Samenvatting Onderzoeksvaardigheden

ONDERZOEKSVAARDIGHEDEN
Samenvatting




2022-2023

,1. Basisbegrippen
1.1 Wetenschappelijk verantwoord onderzoek
 Onderzoeken doen we dagelijks (onderzoeken of we voorrang hebben, doet een gerecht aan
verwachtingen) = geen wetenschappelijk onderzoek
 Vragen stellen over verschijnselen in de samenleving, antwoorden zoeken door deze verschijnselen
te beschrijven en te verklaren
 Moeten zich aan een logisch en systematisch stappenplan houden = kennis van
onderzoeksvaardigheden
o Betrouwbare en geldige antwoorden
o Slecht opgezet onderzoek = onbetrouwbare en ongeldige antwoorden
 Cyclisch proces = elk antwoord kan nieuwe vragen oproepen
 Onderzoek leidt tot kennisvermeerdering
 Aan een goed onderzoek gaat een literatuurstudie vooraf
Onderzoek  een doelgericht proces waarbij men op een systematische manier op basis van een
onderzoeksontwerp, data verzamelt en analyseert, om op een betrouwbare en valide wijze
onderzoeksvragen te beantwoorden die deel uitmaken van een probleemstelling
 Doelgericht proces = onderzoeksvragen over een bepaald onderwerp beantwoorden
 Systematisch = onderscheid onderzoek van dagdagelijkse observaties en gesprekken
 Onderzoeksontwerp = als dit vastligt dan zal de dataverzameling en -analyse plaatsvinden
 Betrouwbare en valide wijze = twee basisvereisten van onderzoek
 Probleemstelling = afbakening van het onderwerp
1.2 Soorten onderzoek
1.2.1 Verschillende doelen: fundamenteel en praktijkgericht onderzoek
 Allebei volgens wetenschappelijke aanpak = systematisch stappenplan (onderzoeksproces)
 Optimale betrouwbaarheid en validiteit moeten worden nagestreefd = strikte regels
1) Fundamenteel/theoretisch gericht onderzoek
 Nieuwe algemene kennis te verwerven = kennisvermeerdering
 Beschrijven, begrijpen, verklaren van verschijnselen
 Beantwoord geen vragen die meerwaarde hebben voor de praktijk maar om bij te dragen
aan de wetenschappelijke kennis over een bepaald onderwerp (geen direct maatschappelijk
nut)
 De theoretische inzichten zijn de basis van het praktijkgericht/toegepast onderzoek
2) Praktijkgericht/toegepast onderzoek
 Verkrijgen van kennis om verschijnselen in de werkelijkheid te beïnvloeden en te
veranderen
 Opdrachtgevers = organisaties, bedrijven, overheden (vragen uit de praktijk beantwoorden)
 Toepassen van theoretische kennis uit het fundamenteel/theoriegericht onderzoek
1.2.2 Verschillende grondvormen: kwantitatief en kwalitatief onderzoek
 Beide grondvormen zijn gelijkwaardige vormen van onderzoek en ze kunnen als complementair
worden beschouwd = vullen elkaar aan
1) Kwantitatief onderzoek
 Onderwerp wordt in de breedte onderzocht = Verschillende informatie over het onderwerp
verzamelen zonder er echt diep op in te gaan
 Interpretatie van cijfermateriaal
 Steekproeven moeten voldoende groot zijn (groot aantal respondenten)
 Enquêtes, experimenten




2) Kwalitatief onderzoek

,  Onderwerp wordt in de diepte onderzocht = diep op een onderwerp ingaan
 Interpretatie van taal
 Steekproef eerder klein (klein aantal respondenten)
 Interviews, focusgroepen, observaties
1.2.3 Verschillende tijdsperspectieven
Cross-sectioneel en longitudinaal onderzoek:
1) Cross-sectioneel onderzoek
 Eenmalig op een bepaald tijdstip onderzoeken
2) Longitudinaal onderzoek
 Op meerdere tijdstippen onderzoeken = meerdere onderzoeksmomenten (zo kun je
vergelijken met andere onderzoeken)
 Onderscheid tussen:
o Trendonderzoek = regelmatige tijdstippen maar niet bij dezelfde doelgroep
o Panelonderzoek = regelmatige tijdstippen en bij dezelfde doelgroep
Retrospectief en prospectief onderzoek:
1) Retrospectief onderzoek
 Blikt terug in de tijd, dingen gaan vragen over vroeger (wereldoorlogen)
2) Prospectief onderzoek
 Kijkt vooruit in de tijd (vraagt nu iets en ook iets in de toekomst)
 Meerdere onderzoeken op verschillende tijdstippen
1.3 Eisen aan een onderzoek
1.3.1 Wetenschappelijke eisen
1) Empirisch
 Onderwerpen die zintuigelijk waarneembaar zijn = controleerbaar en toetsbaar
 Moet falsifieerbaar of weerlegbaar zijn = bevestigd kunnen worden
 Empirische cyclus
o Samenspel inductie (realiteit of data) en deductie (theorie of idee)
o Fasen van inductie en deductie kunnen elkaar opvolgen = cyclus
o Deter
ministische
wetmatigheden =
geen
uitzonderingen
mogelijk
o Prob
abilistische
wetmatigheden =
kans groot dat fenomeen zich voordoet of dat er een verband is
2) Onafhankelijk
 Onderzoek moet onafhankelijk van de opdrachtgever als onafhankelijk van de onderzoeker
 Niet subjectief te werk gaan en persoonlijke mening zo min mogelijk een rol laten spelen
 Mogen de resultaten niet sturen (suggestieve vragen = vind je ook niet dat …)
3) Betrouwbaarheid
 Verwijst naar exactheid = dezelfde of gelijkaardige resultaten als je het onderzoek herhaald
 Toevalsfouten kunnen betrouwbaarheid aantasten = hoe meer toevallige fouten hoe
onbetrouwbaarder (dus nauwkeurig te werk gaan)
 Hoe meer eenheden in een onderzoek hoe betrouwbaarder
 Vooral belangrijk bij kwantitatief onderzoek, bij kwalitatief onderzoek zul je nooit exact
dezelfde antwoorden hebben
4) Geldigheid of validiteit
 Meet het onderzoek wat het zou moeten meten of meet het eigenlijk iets anders