Samenvatting
Implementatie, effectieve verbetering van patiëntenzorg (grol)
Hoofdstuk 1
Implementatie van verbetering in de zorg: een complex probleem
Samenvatting:
- Veel patiënten ontvangen niet de best mogelijke zorg; verbeteringen in de klinische praktijk
zijn nodig om dit wel te bewerkstelligen
- Er zijn veel uiteenlopende benaderingen van invoering van verbeteringen in de
patiëntenzorg; deze zijn gebaseerd op verschillende ideeën over menselijk gedrag en het
functioneren van organisaties
- Een combinatie van top-down- en bottom-up benaderingen is vaak nodig om echte
verandering in de praktijk te realiseren
Implementatieprobleem
Jaarlijks vele wetenschappelijke onderzoeken; inzichten, werkwijzen, programma’s en technieken.
Optimale patiëntenzorg verandert en kennis veroudert snel.
Invoeringen van nieuwe inzichten zou snel kunnen met de huidige technieken, maar vinden relatief
te langzaam hun weg naar de dagelijkse praktijk, terwijl de onderzoeksresultaten of inzichten
betrekking hebben op effectieve, doelmatige, veilige en patiëntvriendelijke zorg. Dit is een groot
implementatieprobleem, de specifieke verbetering en onderzoek gebieden zijn:
- Effectieve zorg: de zorg en zorguitkomsten kunnen op meerder gebieden nog aanzienlijk
verbeterd worden
- Doelmatige zorg: aanbevolen zorg niet geboden, wel teveel onnodige zorg
- Veilige zorg: fouten en inefficiënte veroorzaken onnodige schade en hoge kosten
- Efficiënte en tijdige zorg: snelle, goede organisatie (wacht en doorlooptijden)
- Patiëntgerichte zorg: juiste bejegening, goede informatie, autonomie patiënt
- Variatie in zorgverlening: organisatorische kwaliteit, overeenstemming in handelen
De kwaliteit van zorg wordt gemeten met prestatie-indicatoren, de informatie is feedback voor de
zorgverleners. De zorg kan doeltreffender, doelmatiger, veiliger en patiëntgerichter.
- Overheid en beleidsmakers brengen de geleverde zorg in kaart
- Organisatie en management adviseurs bekijken hoe zorgprocessen kunnen worden
geoptimaliseerd (organisatorische voorwaarden en optimale zorg)
- Vertegenwoordigers van patiënten, ethici en juristen bewaken inde rol van de patiënt
- Verzekeraars en overheid; kwaliteit verbeteren en de kosten in de hand houden
Hoe kan de zorg het beste worden geoptimaliseerd? Veel partijen dus verschillende benaderingen.
Verschillende benaderingen drukken verschillende assumpties uit omtrent effectieve implementatie
van verbeteringen in de zorg; verschillende hypothesen over het veranderen van menselijk gedrag en
het functioneren van groepen of organisaties.
- Cognitieve benadering
o Professionals hebben niet de juiste informatie
o Strategie; voorzien van informatie (literatuur en EBP richtlijnen)
- Motivationele benaderingen
o Verandering komt tot stand vanuit innerlijk streven naar optimale competentie
o Strategie; problem based learning en bottom-up methode
- Marketingbenaderingen
o Verandering komt tegemoet aan wensen van een doelgroep
o Voorstel aangepast aan lokale situatie en verspreid via meerdere kanalen
- Bekrachtiging van gedrag
o Gebaseerd op conditionering en bekrachtiging
o Feedback over handelen, beloningen en sancties, pay-for-performance
- Sociale interactiebenadering
o Leren en verandering komt tot stand door voorbeeld en invloed
o Strategie; inzet van opinieleiders, outreach visits, intercollegiale toetsing, druk vanuit
vragen patiënten
, - Managementbenadering
o Richt zich niet op individu maar verandering organisatorische voorwaarden
o Kwaliteit en veiligheid management, herontwerpen systeem en proces
- Controle en dwang
o Externe motivatie, negatieve consequenties vermijden
o Strategie; wet en regelgeving, herregistratie, tuchtrecht, sancties
Definitie Implementatie: procesmatig en planmatig invoeren van vernieuwingen en/of verbeteringen
met als doel dat deze een structurele plaats krijgen in het handelen, in het functioneren van
organisaties of in de structuur van de gezondheidszorg.
Synoniemen: deskundigheidsbevordering, kwaliteitsverbetering.
Termen implementatie
- Diffusie: verspreiding informatie en aanname door de doelgroep van richtlijnen en werkwijze
- Disseminatie: communicatie van informatie om kennis en vaardigheden te vergroten.
Actiever dan diffussie, gericht op specifieke doelgroep.
- Adoptie: positieve houding en veranderen van eigen werkwijze
- Implementatie: invoering van een innovatie in de dagelijkse routines; dit vereist effectieve
communicatiestrategieën en het wegnemen van belemmeringen om te veranderen door het
gebruik van educatieve en beleidsmatige technieken die effectief in de praktijk zijn.
Implementatie kent verschillende belangrijke elementen:
o Procesmatige en planmatige invoering
o Vernieuwingen en/of verbeteringen (van bewezen waarde)
o Structurele plaats krijgen
o In het (beroepsmatig) handelen, het functioneren van organisatie(s) of de structuur
van de gezondheidszorg
Twee contrasterende modellen van implementatie
1. Rationele model
- Aangestuurd door externe partij
- Lineair verloop van implementatie
- Duidelijk startpunt van implementatie
- Gedreven door aanbod technologie
- Vaak positief ten aanzien van innovatie
- Geen aandacht voor diversiteit van behoeften in de praktijk
2. Participatiemodel
- Aangestuurd vanuit praktijk
- Incrementeel verloop van implemenatie
- Onduidelijk startpunt
- Gedreven door behoefte aan technologie
- Neutraal ten aanzien van innovatie
- Geen aandacht voor structurele processen (macroprocessen)
Optimaliseren van patiëntenzorg is een tweerichtingsverkeer tussen praktijk en wetenschap. Een
benadering die daarbij past is knowledge brokering (kennismakelaardij); zijn alle activiteiten die
besluitvormers in contact brengen met onderzoekers en de onderlinge communicatie verbeteren,
zodat ze elkaars doelen en professionele culturen beter begrijpen, elkaars werk beïnvloeden, nieuwe
vormen van samenwerking creëren en het gebruik van onderzoeksgegevens in besluitvorming
stimuleren.
Hoofdstuk 2
Theorieën over implementatie
Samenvatting:
- Verschillende wetenschappelijke disciplines dragen uiteenlopende benaderingen voor het
effectief implementeren van innovaties aan; deze zijn gebaseerd op verschillende theorieën
over innovatie en verandering van professioneel en organisatorische functioneren
Implementatie, effectieve verbetering van patiëntenzorg (grol)
Hoofdstuk 1
Implementatie van verbetering in de zorg: een complex probleem
Samenvatting:
- Veel patiënten ontvangen niet de best mogelijke zorg; verbeteringen in de klinische praktijk
zijn nodig om dit wel te bewerkstelligen
- Er zijn veel uiteenlopende benaderingen van invoering van verbeteringen in de
patiëntenzorg; deze zijn gebaseerd op verschillende ideeën over menselijk gedrag en het
functioneren van organisaties
- Een combinatie van top-down- en bottom-up benaderingen is vaak nodig om echte
verandering in de praktijk te realiseren
Implementatieprobleem
Jaarlijks vele wetenschappelijke onderzoeken; inzichten, werkwijzen, programma’s en technieken.
Optimale patiëntenzorg verandert en kennis veroudert snel.
Invoeringen van nieuwe inzichten zou snel kunnen met de huidige technieken, maar vinden relatief
te langzaam hun weg naar de dagelijkse praktijk, terwijl de onderzoeksresultaten of inzichten
betrekking hebben op effectieve, doelmatige, veilige en patiëntvriendelijke zorg. Dit is een groot
implementatieprobleem, de specifieke verbetering en onderzoek gebieden zijn:
- Effectieve zorg: de zorg en zorguitkomsten kunnen op meerder gebieden nog aanzienlijk
verbeterd worden
- Doelmatige zorg: aanbevolen zorg niet geboden, wel teveel onnodige zorg
- Veilige zorg: fouten en inefficiënte veroorzaken onnodige schade en hoge kosten
- Efficiënte en tijdige zorg: snelle, goede organisatie (wacht en doorlooptijden)
- Patiëntgerichte zorg: juiste bejegening, goede informatie, autonomie patiënt
- Variatie in zorgverlening: organisatorische kwaliteit, overeenstemming in handelen
De kwaliteit van zorg wordt gemeten met prestatie-indicatoren, de informatie is feedback voor de
zorgverleners. De zorg kan doeltreffender, doelmatiger, veiliger en patiëntgerichter.
- Overheid en beleidsmakers brengen de geleverde zorg in kaart
- Organisatie en management adviseurs bekijken hoe zorgprocessen kunnen worden
geoptimaliseerd (organisatorische voorwaarden en optimale zorg)
- Vertegenwoordigers van patiënten, ethici en juristen bewaken inde rol van de patiënt
- Verzekeraars en overheid; kwaliteit verbeteren en de kosten in de hand houden
Hoe kan de zorg het beste worden geoptimaliseerd? Veel partijen dus verschillende benaderingen.
Verschillende benaderingen drukken verschillende assumpties uit omtrent effectieve implementatie
van verbeteringen in de zorg; verschillende hypothesen over het veranderen van menselijk gedrag en
het functioneren van groepen of organisaties.
- Cognitieve benadering
o Professionals hebben niet de juiste informatie
o Strategie; voorzien van informatie (literatuur en EBP richtlijnen)
- Motivationele benaderingen
o Verandering komt tot stand vanuit innerlijk streven naar optimale competentie
o Strategie; problem based learning en bottom-up methode
- Marketingbenaderingen
o Verandering komt tegemoet aan wensen van een doelgroep
o Voorstel aangepast aan lokale situatie en verspreid via meerdere kanalen
- Bekrachtiging van gedrag
o Gebaseerd op conditionering en bekrachtiging
o Feedback over handelen, beloningen en sancties, pay-for-performance
- Sociale interactiebenadering
o Leren en verandering komt tot stand door voorbeeld en invloed
o Strategie; inzet van opinieleiders, outreach visits, intercollegiale toetsing, druk vanuit
vragen patiënten
, - Managementbenadering
o Richt zich niet op individu maar verandering organisatorische voorwaarden
o Kwaliteit en veiligheid management, herontwerpen systeem en proces
- Controle en dwang
o Externe motivatie, negatieve consequenties vermijden
o Strategie; wet en regelgeving, herregistratie, tuchtrecht, sancties
Definitie Implementatie: procesmatig en planmatig invoeren van vernieuwingen en/of verbeteringen
met als doel dat deze een structurele plaats krijgen in het handelen, in het functioneren van
organisaties of in de structuur van de gezondheidszorg.
Synoniemen: deskundigheidsbevordering, kwaliteitsverbetering.
Termen implementatie
- Diffusie: verspreiding informatie en aanname door de doelgroep van richtlijnen en werkwijze
- Disseminatie: communicatie van informatie om kennis en vaardigheden te vergroten.
Actiever dan diffussie, gericht op specifieke doelgroep.
- Adoptie: positieve houding en veranderen van eigen werkwijze
- Implementatie: invoering van een innovatie in de dagelijkse routines; dit vereist effectieve
communicatiestrategieën en het wegnemen van belemmeringen om te veranderen door het
gebruik van educatieve en beleidsmatige technieken die effectief in de praktijk zijn.
Implementatie kent verschillende belangrijke elementen:
o Procesmatige en planmatige invoering
o Vernieuwingen en/of verbeteringen (van bewezen waarde)
o Structurele plaats krijgen
o In het (beroepsmatig) handelen, het functioneren van organisatie(s) of de structuur
van de gezondheidszorg
Twee contrasterende modellen van implementatie
1. Rationele model
- Aangestuurd door externe partij
- Lineair verloop van implementatie
- Duidelijk startpunt van implementatie
- Gedreven door aanbod technologie
- Vaak positief ten aanzien van innovatie
- Geen aandacht voor diversiteit van behoeften in de praktijk
2. Participatiemodel
- Aangestuurd vanuit praktijk
- Incrementeel verloop van implemenatie
- Onduidelijk startpunt
- Gedreven door behoefte aan technologie
- Neutraal ten aanzien van innovatie
- Geen aandacht voor structurele processen (macroprocessen)
Optimaliseren van patiëntenzorg is een tweerichtingsverkeer tussen praktijk en wetenschap. Een
benadering die daarbij past is knowledge brokering (kennismakelaardij); zijn alle activiteiten die
besluitvormers in contact brengen met onderzoekers en de onderlinge communicatie verbeteren,
zodat ze elkaars doelen en professionele culturen beter begrijpen, elkaars werk beïnvloeden, nieuwe
vormen van samenwerking creëren en het gebruik van onderzoeksgegevens in besluitvorming
stimuleren.
Hoofdstuk 2
Theorieën over implementatie
Samenvatting:
- Verschillende wetenschappelijke disciplines dragen uiteenlopende benaderingen voor het
effectief implementeren van innovaties aan; deze zijn gebaseerd op verschillende theorieën
over innovatie en verandering van professioneel en organisatorische functioneren
