MODULE 7: VERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN IN ONDERWIJS
1. INLEIDING
- leerlingen verschillen sterk op vlak van voorkennis, intelligentie, leerproblemen, geslacht,
leeftijd, thuissituatie, taal, achtergrond, interesse, metacognitieve & zelfregulatie
vaardigheden, persoonlijkheid, sociaal-emotioneel functioneren, …
- Diversiteit in leerlingen neemt toe door
- toenemende migratie; leerlingen met verschillende achtergronden, talen, religies
- evolutie in het aantal leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
=onderwijsbehoeften ten gevolge van langdurige en belangrijke participatieproblemen te
wijten aan samenspel tussen:
- Één of meerdere functiebeperkingen op mentaal/psychisch/lichamelijk/zintuiglijk vlak
- Beperkingen bij uitvoeren van activiteiten
- Persoonlijke en externe factoren
- Vlaamse leraren komen voor klassen te staan met veelheid aan leer- en gedragsstoornissen &
andere beperkingen
- niet makkelijk om binnen gewoon onderwijs met deze diversiteit om te gaan
- Vooral in BSO maar ook in andere onderwijsvormen
- Vooral dyslexie gevolgd door ADHD, dyscalculie
- Stijgend aantal leerlingen krijgt buitenschoolse hulp (vb logopedie)
—> toenemend aantal leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften die nood hebben aan
andere/extra ondersteuning binnen of buiten reguliere schoolcontext
Komt door samenspel van factoren:
- M-decreet: inclusieve beleidsmaatregelen die directe invloed hebben op aantal
zorgleerlingen in reguliere klas
- Scholen/leraren hanteren strengere norm van “modale” leerling waardoor meer leerlingen
een label krijgen
- Grotere bekommernis bij ouders of verminderde draagkracht van school waardoor ze sneller
probleem signaleren en diagnostisch traject opzetten
-
2. HOE OMGAAN MET VERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN?
2.1. Visies op omgaan met verschillen tussen leerlingen
Grotere gevoeligheid ontstaan voor verschillen tussen leerlingen
—> stelling: elke leerling heeft recht op het beste onderwijs
Twee visies in de praktische consequenties: “child de cit-visie” & “inclusievisie”
fifi fi
, 2.1.1. Child de cit-visie
- vertrekt vanuit tekort bij leerling
- Leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften hebben vanuit deze tekorten nood aan
gespecialiseerde begeleiding & aanpak op maat
- Leerlingen worden gezien als verschillend van hun klasgenoten
- In aangepaste omgeving: Leerlingen worden apart onderwezen worden, expertise in
aangepaste ondersteuning, zoals buitengewoon onderwijs (vb: dove leerling les in
gebarentaal samen met andere dove leerlingen)
- In reguliere schooncontext: bij veel vormen van binnenklasdifferentiatie krijgen leerlingen
met speci eke onderwijsbehoeften andere behandeling dan hun klasgenoten (vb één aanpak
voor de meeste kinderen & aparte aanpak voor leerlingen met een probleem/beperking,
zoals toelaten gebruik rekenmachine)
- Visie ligt onder vuur —> nadruk ligt op tekort & problemen bij leerlingen ipv op
contextfactoren die aanleiding geven tot die problemen
2.1.2. Inclusievisie
- Leerlingen met verschillende kenmerken moeten zo veel mogelijk gelijk behandeld worden
- Klasgroep of school zou weerspiegeling moeten zijn vd samenleving
- Diversiteit binnen klas niet gezien als probleem maar als rijkdom/troef
- Model “Universal Design for Learning”: pleiten tegen verschillende behandelingen voor
verschillende groepen leerlingen
—> stelt voorop dat onderwijs zo goed mogelijk afgestemd moet zijn op zoveel mogelijk
verschillende leerlingen
—> onderwijs moet zich richten op de mogelijkheden van alle kinderen om te leren en te
ontwikkelen op verschillende manieren
—> afstemming van leeromgeving op diverse leerling kenmerken moet mogelijk zijn voor alle
leerlingen, dus niet enkel voor leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
—> alle leerlingen kunnen baat hebben bij speci eke maatregelen en hebben hier evenveel
recht op
—> vb voor alle leerlingen groter lettertype, extra tijd geven voor toetsen, lesmateriaal online
aanbieden, …
—> leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften ervaren hun onderwijsbehoeften niet
noodzakelijk als een de cit of tekort
—> uitgaan van diversiteit ipv tekorten
Samengevat:
- Beide visies hebben belang aan differentiatie
—> child de cit visie: nadruk op differentiatie exclusief gericht op leerlingen met speci eke
leerbehoeften
—> UDL model: differentiatie waarvan alle leerlingen pro teren
fi fi fifi fifi fi fi fi fi
, 2.2. Van segregatie naar inclusie in Vlaanderen
- Verschuiving van segregatie naar inclusie ivm leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
- Deze evolutie gepaard met internationale ontwikkelingen rond rechten van personen met
een handicap
—> VN-verdrag: mensen met een beperking hebben recht op een goed leven en volwaardige
deelname aan de maatschappij, dus ook aan het onderwijs
—> streefdoel: inclusief onderwijs als regel ipv uitzondering
2.2.1. Het M-decreet
- september 2015
- Vloeide voort uit VN-verdrag
- Sinds ingang M-decreet heeft elke gewone school voor regulier onderwijs de plicht om voor
leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften de nodige redelijke aanpassingen te voorzien
zodat alle leerlingen op een evenwaardige en zelfstandige manier kunnen participeren aan
het onderwijs
- Redelijke aanpassingen = differentiërende, remediërende, compenserende of dispenserende
maatregelen
- Decreet bepaalt dat in Vlaams onderwijs gewerkt wordt met zorgcontinuüm = opeenvolging
van vier lagen in de organisatie van de leeromgeving
Fase 0: brede basiszorg
- school biedt kwalitatief goed onderwijs voor alle leerlingen:
- opzetten goede opvolgingsstructuur
- creëren van krachtige leeromgevingen
- aanwenden van aangepaste instructiewijzen
- differentiëren in functie van de onderwijsbehoeften van leerlingen
fi fi
1. INLEIDING
- leerlingen verschillen sterk op vlak van voorkennis, intelligentie, leerproblemen, geslacht,
leeftijd, thuissituatie, taal, achtergrond, interesse, metacognitieve & zelfregulatie
vaardigheden, persoonlijkheid, sociaal-emotioneel functioneren, …
- Diversiteit in leerlingen neemt toe door
- toenemende migratie; leerlingen met verschillende achtergronden, talen, religies
- evolutie in het aantal leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
=onderwijsbehoeften ten gevolge van langdurige en belangrijke participatieproblemen te
wijten aan samenspel tussen:
- Één of meerdere functiebeperkingen op mentaal/psychisch/lichamelijk/zintuiglijk vlak
- Beperkingen bij uitvoeren van activiteiten
- Persoonlijke en externe factoren
- Vlaamse leraren komen voor klassen te staan met veelheid aan leer- en gedragsstoornissen &
andere beperkingen
- niet makkelijk om binnen gewoon onderwijs met deze diversiteit om te gaan
- Vooral in BSO maar ook in andere onderwijsvormen
- Vooral dyslexie gevolgd door ADHD, dyscalculie
- Stijgend aantal leerlingen krijgt buitenschoolse hulp (vb logopedie)
—> toenemend aantal leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften die nood hebben aan
andere/extra ondersteuning binnen of buiten reguliere schoolcontext
Komt door samenspel van factoren:
- M-decreet: inclusieve beleidsmaatregelen die directe invloed hebben op aantal
zorgleerlingen in reguliere klas
- Scholen/leraren hanteren strengere norm van “modale” leerling waardoor meer leerlingen
een label krijgen
- Grotere bekommernis bij ouders of verminderde draagkracht van school waardoor ze sneller
probleem signaleren en diagnostisch traject opzetten
-
2. HOE OMGAAN MET VERSCHILLEN TUSSEN LEERLINGEN?
2.1. Visies op omgaan met verschillen tussen leerlingen
Grotere gevoeligheid ontstaan voor verschillen tussen leerlingen
—> stelling: elke leerling heeft recht op het beste onderwijs
Twee visies in de praktische consequenties: “child de cit-visie” & “inclusievisie”
fifi fi
, 2.1.1. Child de cit-visie
- vertrekt vanuit tekort bij leerling
- Leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften hebben vanuit deze tekorten nood aan
gespecialiseerde begeleiding & aanpak op maat
- Leerlingen worden gezien als verschillend van hun klasgenoten
- In aangepaste omgeving: Leerlingen worden apart onderwezen worden, expertise in
aangepaste ondersteuning, zoals buitengewoon onderwijs (vb: dove leerling les in
gebarentaal samen met andere dove leerlingen)
- In reguliere schooncontext: bij veel vormen van binnenklasdifferentiatie krijgen leerlingen
met speci eke onderwijsbehoeften andere behandeling dan hun klasgenoten (vb één aanpak
voor de meeste kinderen & aparte aanpak voor leerlingen met een probleem/beperking,
zoals toelaten gebruik rekenmachine)
- Visie ligt onder vuur —> nadruk ligt op tekort & problemen bij leerlingen ipv op
contextfactoren die aanleiding geven tot die problemen
2.1.2. Inclusievisie
- Leerlingen met verschillende kenmerken moeten zo veel mogelijk gelijk behandeld worden
- Klasgroep of school zou weerspiegeling moeten zijn vd samenleving
- Diversiteit binnen klas niet gezien als probleem maar als rijkdom/troef
- Model “Universal Design for Learning”: pleiten tegen verschillende behandelingen voor
verschillende groepen leerlingen
—> stelt voorop dat onderwijs zo goed mogelijk afgestemd moet zijn op zoveel mogelijk
verschillende leerlingen
—> onderwijs moet zich richten op de mogelijkheden van alle kinderen om te leren en te
ontwikkelen op verschillende manieren
—> afstemming van leeromgeving op diverse leerling kenmerken moet mogelijk zijn voor alle
leerlingen, dus niet enkel voor leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
—> alle leerlingen kunnen baat hebben bij speci eke maatregelen en hebben hier evenveel
recht op
—> vb voor alle leerlingen groter lettertype, extra tijd geven voor toetsen, lesmateriaal online
aanbieden, …
—> leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften ervaren hun onderwijsbehoeften niet
noodzakelijk als een de cit of tekort
—> uitgaan van diversiteit ipv tekorten
Samengevat:
- Beide visies hebben belang aan differentiatie
—> child de cit visie: nadruk op differentiatie exclusief gericht op leerlingen met speci eke
leerbehoeften
—> UDL model: differentiatie waarvan alle leerlingen pro teren
fi fi fifi fifi fi fi fi fi
, 2.2. Van segregatie naar inclusie in Vlaanderen
- Verschuiving van segregatie naar inclusie ivm leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften
- Deze evolutie gepaard met internationale ontwikkelingen rond rechten van personen met
een handicap
—> VN-verdrag: mensen met een beperking hebben recht op een goed leven en volwaardige
deelname aan de maatschappij, dus ook aan het onderwijs
—> streefdoel: inclusief onderwijs als regel ipv uitzondering
2.2.1. Het M-decreet
- september 2015
- Vloeide voort uit VN-verdrag
- Sinds ingang M-decreet heeft elke gewone school voor regulier onderwijs de plicht om voor
leerlingen met speci eke onderwijsbehoeften de nodige redelijke aanpassingen te voorzien
zodat alle leerlingen op een evenwaardige en zelfstandige manier kunnen participeren aan
het onderwijs
- Redelijke aanpassingen = differentiërende, remediërende, compenserende of dispenserende
maatregelen
- Decreet bepaalt dat in Vlaams onderwijs gewerkt wordt met zorgcontinuüm = opeenvolging
van vier lagen in de organisatie van de leeromgeving
Fase 0: brede basiszorg
- school biedt kwalitatief goed onderwijs voor alle leerlingen:
- opzetten goede opvolgingsstructuur
- creëren van krachtige leeromgevingen
- aanwenden van aangepaste instructiewijzen
- differentiëren in functie van de onderwijsbehoeften van leerlingen
fi fi
