ADHD (Attention Deficit Hyperactivity Disorder)
Rosenthal-effect leraren hebben (soms onbewust) verwachtingen van bepaalde leerlingen. Met
deze verwachtingen sturen ze impliciet de prestaties van de leerlingen.
- Positief: hoge verwachtingen leiden tot betere prestaties Pygmalion-effect.
- Negatief: lage verwachtingen leiden tot slechtere prestaties Golem-effect.
3.1 Kenmerken
ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die in hoge mate erfelijk is (ook wel
rijpingsstoornis genoemd). De pijlers zijn:
- Aandacht
- Hyperactiviteit
- Impulsiviteit
Symptomen dienen voor het 12e levensjaar in meerdere situaties voor te komen en lang aanhouden.
Een ADHD-brein ziet er anders uit: sommige gebieden zijn afwijkend qua formaat en in andere
gebieden is de connectiviteit anders.
Kernprobleem een gebrekkige inhibitie (niet kunnen remmen van gedrag). Bij kinderen met ADHD
functioneert het filter (van prikkels) minder goed: alle prikkels komen binnen. Maar het brein heeft
ook moeite om relevante informatie te filteren uit alle binnenkomende informatie.
Jongeren met ADHD blijken ook minder goed in staat om emoties bij anderen aan de hand van
gezichtsexpressies te herkennen. En ze blijken minder goed in emotieregulatie.
40 tot 50% behoudt ADHD ook als ze volwassen zijn.
Sterke kanten:
- Hele enthousiaste kinderen
- Tomeloze energie
- Dol op sport en beweging
- In bepaalde gevallen heel sterk concentreren (hyperfocus)
- Spontaan en open
- Gevoel voor humor
- Zorgzaam
- Ondernemen
- In voor iets nieuws
- Veel fantasie
- Sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel
Problemen en specifieke gedragingen:
- Bewegingsdrang zijn bewegelijk en kunnen heel moeilijk op 1 plaats blijven zitten.
- Impulsiviteit zijn vaak drukke praters en roepen vaak door de klas, dit komt door hun
gebrekkige inhibitie: ze kunnen hun impulsen niet remmen en door het niet goed kunnen
inschatten van hun eigen functioneren in een sociale situatie.
- Lage frustratietolerantie snel gefrustreerd als iets niet lukt, omdat ze niet kunnen
omgaan met uitstel, alles moet nu meteen.
- Aandacht gevolg van gebrekkig werkende executieve functies.
- Leerprestaties minder leerstof onthouden door slechtere aandacht en moeite met
automatiseren door minder goed functionerend werkgeheugen.
- Emotieregulatie om te besluiten iets te doen of te laten, overleggen mensen met zichzelf
over mogelijke gevolgen (interne spraak), dit is bij mensen met ADHD minder ontwikkeld en
hierdoor kiezen zij eerder voor een verkeerde oplossing (uitbarsten).
- Zelfbeeld lage eigenwaarde door alle negatieve sociale interacties. Toch overschatten
sommige kinderen hun vaardigheden enorm.
, - Taak vermijdend gedrag ze hebben een afkeer van taken die langdurige geestelijke
inspanning vereisen.
- Risicogedrag jongeren experimenteren graag, maar door de impulsiviteit van kinderen
met ADHD gaat dit gedrag vaak verder dan bij andere kinderen. Ze kunnen de gevolgen
minder goed inschatten. Ze leren heel weinig uit eerder opgedane ervaringen. 2 oorzaken:
1. Ze zijn vaak op zoek naar sterke prikkels (door een lage activiteit in de prefrontale cortex)
2. Ze worden afgewezen door leeftijdsgenoten. Door stoer en gevaarlijk te doen proberen
ze indruk te maken.
- Motivatie de innerlijke motivatie is kleiner en dit is geen bewuste keuze. Kinderen met
ADHD hebben een verminderde afgifte van dopamine (dit stofje zorgt ervoor dat je je lekker
voelt en komt vrij bij leuke of interessante gebeurtenissen en hierdoor wil je de belevenis
herhalen of langer laten duren). Er is dus meer en krachtigere beloning nodig (want de
beloningscircuits in hun brein worden minder geactiveerd).
- Tijdsbesef ze onderschatten de tijd die je nodig is om een taakt te volbrengen en
overschatten de tijd die ze ter beschikking hebben voor de taak. De rijping van de executieve
functies (zoals activering, remfunctie, werkgeheugen, planningsvaardigheden) 2 tot 5 jaar
kan achterlopen op een ‘normale’ ontwikkeling.
Bijkomende problemen:
- Onderpresteren
- Problemen met de motoriek
- Slaapproblemen en gedragsproblemen
- Leerproblemen
- Taalproblemen (pragmatische kant deelnemen aan gesprek of verhaal vertellen)
3.2 Prevalentie
ADHD komt in Nederland voor bij 3-5% van de kinderen en jongeren (wereldwijd=5,3%). ADHD komt
2 tot 3x vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Maar bij meisjes is er vaak sprake van onder
diagnostiek.
ADHD uit zich bij iedereen anders. ADHD verdwijnt bij 50% van de kinderen als ze volwassen zijn.
Comorbiditeit = ADHD komt zelden alleen voor. Er is een sterke samenhang met ASS,
leerproblematieken TOS, NLD, DCD en angststoornissen.
3.3 Comorbiditeit
Bij 69% van de mensen met ADHD blijkt sprake te zijn van minstens 1 comorbide stoornis
. “Alleen ADHD” komt dus minder vaak voor dan “ADHD in combinatie met een andere stoornis”.
ADHD en ODD/CD 40-60% (vooral peuters en kleuters)
ADHD en DCD 50%
ADHD en Dyscalculie, dyslexie, dysorthografie, NLD 30-40% (vooral basisschoolleeftijd)
ADHD en ASS 20-50% (vooral peuters en kleuters)
ADHD en angst- en stemmingsstoornissen 25% (meisjes meer dan jongens)
ADHD en tiscstoornis/ Gilles de la Tourette 10%
ADHD en depressie 4%
ADHD en OCS 8-11%
Rosenthal-effect leraren hebben (soms onbewust) verwachtingen van bepaalde leerlingen. Met
deze verwachtingen sturen ze impliciet de prestaties van de leerlingen.
- Positief: hoge verwachtingen leiden tot betere prestaties Pygmalion-effect.
- Negatief: lage verwachtingen leiden tot slechtere prestaties Golem-effect.
3.1 Kenmerken
ADHD is een neurobiologische ontwikkelingsstoornis die in hoge mate erfelijk is (ook wel
rijpingsstoornis genoemd). De pijlers zijn:
- Aandacht
- Hyperactiviteit
- Impulsiviteit
Symptomen dienen voor het 12e levensjaar in meerdere situaties voor te komen en lang aanhouden.
Een ADHD-brein ziet er anders uit: sommige gebieden zijn afwijkend qua formaat en in andere
gebieden is de connectiviteit anders.
Kernprobleem een gebrekkige inhibitie (niet kunnen remmen van gedrag). Bij kinderen met ADHD
functioneert het filter (van prikkels) minder goed: alle prikkels komen binnen. Maar het brein heeft
ook moeite om relevante informatie te filteren uit alle binnenkomende informatie.
Jongeren met ADHD blijken ook minder goed in staat om emoties bij anderen aan de hand van
gezichtsexpressies te herkennen. En ze blijken minder goed in emotieregulatie.
40 tot 50% behoudt ADHD ook als ze volwassen zijn.
Sterke kanten:
- Hele enthousiaste kinderen
- Tomeloze energie
- Dol op sport en beweging
- In bepaalde gevallen heel sterk concentreren (hyperfocus)
- Spontaan en open
- Gevoel voor humor
- Zorgzaam
- Ondernemen
- In voor iets nieuws
- Veel fantasie
- Sterk ontwikkeld rechtvaardigheidsgevoel
Problemen en specifieke gedragingen:
- Bewegingsdrang zijn bewegelijk en kunnen heel moeilijk op 1 plaats blijven zitten.
- Impulsiviteit zijn vaak drukke praters en roepen vaak door de klas, dit komt door hun
gebrekkige inhibitie: ze kunnen hun impulsen niet remmen en door het niet goed kunnen
inschatten van hun eigen functioneren in een sociale situatie.
- Lage frustratietolerantie snel gefrustreerd als iets niet lukt, omdat ze niet kunnen
omgaan met uitstel, alles moet nu meteen.
- Aandacht gevolg van gebrekkig werkende executieve functies.
- Leerprestaties minder leerstof onthouden door slechtere aandacht en moeite met
automatiseren door minder goed functionerend werkgeheugen.
- Emotieregulatie om te besluiten iets te doen of te laten, overleggen mensen met zichzelf
over mogelijke gevolgen (interne spraak), dit is bij mensen met ADHD minder ontwikkeld en
hierdoor kiezen zij eerder voor een verkeerde oplossing (uitbarsten).
- Zelfbeeld lage eigenwaarde door alle negatieve sociale interacties. Toch overschatten
sommige kinderen hun vaardigheden enorm.
, - Taak vermijdend gedrag ze hebben een afkeer van taken die langdurige geestelijke
inspanning vereisen.
- Risicogedrag jongeren experimenteren graag, maar door de impulsiviteit van kinderen
met ADHD gaat dit gedrag vaak verder dan bij andere kinderen. Ze kunnen de gevolgen
minder goed inschatten. Ze leren heel weinig uit eerder opgedane ervaringen. 2 oorzaken:
1. Ze zijn vaak op zoek naar sterke prikkels (door een lage activiteit in de prefrontale cortex)
2. Ze worden afgewezen door leeftijdsgenoten. Door stoer en gevaarlijk te doen proberen
ze indruk te maken.
- Motivatie de innerlijke motivatie is kleiner en dit is geen bewuste keuze. Kinderen met
ADHD hebben een verminderde afgifte van dopamine (dit stofje zorgt ervoor dat je je lekker
voelt en komt vrij bij leuke of interessante gebeurtenissen en hierdoor wil je de belevenis
herhalen of langer laten duren). Er is dus meer en krachtigere beloning nodig (want de
beloningscircuits in hun brein worden minder geactiveerd).
- Tijdsbesef ze onderschatten de tijd die je nodig is om een taakt te volbrengen en
overschatten de tijd die ze ter beschikking hebben voor de taak. De rijping van de executieve
functies (zoals activering, remfunctie, werkgeheugen, planningsvaardigheden) 2 tot 5 jaar
kan achterlopen op een ‘normale’ ontwikkeling.
Bijkomende problemen:
- Onderpresteren
- Problemen met de motoriek
- Slaapproblemen en gedragsproblemen
- Leerproblemen
- Taalproblemen (pragmatische kant deelnemen aan gesprek of verhaal vertellen)
3.2 Prevalentie
ADHD komt in Nederland voor bij 3-5% van de kinderen en jongeren (wereldwijd=5,3%). ADHD komt
2 tot 3x vaker voor bij jongens dan bij meisjes. Maar bij meisjes is er vaak sprake van onder
diagnostiek.
ADHD uit zich bij iedereen anders. ADHD verdwijnt bij 50% van de kinderen als ze volwassen zijn.
Comorbiditeit = ADHD komt zelden alleen voor. Er is een sterke samenhang met ASS,
leerproblematieken TOS, NLD, DCD en angststoornissen.
3.3 Comorbiditeit
Bij 69% van de mensen met ADHD blijkt sprake te zijn van minstens 1 comorbide stoornis
. “Alleen ADHD” komt dus minder vaak voor dan “ADHD in combinatie met een andere stoornis”.
ADHD en ODD/CD 40-60% (vooral peuters en kleuters)
ADHD en DCD 50%
ADHD en Dyscalculie, dyslexie, dysorthografie, NLD 30-40% (vooral basisschoolleeftijd)
ADHD en ASS 20-50% (vooral peuters en kleuters)
ADHD en angst- en stemmingsstoornissen 25% (meisjes meer dan jongens)
ADHD en tiscstoornis/ Gilles de la Tourette 10%
ADHD en depressie 4%
ADHD en OCS 8-11%
