Hoorcolleges Burgerlijk
procesrecht
Week 1
Enkele voorbeelden
- Een lekkende container
Container moet worden verplaatst van trein naar schip. Terwijl het in de lucht hangt,
begint de container giftige stoffen te spuiten. Het haventerrein raakt vervuild en
moet worden schoongemaakt en dat is heel duur. Het bleek dat de lasnaden van de
container niet goed waren en dat het niet gekeurd was. Ze wilden de
schoonmaakkosten verhalen op de NS, maar de NS zegt dat ook als de keuring wel
was gedaan, het scheurtje bij de lasnaad was ontstaan.
Eiser; normschending waardoor schade is geleden, verweerder; ontkennen causaal
verband. Het gaat om een causaliteitsverweer. Wie moet bewijzen dat er wel of niet
een causaal verband is tussen de gestelde normschending en onrechtmatige daad?
- Caps, sjaals en mutsen met het Ajax-logo
Ajax ontdekt bij een andere allerlei spullen met het Ajax-logo, maar die spullen
hebben geen licentiesticker. Ajax zegt dat er inbreuk wordt gemaakt op het merk en
het auteursrecht. Ajax legt conservatorbeslag om te voorkomen dat de goederen
verdwijnen. Als je conservatorbeslag legt, moet je eerst toestemming vragen aan de
rechter. Die toestemming krijg je met een voorwaarde; je moet binnen een bepaalde
periode na het leggen van het conservatorbeslag een procedure beginnen over de
hoofdzaak. Ajax kreeg toestemming om het conservatorbeslag te leggen en legde het
ook en begon een procedure, maar die procedure was geen bodemprocedure, maar
een kortgeding.
Mag de procedure die vereist is na het leggen van conservatorbeslag een kortgeding
zijn of moet dat een bodemprocedure zijn?
- Franse mijnen, chloride, de Rijn en een handelskwekerij in Nieuwerkerk a/d IJssel
De handelskwekerij besproeit gewassen met grondwater uit de Rijn. Op een gegeven
moment groeien de gewassen niet meer goed en komt de handelskwekerij tot de
conclusie dat het grondwater uit de Rijn verontreinigd is met chloride. Dat komt
omdat er in Frankrijk een mijnbedrijf is dat te veel chloride in de Rijn loost. De
handelskwekerij daagt het mijnbedrijf voor de rechtbank. De handelskwekerij stelt
dat het mijnbedrijf onrechtmatig handelt, maar het mijnbedrijf heeft allerlei
verweren. Het mijnbedrijf vraagt zich af waarom ze in Rotterdam moeten procederen
als de handelskwekerij stelt dat het mijnbedrijf iets verkeerd heeft gedaan. Ze stellen
dat de rechtbank in Rotterdam niet bevoegd is. Had de handelskwekerij naar
Frankrijk gemoeten?
Waarom bestaat het burgerlijk procesrecht?
- Verwezenlijken aanspraken op basis van het materiële recht (vorderingen op grond
van wanprestatie, ontbinding, zaakwaarneming, onrechtmatige daad)
, o Voorbeeld; art. 111 lid 2 sub d Rv de dagvaarding moet de eis en gronden
bevatten. Waarom eis je het? De vordering en de materieelrechtelijke
onderbouwing van de vordering.
o Het materiële recht bepaalt onder welke voorwaarden je recht hebt op bijv.
schadevergoeding, wanneer dat het geval is, jegens wie. Het ziet op de inhoud
van de aanspraken. Als die aanspraken moeten wel worden verwezenlijkt. Je
moet wel de mogelijkheid hebben om het geld binnen te halen. Je hebt niets
aan het materiële recht als het niet verwezenlijkt kan worden. Het materiële
recht is het idee en het procesrecht is de uitvoering.
- Voorkomen van eigenrichting (handhaven burgerlijke rechtsorde)
o Het materiële recht streeft een bepaalde doelstelling na. Het procesrecht
probeert die doelstelling te handhaven.
o Er zijn enkele vormen van eigenrichting toelaatbaar. Een bekend voorbeeld is
het opschortingsrecht, het retentierecht of het burenrecht (afknippen van
overhangende takken).
Scharnierelement tussen deze twee functies; het vonnis, de uitspraak, het arrest. Het eindigt
het proces, maar is het begin van een proces voor eventuele gedwongen tenuitvoerlegging.
Belang voor de praktijk
- Leggen van beslag, beginnen van een procedure, procesverloop, executeren van een
vonnis en instellen van hoger beroep en cassatie.
- Inschatten van kansen
o Rol van art. 237 Rv
KEI: hoe zat het en hoe zit het?
- Cassatie, voor vorderingsprocedure: sinds 1 maart 2017.
- Feitelijke rechtspraak
o KEI (Kwaliteit en Innovatie) zou het worden
o Spoedwet KEI; stopzetting per oktober 2019
o KEI wel gedeeltelijk ingevoerd (‘algemene verbeteringen’)
KEI zou zorgen voor de digitaliseringsslag. Bij het ontwikkelen van KEI bleek dat de ICT
onvoldoende op orde was. In 2019 was er een spoedwet dat KEI formeel is aanvaard, maar
dat het werd stopgezet, omdat het ICT niet goed genoeg werkte.
Op de achtergrond wordt wel nagedacht welke stukken digitalisering er alsnog komen. De
digitaliseringsslag is nog niet helemaal gemaakt, maar een klein stukje van de KEI-wetgeving
is ingevoerd.
Dagvaardingsprocedures en verzoekschriftprocedures
Als we beginnen met procederen in civiele zaken maken we een onderscheid;
- Dagvaardingsprocedures
o Bijv. wanprestatie (art. 6:74 BW), onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
- Verzoekschriftprocedures (komen vooral voor bij personen- en familierecht, erfrecht,
faillissementsrecht)
o Bijv. benoeming voogd (art. 1:295 BW), echtscheiding (art. 1:150 BW), adoptie
(art. 1:227 lid 2 BW)
o Het gaat niet zozeer om een rechtsbetrekking in geschil waarbij twee partijen
debatteren over wat er moet gebeuren, maar het gaat meer om situaties
, waarbij aan bepaalde personen of instellingen een soort toezichthoudende
taak is opgedragen.
Enkele verschillen dagvaardings- en verzoekschriftprocedures
- Rechtsingang
o Dagvaardingen: het wordt uitgebracht door de deurwaarde namens een van
beide partijen, de eiser brengt de dagvaarding uit.
o Verzoekschriften: het wordt opgesteld en uitgebracht ter griffie en dat wordt
dan gericht aan de rechter.
- Bevoegde rechter
o Bij dagvaardingsprocedures is in beginsel de bevoegde rechter in de
woonplaats van de gedaagde.
o Bij verzoekschriftprocedures ga je in beginsel procederen bij de rechter van
de woonplaats van de verzoeker.
- Procesverloop
- Uitspraak
o Dagvaardingsprocedures eindigen met een vonnis.
o Verzoekschriftprocedures eindigen met een beschikking.
o Overkoepelende naam is de uitspraak.
Dagvaardingsprocedure of verzoekschriftprocedure? formeel criterium
- Art. 261 Rv
o Verzoekschriftprocedure; voor zover uit de wet niet anders voortvloeit, alle
zaken waarbij een verzoek wordt ingediend.
o Art. 261 lid 2 Rv: ‘uit de wet voortvloeit’ de wet moet uitdrukkelijk
aangeven dat het om een verzoekschriftprocedure gaat. Er kan dan staat; ‘op
verzoek van’, ‘bij verzoekschrift’, ‘in een verzoekschrift’, ‘ten verzoeke van’,
‘een verzoek’.
Bij een dagvaarding kan staan; ‘op vordering van’, ‘in dagvaarding’.
- Art. 78 Rv beginnen met een dagvaardingsprocedure als het niet gaat om een
verzoekschriftprocedure.
- Verkeerde rechtsingang: art. 69 Rv als je de procedure verkeerd start, dan hoeft
dat niet fataal te zijn.
o Volgens art. 70 Rv bij civiele terwijl het bij bestuursrechter moest of
andersom, geen doorverwijzingsbepaling, maar wel de mogelijkheid om
alsnog de juiste rechtsingang te kiezen. Het bestuursrecht kent eenzelfde
bepaling, namelijk art. 8:71 Abb.
Bevoegdheid burgerlijke rechter
- Rechter, bestuur of wetgever
- Internationale bevoegdheid
- Burgerlijke rechter, bestuursrechter of strafrechter
- Absolute en relatieve bevoegdheid
Internationale bevoegdheid
- Art. 1 Rv eerst kijken of er iets is geregeld over internationale rechtsmacht is
geregeld in verdragen, verordeningen en de wet.
, o Verdragen, EG-verordening en wet gaan dus voor.
EEX-Vo* (Herschikking)
Belangrijkste regelingen van internationale bevoegdheid
- Belangrijke bron, gaat in op de vragen;
o Hoe zit het met de bevoegdheid van de rechter?
o Hoe zit het met de erkenning?
o Hoe zit het met de tenuitvoerlegging?
- Toepassingsgebied: art. 1 EEX-Vo burgerlijke zaken en handelszaken, maar enkele
gebieden zijn uitgezonderd (lid 2), bijv. personen- en familiezaken.
- Hoofdregel rechtsmacht lex forum rei (art. 4 EEX-Vo); bevoegd is de rechter van
het land van de woonplaats van de gedaagde.
- Alternatieve gronden rechtsmacht, onder meer;
o Verbintenissen uit overeenkomst (art. 7 aanhef en lid 1 EEX-Vo) land waar
de verbintenis is uitgevoerd of had moeten worden uitgevoerd.
o Verbintenissen uit onrechtmatige daad (art. 7 aanhef en lid 2 EEX-Vo) land
waar het schade toebrengende feit zich heeft voorgedaan.
De handelskwekerij had het mijnbedrijf in Frankrijk voor de rechter
moeten slepen volgens het mijnbedrijf, want het schade
toebrengende feit heeft zich voorgedaan in Frankrijk. De rechtbank in
Rotterdam achtte zichzelf onbevoegd. De handelskwekerij ging in
hoger beroep en het Hof zei dat ze vragen gingen stellen aan het
HvJEU, want die geeft uitleg over het EEX-Vo. HvJEU: het gaat zowel
om de plaats van de gebeurtenis als om de plaats waar de schade is
ingetreden en eiser mag kiezen.
o Bij alternatieve mag de eiser kiezen, of woonplaats gedaagde of plaats
aangewezen in art. 7 EEX-Vo.
- Andere uitzonderingen op lex forum rei.
Rechtsmacht
Als er geen verdrag of verordening van toepassing is, kan de bevoegdheid van de
Nederlandse rechter voortvloeien uit boek 1, titel 1, afdeling 1 Rv.
Absolute en relatieve competentie
- Absolute competentie (regels van attributie); type rechter, welk gerecht?
rechtbank, Hof, Hoge Raad.
o In beginsel van openbare orde.
o Art. 72 Rv; de rechter moet een bepaling over absolute competentie
ambtshalve toepassen. De rechter moet ernaar kijken, ook als partijen er
niets over gezegd hebben.
Is de rechter niet bevoegd, dan moet hij zich ambtshalve, uit eigen
beweging, onbevoegd verklaren.
- Relatieve competentie (regels van distributie) welke rechtbank is bevoegd? Waar
moet je zijn?
o In beginsel niet van openbare orde. Als een rechter de relatieve onbevoegde
rechter is, dan hoeft die dat niet ambtshalve te doen.
procesrecht
Week 1
Enkele voorbeelden
- Een lekkende container
Container moet worden verplaatst van trein naar schip. Terwijl het in de lucht hangt,
begint de container giftige stoffen te spuiten. Het haventerrein raakt vervuild en
moet worden schoongemaakt en dat is heel duur. Het bleek dat de lasnaden van de
container niet goed waren en dat het niet gekeurd was. Ze wilden de
schoonmaakkosten verhalen op de NS, maar de NS zegt dat ook als de keuring wel
was gedaan, het scheurtje bij de lasnaad was ontstaan.
Eiser; normschending waardoor schade is geleden, verweerder; ontkennen causaal
verband. Het gaat om een causaliteitsverweer. Wie moet bewijzen dat er wel of niet
een causaal verband is tussen de gestelde normschending en onrechtmatige daad?
- Caps, sjaals en mutsen met het Ajax-logo
Ajax ontdekt bij een andere allerlei spullen met het Ajax-logo, maar die spullen
hebben geen licentiesticker. Ajax zegt dat er inbreuk wordt gemaakt op het merk en
het auteursrecht. Ajax legt conservatorbeslag om te voorkomen dat de goederen
verdwijnen. Als je conservatorbeslag legt, moet je eerst toestemming vragen aan de
rechter. Die toestemming krijg je met een voorwaarde; je moet binnen een bepaalde
periode na het leggen van het conservatorbeslag een procedure beginnen over de
hoofdzaak. Ajax kreeg toestemming om het conservatorbeslag te leggen en legde het
ook en begon een procedure, maar die procedure was geen bodemprocedure, maar
een kortgeding.
Mag de procedure die vereist is na het leggen van conservatorbeslag een kortgeding
zijn of moet dat een bodemprocedure zijn?
- Franse mijnen, chloride, de Rijn en een handelskwekerij in Nieuwerkerk a/d IJssel
De handelskwekerij besproeit gewassen met grondwater uit de Rijn. Op een gegeven
moment groeien de gewassen niet meer goed en komt de handelskwekerij tot de
conclusie dat het grondwater uit de Rijn verontreinigd is met chloride. Dat komt
omdat er in Frankrijk een mijnbedrijf is dat te veel chloride in de Rijn loost. De
handelskwekerij daagt het mijnbedrijf voor de rechtbank. De handelskwekerij stelt
dat het mijnbedrijf onrechtmatig handelt, maar het mijnbedrijf heeft allerlei
verweren. Het mijnbedrijf vraagt zich af waarom ze in Rotterdam moeten procederen
als de handelskwekerij stelt dat het mijnbedrijf iets verkeerd heeft gedaan. Ze stellen
dat de rechtbank in Rotterdam niet bevoegd is. Had de handelskwekerij naar
Frankrijk gemoeten?
Waarom bestaat het burgerlijk procesrecht?
- Verwezenlijken aanspraken op basis van het materiële recht (vorderingen op grond
van wanprestatie, ontbinding, zaakwaarneming, onrechtmatige daad)
, o Voorbeeld; art. 111 lid 2 sub d Rv de dagvaarding moet de eis en gronden
bevatten. Waarom eis je het? De vordering en de materieelrechtelijke
onderbouwing van de vordering.
o Het materiële recht bepaalt onder welke voorwaarden je recht hebt op bijv.
schadevergoeding, wanneer dat het geval is, jegens wie. Het ziet op de inhoud
van de aanspraken. Als die aanspraken moeten wel worden verwezenlijkt. Je
moet wel de mogelijkheid hebben om het geld binnen te halen. Je hebt niets
aan het materiële recht als het niet verwezenlijkt kan worden. Het materiële
recht is het idee en het procesrecht is de uitvoering.
- Voorkomen van eigenrichting (handhaven burgerlijke rechtsorde)
o Het materiële recht streeft een bepaalde doelstelling na. Het procesrecht
probeert die doelstelling te handhaven.
o Er zijn enkele vormen van eigenrichting toelaatbaar. Een bekend voorbeeld is
het opschortingsrecht, het retentierecht of het burenrecht (afknippen van
overhangende takken).
Scharnierelement tussen deze twee functies; het vonnis, de uitspraak, het arrest. Het eindigt
het proces, maar is het begin van een proces voor eventuele gedwongen tenuitvoerlegging.
Belang voor de praktijk
- Leggen van beslag, beginnen van een procedure, procesverloop, executeren van een
vonnis en instellen van hoger beroep en cassatie.
- Inschatten van kansen
o Rol van art. 237 Rv
KEI: hoe zat het en hoe zit het?
- Cassatie, voor vorderingsprocedure: sinds 1 maart 2017.
- Feitelijke rechtspraak
o KEI (Kwaliteit en Innovatie) zou het worden
o Spoedwet KEI; stopzetting per oktober 2019
o KEI wel gedeeltelijk ingevoerd (‘algemene verbeteringen’)
KEI zou zorgen voor de digitaliseringsslag. Bij het ontwikkelen van KEI bleek dat de ICT
onvoldoende op orde was. In 2019 was er een spoedwet dat KEI formeel is aanvaard, maar
dat het werd stopgezet, omdat het ICT niet goed genoeg werkte.
Op de achtergrond wordt wel nagedacht welke stukken digitalisering er alsnog komen. De
digitaliseringsslag is nog niet helemaal gemaakt, maar een klein stukje van de KEI-wetgeving
is ingevoerd.
Dagvaardingsprocedures en verzoekschriftprocedures
Als we beginnen met procederen in civiele zaken maken we een onderscheid;
- Dagvaardingsprocedures
o Bijv. wanprestatie (art. 6:74 BW), onrechtmatige daad (art. 6:162 BW)
- Verzoekschriftprocedures (komen vooral voor bij personen- en familierecht, erfrecht,
faillissementsrecht)
o Bijv. benoeming voogd (art. 1:295 BW), echtscheiding (art. 1:150 BW), adoptie
(art. 1:227 lid 2 BW)
o Het gaat niet zozeer om een rechtsbetrekking in geschil waarbij twee partijen
debatteren over wat er moet gebeuren, maar het gaat meer om situaties
, waarbij aan bepaalde personen of instellingen een soort toezichthoudende
taak is opgedragen.
Enkele verschillen dagvaardings- en verzoekschriftprocedures
- Rechtsingang
o Dagvaardingen: het wordt uitgebracht door de deurwaarde namens een van
beide partijen, de eiser brengt de dagvaarding uit.
o Verzoekschriften: het wordt opgesteld en uitgebracht ter griffie en dat wordt
dan gericht aan de rechter.
- Bevoegde rechter
o Bij dagvaardingsprocedures is in beginsel de bevoegde rechter in de
woonplaats van de gedaagde.
o Bij verzoekschriftprocedures ga je in beginsel procederen bij de rechter van
de woonplaats van de verzoeker.
- Procesverloop
- Uitspraak
o Dagvaardingsprocedures eindigen met een vonnis.
o Verzoekschriftprocedures eindigen met een beschikking.
o Overkoepelende naam is de uitspraak.
Dagvaardingsprocedure of verzoekschriftprocedure? formeel criterium
- Art. 261 Rv
o Verzoekschriftprocedure; voor zover uit de wet niet anders voortvloeit, alle
zaken waarbij een verzoek wordt ingediend.
o Art. 261 lid 2 Rv: ‘uit de wet voortvloeit’ de wet moet uitdrukkelijk
aangeven dat het om een verzoekschriftprocedure gaat. Er kan dan staat; ‘op
verzoek van’, ‘bij verzoekschrift’, ‘in een verzoekschrift’, ‘ten verzoeke van’,
‘een verzoek’.
Bij een dagvaarding kan staan; ‘op vordering van’, ‘in dagvaarding’.
- Art. 78 Rv beginnen met een dagvaardingsprocedure als het niet gaat om een
verzoekschriftprocedure.
- Verkeerde rechtsingang: art. 69 Rv als je de procedure verkeerd start, dan hoeft
dat niet fataal te zijn.
o Volgens art. 70 Rv bij civiele terwijl het bij bestuursrechter moest of
andersom, geen doorverwijzingsbepaling, maar wel de mogelijkheid om
alsnog de juiste rechtsingang te kiezen. Het bestuursrecht kent eenzelfde
bepaling, namelijk art. 8:71 Abb.
Bevoegdheid burgerlijke rechter
- Rechter, bestuur of wetgever
- Internationale bevoegdheid
- Burgerlijke rechter, bestuursrechter of strafrechter
- Absolute en relatieve bevoegdheid
Internationale bevoegdheid
- Art. 1 Rv eerst kijken of er iets is geregeld over internationale rechtsmacht is
geregeld in verdragen, verordeningen en de wet.
, o Verdragen, EG-verordening en wet gaan dus voor.
EEX-Vo* (Herschikking)
Belangrijkste regelingen van internationale bevoegdheid
- Belangrijke bron, gaat in op de vragen;
o Hoe zit het met de bevoegdheid van de rechter?
o Hoe zit het met de erkenning?
o Hoe zit het met de tenuitvoerlegging?
- Toepassingsgebied: art. 1 EEX-Vo burgerlijke zaken en handelszaken, maar enkele
gebieden zijn uitgezonderd (lid 2), bijv. personen- en familiezaken.
- Hoofdregel rechtsmacht lex forum rei (art. 4 EEX-Vo); bevoegd is de rechter van
het land van de woonplaats van de gedaagde.
- Alternatieve gronden rechtsmacht, onder meer;
o Verbintenissen uit overeenkomst (art. 7 aanhef en lid 1 EEX-Vo) land waar
de verbintenis is uitgevoerd of had moeten worden uitgevoerd.
o Verbintenissen uit onrechtmatige daad (art. 7 aanhef en lid 2 EEX-Vo) land
waar het schade toebrengende feit zich heeft voorgedaan.
De handelskwekerij had het mijnbedrijf in Frankrijk voor de rechter
moeten slepen volgens het mijnbedrijf, want het schade
toebrengende feit heeft zich voorgedaan in Frankrijk. De rechtbank in
Rotterdam achtte zichzelf onbevoegd. De handelskwekerij ging in
hoger beroep en het Hof zei dat ze vragen gingen stellen aan het
HvJEU, want die geeft uitleg over het EEX-Vo. HvJEU: het gaat zowel
om de plaats van de gebeurtenis als om de plaats waar de schade is
ingetreden en eiser mag kiezen.
o Bij alternatieve mag de eiser kiezen, of woonplaats gedaagde of plaats
aangewezen in art. 7 EEX-Vo.
- Andere uitzonderingen op lex forum rei.
Rechtsmacht
Als er geen verdrag of verordening van toepassing is, kan de bevoegdheid van de
Nederlandse rechter voortvloeien uit boek 1, titel 1, afdeling 1 Rv.
Absolute en relatieve competentie
- Absolute competentie (regels van attributie); type rechter, welk gerecht?
rechtbank, Hof, Hoge Raad.
o In beginsel van openbare orde.
o Art. 72 Rv; de rechter moet een bepaling over absolute competentie
ambtshalve toepassen. De rechter moet ernaar kijken, ook als partijen er
niets over gezegd hebben.
Is de rechter niet bevoegd, dan moet hij zich ambtshalve, uit eigen
beweging, onbevoegd verklaren.
- Relatieve competentie (regels van distributie) welke rechtbank is bevoegd? Waar
moet je zijn?
o In beginsel niet van openbare orde. Als een rechter de relatieve onbevoegde
rechter is, dan hoeft die dat niet ambtshalve te doen.
