEREMBOOL (1) ............................................................................... 114
11 BLOEDGROEPANTAGONISME, MATERNELE ANEMIE (2) ................................................................................ 122
12 VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN: AANVULLINGEN EN UITBREIDING (3) ........................................................ 132
13 ENDOMETRIOSE EN CHRONISCHE BUIKPIJN BIJ DE VROUW (2) ..................................................................... 139
14 AANDOENINGEN VAN VULVA, VAGINA (BEHALVE PROLAPS) EN CERVIX (3) .................................................. 146
14.2 VULVA ........................................................................................................................................................ 163
15.1 PATHOLOGIE UTERUS TUBAE OVARIUM (4) ................................................................................................ 183
15.2 UTERUS, TUBAE OVARIUM: (PRE)MALIGNE ................................................................................................ 199
16 ABNORMALE UTERIENE BLOEDINGEN (4) ...................................................................................................... 200
17 PELVIC ORGAN PROLAPS POP (3) ................................................................................................................... 210
18 SENOLOGIE, CURSUS BORSTPATHOLOGIE (3) ................................................................................................ 220
19 SEKSUEEL GEWELD (1) ................................................................................................................................... 221
Partim gynaecologie 2 1
,1.1 Zwangerschap en bevalling in een notendop (4)
Link met filmpje
Bevruchting:
➢ Thv zaadcellen: capacitatie en acrosoomreactie
➢ Bevruchte eicel = zygote
Innesteling: implantatie – nidatie
Implantantatie rond dag 6 postconceptie, rond d21 van 4-weekse cyclus
- Aborta (A): aantal miskramen (verlies van zwangerschap tot een zwangerschapsduur van 19w en 6d)
- A.a.p. (Abortus arte provocatus): aantal zwangerschapsafbrekingen
- Amenorroeduur: tijd verlopen sinds eerste dag van laatste regels (uitgedrukt in volledige weken). Bij
regelmatige cyclus van 28d → zwangerschapsuur en amenorroeduur identiek, bij cyclus van meer of
minder dan 28d niet het geval.
- A terme: tussen 37 en 42 voldragen weken (of tussen 259 tot minder dan 294d)
- Embryo: vrucht tot de achtste week na bevruchting (vanaf 8w = organogenese volledig)
- Foetus: vrucht vanaf 9w na bevruchting tot aan geboorte
- Gravida of graviditeit (G): aantal zwangerschappen met inbegrip van de huidige
- Nulligravida: niet zwanger en nog nooit geweest
- Primigravida: voor de eerste keer zwanger
- Multigravida: vanaf tweede zwangerschap
- Neonaat: vanaf geboort tem d28
- Para of pariteit (P): aantal bevallingen (= zwangerschapsduur vanaf 20w)
- Nullipara: kan multigravida zijn
- Primipara: eenmaal bevallen
- Multipara: ten minste tweemaal bevallen
Of de bevalling vaginaal of per sectionem gebeurde, beinvloedt de pariteit niet. Getallen
betrekking op aantal zwangerschappen, niet op aantal foetussen. Na 1 drieling die per
sectionem geboren is: G1P1
- Postterm of serotien: 42 of meer weken (294d)
- Preterm: zwangerschapsduur van minder dan 37 voldragen weken of 259d
- Very preterm: minder dan 32w of 224 dagen
- Extreme preterm: minder dan 28w of 196d
- Vroeg neonataal: eerste week van geboorte, tijdens deze week = pasgeborene
- Zuigeling: vanaf geboorte tot aan de eerste verjaardag
- Zwangerschapsduur: tijd verlopen sinds conceptie + 2 weken
Partim gynaecologie 2 2
, - Informed consent en shared decision making bij elke keuze = basis van Woman Centered Care
PRECONCEPTIONELE ZORG :
- Belang gezonde levenswijze: stoppen met roken, alcohol en meer aandacht voor gezonde voeding
(gebaseerd op nieuwe voedingsdriehoek)
- Periconceptionele periode: van 14w voor tot 10w na bevruchting, preconceptioneel gameten matuur
en epigenetisch programmeren
- Identificeren van risico’s verbonden aan woon- en werksituatie
- Preventief 400-600 μg per dag foliumzuur bij vrouwen die een zwangerschap plannen (50% van alle
neurale buisdefecten voorkomen)
- Preconceptioneel: adhv familiegeschiedenis nagaan of een koppel verhoogd risico heeft op
genetische aandoeningen
- Dragerschap voor autosomaal recessieve aandoeningen worden aangeboden, grondige counceling
(genetische berading) voor een dergelijke test
PRENATALE CONTROLE
Bij elk contact bloeddruk meten: zittend, niet in lig, correcte cuff
Opvolging tijdens mijn zwangerschap
Zwanger- Raadpleging Planning Bloeddruk/ Urine
schapsweek bij gewicht
8-10 Gynaecoloog Bevallingsdatum bepalen X
Zwangerschapsdossier opstarten
Bloedname en urinekweek
12-14 Echografist Uitgebreide echo 1 X
NIP-test
(griepvaccin)
16 Gynaecoloog Controle X
Neem intussen contact op met kraamzorg en
kind&gezin
20-22 Echografist Uitgebreide echo 2 X X
24 Gynaecoloog Controle X X
26-28 Vroedvrouw Informatie over bevallen in het UZA X X
Suikertest
Kinkhoestvaccin/griepvaccin
Neem intussen contact op voor: kraamgeld
(startbedrag),
mutualiteit/hospitalisatieverzekering, zelfstandige
vroedvrouw, (geboorte-erkenning)
30 Echografist Uitgebreide echo 3 X X
Voor rhesus-negatieve vrouwen: Rhogam°
33 Gynaecoloog Controle X X
34 Vroedvrouw Borstvoedingsraadpleging X X
36 Gynaecoloog Controle X X
Vaginale GBS-kweek
38 Vroedvrouw Monitor X X
39-40 Gynaecoloog Controle X X
40-41 Vroedvrouw Monitor X X
Partim gynaecologie 2 3
, L A B O R A T O RI U M ON D ER Z O E K
Obligaat testen:
- Bloedgroep + irregulaire antistoffen
- Hemoglobine en mean corpuscular volume (MCV); thrombocyten
- Rubella IgG
- Hepatitis B surface antilichamen
- HIV
- Syphilis testen
- Urineonderzoek voor asymptomatische bacteriurie
Facultatief overwegen:
- Toxoplasmose IgG en IgM (max 2 keer terugbetaald bij zwangere)
- Varicella IgG
- Hep C
- HbA1c
- Glucose
- NIPT
NB: geen screening voor CMV (sinds 2017 terugbetaling afgeschaft, idem parvovirus)
ECHOGRAFISCH O N D ER Z O E K
Vanaf 4,5-5w intra-uteriene zwangerschapsring zichtbaar, vanaf 6w hartactie
Eerste echografie best uitvoeren rond w11-12
Doelstellingen echografie eerste trimester:
- Bevestiging intra-uteriene zwangerschap
- Bepaling zwangerschapstermijn adhv kruinromplengte
- Evaluatie meerlingzwangerschap (chorioniciteit)
- Bevestiging hartactiviteit
- Grove anatomische exploratie van de foetus
- Evaluatie nekplooi en eventuele andere softmarker voor aneuploïdie
Onderzoek van uterus: palpatie van fundushoogte
- 12w: symfyse
- 16w: 1/3 symfyse navel
- 20w: 2/3 symfyse navel
- 24w: bovenrand navel
- 28w: 1/4 navel xyfoïd
- 32w: 1/2 navel xyfoïd
- 36w: 3/4 navel xyfoïd
- 40w: xyfoïd
Ofwel gemeten met lintmeter van symfyse tot fundus: fundushoogte
ongeveer 2cm minder dan zwangerschapsduur in weken
S U PP L EM E N T EN T I JD EN S DE Z W A N G E R S CH AP
Vitamen en voedingssupplementen: commercieel massaal aangeboden, nut minimaal
Ijzer: systematische toediening niet zinvol bij hemoglobine van boven 11g/dl
Supplementen van vitamine D: goede bewijzen over nut en optimale dosis ontbreken
10 μg aangewezen tijdens zwangerschap en borstvoeding, vnl bij vrouwen met een donkere
huidskleur, of die zeer weinig de huid aan de zon blootstellen
Hoge dosis vitamine A: teratogeen
Partim gynaecologie 2 4
1.1 ZWANGERSCHAP EN BEVALLING IN EEN NOTENDOP (4) ................................................................................... 2
1.2 CONTRACEPTIE IN NOTENDOP ........................................................................................................................ 13
1.3 GYNAECOLOGISCHE INFECTIES IN NOTENDOP ................................................................................................ 21
1.4 MICRORECAPITULATIE SEKSUOLOGIE ............................................................................................................. 25
2.1 OLIGO- EN POLYHYDRAMNIOS (3) .................................................................................................................. 27
2.2 GROEIPROBLEMATIEK TIJDENS DE ZWANGERSCHAP ...................................................................................... 29
2.3 INTRA-UTERIENE VRUCHTDOOD EN ZWANGERSCHAPSTERMINATIE .............................................................. 37
3 MEERLINGZWANGERSCHAPPEN (2) ................................................................................................................... 44
4 PROBLEMEN TIJDENS ARBEID EN BEVALLING, KUNSTVERLOSSING, SECTIO (2) .................................................. 53
5.1 HYPERTENSIEVE AADOENINGEN IN DE ZWANGERSCHAP (2) .......................................................................... 61
5.2 HARTAANDOENINGEN IN DE ZWANGERSCHAP ............................................................................................... 68
6 DIABETES, OBESITAS EN ZWANGERSCHAP (2) .................................................................................................... 71
7 PRETERME ARBEID, PPROM EN POSTTERM, INDUCTIE (3) ................................................................................. 82
8 INFECTIES TIJDENS ZWANGERSCHAP, VACCINATIE, ANTIMICROBIËLE MEDICATIE (3) ........................................ 89
9 VAGINALE BLOEDINGEN: ................................................................................................................................. 104
10 TROMBOSE, TROMBOFILIE, VRUCHTWATEREMBOOL (1) ............................................................................... 114
11 BLOEDGROEPANTAGONISME, MATERNELE ANEMIE (2) ................................................................................ 122
12 VRUCHTBAARHEIDSPROBLEMEN: AANVULLINGEN EN UITBREIDING (3) ........................................................ 132
13 ENDOMETRIOSE EN CHRONISCHE BUIKPIJN BIJ DE VROUW (2) ..................................................................... 139
14 AANDOENINGEN VAN VULVA, VAGINA (BEHALVE PROLAPS) EN CERVIX (3) .................................................. 146
14.2 VULVA ........................................................................................................................................................ 163
15.1 PATHOLOGIE UTERUS TUBAE OVARIUM (4) ................................................................................................ 183
15.2 UTERUS, TUBAE OVARIUM: (PRE)MALIGNE ................................................................................................ 199
16 ABNORMALE UTERIENE BLOEDINGEN (4) ...................................................................................................... 200
17 PELVIC ORGAN PROLAPS POP (3) ................................................................................................................... 210
18 SENOLOGIE, CURSUS BORSTPATHOLOGIE (3) ................................................................................................ 220
19 SEKSUEEL GEWELD (1) ................................................................................................................................... 221
Partim gynaecologie 2 1
,1.1 Zwangerschap en bevalling in een notendop (4)
Link met filmpje
Bevruchting:
➢ Thv zaadcellen: capacitatie en acrosoomreactie
➢ Bevruchte eicel = zygote
Innesteling: implantatie – nidatie
Implantantatie rond dag 6 postconceptie, rond d21 van 4-weekse cyclus
- Aborta (A): aantal miskramen (verlies van zwangerschap tot een zwangerschapsduur van 19w en 6d)
- A.a.p. (Abortus arte provocatus): aantal zwangerschapsafbrekingen
- Amenorroeduur: tijd verlopen sinds eerste dag van laatste regels (uitgedrukt in volledige weken). Bij
regelmatige cyclus van 28d → zwangerschapsuur en amenorroeduur identiek, bij cyclus van meer of
minder dan 28d niet het geval.
- A terme: tussen 37 en 42 voldragen weken (of tussen 259 tot minder dan 294d)
- Embryo: vrucht tot de achtste week na bevruchting (vanaf 8w = organogenese volledig)
- Foetus: vrucht vanaf 9w na bevruchting tot aan geboorte
- Gravida of graviditeit (G): aantal zwangerschappen met inbegrip van de huidige
- Nulligravida: niet zwanger en nog nooit geweest
- Primigravida: voor de eerste keer zwanger
- Multigravida: vanaf tweede zwangerschap
- Neonaat: vanaf geboort tem d28
- Para of pariteit (P): aantal bevallingen (= zwangerschapsduur vanaf 20w)
- Nullipara: kan multigravida zijn
- Primipara: eenmaal bevallen
- Multipara: ten minste tweemaal bevallen
Of de bevalling vaginaal of per sectionem gebeurde, beinvloedt de pariteit niet. Getallen
betrekking op aantal zwangerschappen, niet op aantal foetussen. Na 1 drieling die per
sectionem geboren is: G1P1
- Postterm of serotien: 42 of meer weken (294d)
- Preterm: zwangerschapsduur van minder dan 37 voldragen weken of 259d
- Very preterm: minder dan 32w of 224 dagen
- Extreme preterm: minder dan 28w of 196d
- Vroeg neonataal: eerste week van geboorte, tijdens deze week = pasgeborene
- Zuigeling: vanaf geboorte tot aan de eerste verjaardag
- Zwangerschapsduur: tijd verlopen sinds conceptie + 2 weken
Partim gynaecologie 2 2
, - Informed consent en shared decision making bij elke keuze = basis van Woman Centered Care
PRECONCEPTIONELE ZORG :
- Belang gezonde levenswijze: stoppen met roken, alcohol en meer aandacht voor gezonde voeding
(gebaseerd op nieuwe voedingsdriehoek)
- Periconceptionele periode: van 14w voor tot 10w na bevruchting, preconceptioneel gameten matuur
en epigenetisch programmeren
- Identificeren van risico’s verbonden aan woon- en werksituatie
- Preventief 400-600 μg per dag foliumzuur bij vrouwen die een zwangerschap plannen (50% van alle
neurale buisdefecten voorkomen)
- Preconceptioneel: adhv familiegeschiedenis nagaan of een koppel verhoogd risico heeft op
genetische aandoeningen
- Dragerschap voor autosomaal recessieve aandoeningen worden aangeboden, grondige counceling
(genetische berading) voor een dergelijke test
PRENATALE CONTROLE
Bij elk contact bloeddruk meten: zittend, niet in lig, correcte cuff
Opvolging tijdens mijn zwangerschap
Zwanger- Raadpleging Planning Bloeddruk/ Urine
schapsweek bij gewicht
8-10 Gynaecoloog Bevallingsdatum bepalen X
Zwangerschapsdossier opstarten
Bloedname en urinekweek
12-14 Echografist Uitgebreide echo 1 X
NIP-test
(griepvaccin)
16 Gynaecoloog Controle X
Neem intussen contact op met kraamzorg en
kind&gezin
20-22 Echografist Uitgebreide echo 2 X X
24 Gynaecoloog Controle X X
26-28 Vroedvrouw Informatie over bevallen in het UZA X X
Suikertest
Kinkhoestvaccin/griepvaccin
Neem intussen contact op voor: kraamgeld
(startbedrag),
mutualiteit/hospitalisatieverzekering, zelfstandige
vroedvrouw, (geboorte-erkenning)
30 Echografist Uitgebreide echo 3 X X
Voor rhesus-negatieve vrouwen: Rhogam°
33 Gynaecoloog Controle X X
34 Vroedvrouw Borstvoedingsraadpleging X X
36 Gynaecoloog Controle X X
Vaginale GBS-kweek
38 Vroedvrouw Monitor X X
39-40 Gynaecoloog Controle X X
40-41 Vroedvrouw Monitor X X
Partim gynaecologie 2 3
, L A B O R A T O RI U M ON D ER Z O E K
Obligaat testen:
- Bloedgroep + irregulaire antistoffen
- Hemoglobine en mean corpuscular volume (MCV); thrombocyten
- Rubella IgG
- Hepatitis B surface antilichamen
- HIV
- Syphilis testen
- Urineonderzoek voor asymptomatische bacteriurie
Facultatief overwegen:
- Toxoplasmose IgG en IgM (max 2 keer terugbetaald bij zwangere)
- Varicella IgG
- Hep C
- HbA1c
- Glucose
- NIPT
NB: geen screening voor CMV (sinds 2017 terugbetaling afgeschaft, idem parvovirus)
ECHOGRAFISCH O N D ER Z O E K
Vanaf 4,5-5w intra-uteriene zwangerschapsring zichtbaar, vanaf 6w hartactie
Eerste echografie best uitvoeren rond w11-12
Doelstellingen echografie eerste trimester:
- Bevestiging intra-uteriene zwangerschap
- Bepaling zwangerschapstermijn adhv kruinromplengte
- Evaluatie meerlingzwangerschap (chorioniciteit)
- Bevestiging hartactiviteit
- Grove anatomische exploratie van de foetus
- Evaluatie nekplooi en eventuele andere softmarker voor aneuploïdie
Onderzoek van uterus: palpatie van fundushoogte
- 12w: symfyse
- 16w: 1/3 symfyse navel
- 20w: 2/3 symfyse navel
- 24w: bovenrand navel
- 28w: 1/4 navel xyfoïd
- 32w: 1/2 navel xyfoïd
- 36w: 3/4 navel xyfoïd
- 40w: xyfoïd
Ofwel gemeten met lintmeter van symfyse tot fundus: fundushoogte
ongeveer 2cm minder dan zwangerschapsduur in weken
S U PP L EM E N T EN T I JD EN S DE Z W A N G E R S CH AP
Vitamen en voedingssupplementen: commercieel massaal aangeboden, nut minimaal
Ijzer: systematische toediening niet zinvol bij hemoglobine van boven 11g/dl
Supplementen van vitamine D: goede bewijzen over nut en optimale dosis ontbreken
10 μg aangewezen tijdens zwangerschap en borstvoeding, vnl bij vrouwen met een donkere
huidskleur, of die zeer weinig de huid aan de zon blootstellen
Hoge dosis vitamine A: teratogeen
Partim gynaecologie 2 4
