Module neurologie II
Les 1A Framework neurorevalidatie
DEFINITIE NEUROREVALIDATIE:
De WHO definieerde neurorevalidatie als het proces dat personen met een beperking helpt bij het
bereiken en het behouden van een optimale functie en gezondheid in interactie met hun omgeving
Het vereist een actief partnerschap tussen de patiënt, zijn familie en een hele reeks gezondheids- en
sociale zorgverleners.
De behandeling moet bestaan uit een integratie van de beste evidentie, klinische expertise en de
voorkeuren van de patiënt.
Klinisch redeneren
Klinisch redeneren is nodig voor de behandeling bij neurologische pten!
Informatieverwerking → hypothesevorming → revalidatieplan opmaken → evalueren en aanpassen
10 principes van de neurorevalidatie
o ICF
o Patient-centered care
o Team work (goal setting)
o Prediction
o Neurale plasticiteit
o Motorische controle
o Functionele bewegings re-educatie
o Skill aquisition (motor learning)
o Self management (self-efficacy)
o Health promotion (prevention)
Doelstellingen van de neurorevalidatie
RAMP
Recovery
Adaptation
Maintenance
Prevention
,Les 1B Neuroplasticiteit
Hersenen ≠ computer
Hersenen zijn:
• een levend orgaan
• geen vaste structuur
• bestaan uit bloedvaten, zenuwen, verbindingen, …
• steeds veranderbaar
Delen:
• Hersenstam:
o Reptiel hersenen
o Oudste deel
o Essentiele functies: ademhaling, hartslag, bloeddruk, honger, dorst, fundamentele
emoties
• Hypothalamus
o Gateway naar de hoger gelegen corticale gebieden
o Sensorische informatie
• Hypocampus
o Geheugen
• Cerebrale cortex
o Verschillende lobes
▪ Occipitale lob: Visueel
▪ Parietale lob: sensorische informatie verwerken
▪ Temporale lob: geheugen en leren
▪ Frontale lob: persoonlijkheid, emoties, keuzecentrum, taal
• Cerebellum
o Coördinatiecentrum
• Neuronen
o Verbindingen
o Transport via synapsen met neurotransmitters → dendriet
DEFINITIE: NEUROPLASTICITEIT
• Vervormbaar
• = Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen
(structureel, chemisch, fysiologisch)
• Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen
Ontwikkeling: ontstaan van primair netwerk
Leren: secundair netwerk individualiteit
Herstel: re-organisatie (‘re-routing’)
, 1. PLASTICITEIT VAN HET GEZONDE BREIN
Nature and nurture
• Ontwikkeling van de hersenen
• Leren
• Kritische periodes
ONDERHOUDEN EN VERFIJNEN VAN CONNECTIES
• Er zijn 10^14 connecties in het brein
• Er zijn 15 000 verschillende proteïnen in het ZS
• De proteïnen worden gecombineerd tot codes
• Targetherkenning gebeurt via een combinatie van enkele moleculen (vgl cijferslot)
• Gevormde synapsen kunnen worden gemodificeerd afhankelijk van hun gebruik
NEUROPLASTICITEIT
Verandering in de connectiviteit van het ZS
Adaptief (+) of Maladaptief (-)
Hoe zenuwcellen:
• Contact maken met elkaar
• Een verbinding versterken als dat geschikt is
• Een verbinding verbreken als dat geschikt is
• De fysiologische werking controleren van anatomische connecties
DE CONNECTIVITEIT VAN HET ZS
• Zenuwcellen moeten contact met elkaar maken
• Er moeten dus nieuwe neurale uitlopers (neurieten) worden gevormd (worden dendrieten
of axonen)
• Sommige signalen trekken de groeiconus aan, anderen verdrijven hem
• De groeiconus moet de target cel herkennen en een synaps vormen
• Als een anatomische connectie gemaakt is, kan de synaps fysiologische actief worden of kan
de synaps ‘slapend’ blijven
• De effectiviteit van een synaps kan worden verhoogd voor langere tijd (long term
potentiatie) of worden verlaagd (long term depressie)
• Het aantal synapsen tussen cellen en de sterkte van die synapsen verandert onder invloed
van leerprocessen
KRITISCHE PERIODES
In sommige neurale systemen, vooral sensorische systemen, is de periode van ontwikkeling en
verfijning van de connecties beperkt
Op het einde van zo’n kritische periode is de pathway gerijpt en wordt verdere modificatie erg
moeilijk
Vb. binoculair zicht, leren van taal, leren muziek spelen (voor 9 j), visuele detectie van perifere
bewegingen bij doven, geluidslocalisatie bij blinden, topsportskills
, X Y en Z zijn voorbeelden van neurale structuren
Ze ontwikkelen zich vooral in de zogenaamde
kritische periodes waarin zich dan het netwerk
vormt (synapsen en myelinisatie)
Hierna blijft het netwerk plastisch en krijgt het zo
een individuele structuur je ziet ook in de figuur
dat de schadelijke invloeden tijdens deze kritische
perioden het grootste effect hebben.
Na de kritische periode is het effect van schadelijke invloeden afhankelijk van de aard en de omvang
van de laesie en van de plastische eigenschappen van het systeem.
2 mechanismen voor kritische perioden:
→ Subunit 2B van de NMDA-receptor: promoot verlengde openingstijd van het kanaal en dus grote
Ca++-influx →plasticiteit
→ Ontwikkeling van inhibitoire interneuronen bij het sluiten van een temporele periode waarbinnen
plastische veranderingen kunnen plaats vinden
SYNAPTISCHE PLASTICITEIT: LONG TERM POTENTIATION
HET EFFECT VAN SENSORISCHE STIMULATIE OP DE CORTEX
Ook sensorische stimulatie heeft een effect op de cortex.
Na stimulatie is het corticaal representatief gebied
toegenomen.
Grotere oppervlakte in de corticale regio die de vingers
representeren na de stimulatie.
Naast sensorische stimulatie werden er ook een hoop
andere effecten bekeken
Les 1A Framework neurorevalidatie
DEFINITIE NEUROREVALIDATIE:
De WHO definieerde neurorevalidatie als het proces dat personen met een beperking helpt bij het
bereiken en het behouden van een optimale functie en gezondheid in interactie met hun omgeving
Het vereist een actief partnerschap tussen de patiënt, zijn familie en een hele reeks gezondheids- en
sociale zorgverleners.
De behandeling moet bestaan uit een integratie van de beste evidentie, klinische expertise en de
voorkeuren van de patiënt.
Klinisch redeneren
Klinisch redeneren is nodig voor de behandeling bij neurologische pten!
Informatieverwerking → hypothesevorming → revalidatieplan opmaken → evalueren en aanpassen
10 principes van de neurorevalidatie
o ICF
o Patient-centered care
o Team work (goal setting)
o Prediction
o Neurale plasticiteit
o Motorische controle
o Functionele bewegings re-educatie
o Skill aquisition (motor learning)
o Self management (self-efficacy)
o Health promotion (prevention)
Doelstellingen van de neurorevalidatie
RAMP
Recovery
Adaptation
Maintenance
Prevention
,Les 1B Neuroplasticiteit
Hersenen ≠ computer
Hersenen zijn:
• een levend orgaan
• geen vaste structuur
• bestaan uit bloedvaten, zenuwen, verbindingen, …
• steeds veranderbaar
Delen:
• Hersenstam:
o Reptiel hersenen
o Oudste deel
o Essentiele functies: ademhaling, hartslag, bloeddruk, honger, dorst, fundamentele
emoties
• Hypothalamus
o Gateway naar de hoger gelegen corticale gebieden
o Sensorische informatie
• Hypocampus
o Geheugen
• Cerebrale cortex
o Verschillende lobes
▪ Occipitale lob: Visueel
▪ Parietale lob: sensorische informatie verwerken
▪ Temporale lob: geheugen en leren
▪ Frontale lob: persoonlijkheid, emoties, keuzecentrum, taal
• Cerebellum
o Coördinatiecentrum
• Neuronen
o Verbindingen
o Transport via synapsen met neurotransmitters → dendriet
DEFINITIE: NEUROPLASTICITEIT
• Vervormbaar
• = Het vermogen van neuronen en het zenuwstelsel om qua eigenschappen te veranderen
(structureel, chemisch, fysiologisch)
• Plasticiteit is de biologische basis voor ontwikkeling, leren en herstelvermogen
Ontwikkeling: ontstaan van primair netwerk
Leren: secundair netwerk individualiteit
Herstel: re-organisatie (‘re-routing’)
, 1. PLASTICITEIT VAN HET GEZONDE BREIN
Nature and nurture
• Ontwikkeling van de hersenen
• Leren
• Kritische periodes
ONDERHOUDEN EN VERFIJNEN VAN CONNECTIES
• Er zijn 10^14 connecties in het brein
• Er zijn 15 000 verschillende proteïnen in het ZS
• De proteïnen worden gecombineerd tot codes
• Targetherkenning gebeurt via een combinatie van enkele moleculen (vgl cijferslot)
• Gevormde synapsen kunnen worden gemodificeerd afhankelijk van hun gebruik
NEUROPLASTICITEIT
Verandering in de connectiviteit van het ZS
Adaptief (+) of Maladaptief (-)
Hoe zenuwcellen:
• Contact maken met elkaar
• Een verbinding versterken als dat geschikt is
• Een verbinding verbreken als dat geschikt is
• De fysiologische werking controleren van anatomische connecties
DE CONNECTIVITEIT VAN HET ZS
• Zenuwcellen moeten contact met elkaar maken
• Er moeten dus nieuwe neurale uitlopers (neurieten) worden gevormd (worden dendrieten
of axonen)
• Sommige signalen trekken de groeiconus aan, anderen verdrijven hem
• De groeiconus moet de target cel herkennen en een synaps vormen
• Als een anatomische connectie gemaakt is, kan de synaps fysiologische actief worden of kan
de synaps ‘slapend’ blijven
• De effectiviteit van een synaps kan worden verhoogd voor langere tijd (long term
potentiatie) of worden verlaagd (long term depressie)
• Het aantal synapsen tussen cellen en de sterkte van die synapsen verandert onder invloed
van leerprocessen
KRITISCHE PERIODES
In sommige neurale systemen, vooral sensorische systemen, is de periode van ontwikkeling en
verfijning van de connecties beperkt
Op het einde van zo’n kritische periode is de pathway gerijpt en wordt verdere modificatie erg
moeilijk
Vb. binoculair zicht, leren van taal, leren muziek spelen (voor 9 j), visuele detectie van perifere
bewegingen bij doven, geluidslocalisatie bij blinden, topsportskills
, X Y en Z zijn voorbeelden van neurale structuren
Ze ontwikkelen zich vooral in de zogenaamde
kritische periodes waarin zich dan het netwerk
vormt (synapsen en myelinisatie)
Hierna blijft het netwerk plastisch en krijgt het zo
een individuele structuur je ziet ook in de figuur
dat de schadelijke invloeden tijdens deze kritische
perioden het grootste effect hebben.
Na de kritische periode is het effect van schadelijke invloeden afhankelijk van de aard en de omvang
van de laesie en van de plastische eigenschappen van het systeem.
2 mechanismen voor kritische perioden:
→ Subunit 2B van de NMDA-receptor: promoot verlengde openingstijd van het kanaal en dus grote
Ca++-influx →plasticiteit
→ Ontwikkeling van inhibitoire interneuronen bij het sluiten van een temporele periode waarbinnen
plastische veranderingen kunnen plaats vinden
SYNAPTISCHE PLASTICITEIT: LONG TERM POTENTIATION
HET EFFECT VAN SENSORISCHE STIMULATIE OP DE CORTEX
Ook sensorische stimulatie heeft een effect op de cortex.
Na stimulatie is het corticaal representatief gebied
toegenomen.
Grotere oppervlakte in de corticale regio die de vingers
representeren na de stimulatie.
Naast sensorische stimulatie werden er ook een hoop
andere effecten bekeken
