Samenvatting bestuursrecht in het Awb-tijdperk hf 1 t/m 10

Samenvatting hoofdstuk 1 en 2

Wat is bestuursrecht?
1. Bestuursrecht heeft betrekking op relaties tussen de overheid (bestuursorganen) en
burgers/rechtspersonen (belanghebbenden).
2. Het geeft regels voor de verhouding tussen bestuursorganen en belanghebbenden. In
het bijzonder op de publiekrechtelijke bevoegdheden van bestuursorganen  juridische
maatregelen/bevoegdheden.
3. Eenzijdige rechtshandelingen van het bestuur: zonder instemming kan bepaald worden
wat de rechten en plichten van die burger zijn.
4. Behartigen van het algemeen belang door het bestuur.

Publiekrechtelijke bevoegdheid: de eenzijdige rechtshandeling moet in een wettelijk voorschrift zijn
opgenomen.
Openbaar gezag: Er is sprake van openbaar gezag indien de persoon of college eenzijdig de rechten
en plichten van burgers kan wijzigen en deze bevoegdheid ontleent aan een publiekrechtelijke basis.

Bronnen van het bestuursrecht:
1. Wet- en regelgeving met name algemene wet bestuursrecht (Awb) en bijzondere wetgeving.
2. Jurisprudentie.
3. Literatuur.
4. Annotatie: iets wat geschreven is door iemand uit de praktijk die commentaar geeft op een
uitspraak.

Welke functies heeft het bestuursrecht?
1. Instrumentele functie: geeft de overheid de bevoegdheden om het algemeen belang te
behartigen en zijn publieke taak te vervullen;
2. Waarborgfunctie: geeft burgers bescherming tegen de overheid (rechtsbescherming);
3. Normerende functie (specialiteitsbeginsel): geeft regels voor de uitoefening van
bevoegdheden van het bestuur. Het gaat om regels waaraan de rechter dient te toetsen.


§ Waar bestaat bestuursrecht voornamelijk uit?

Algemene wet bestuursrecht (Awb) ‘94
 Geeft algemene regels voor alle terreinen van het bestuursrecht.
 Regels over algemene voorbereiding van besluiten.
 Algemeen geformuleerde normen: specialiteitsbeginsel, zorgvuldigheidsbeginsel, beginsel van
evenredige belangenafweging.
+
Bijzonder bestuursrecht
 Bestuursrechtelijke regels voor specifieke rechtsgebieden.
 Recht betreffende openbare orde en veiligheid.
 Vreemdelingenrecht, omgevingsrecht (ruimtelijke ordening en milieu), economisch, sociaal,
cultureel, medisch en fiscaal bestuursrecht.

Verschil algemene en bijzondere bepalingen
Algemene bepalingen: als veel gevallen onder een bepaald artikel vallen. Deze staan aan het begin
van een wetsartikel.
Bijzondere bepalingen: weinig gevallen vallen onder een bepaald artikel. Hoe verder naar achter in
de wet, hoe meer bijzondere bepalingen.

Verschil algemeen en bijzonder bestuursrecht
Algemeen bestuursrecht: ieder artikel in de Awb. De regels van de Awb zijn van toepassing op
iedere vorm van bestuursrecht.
Bijzonder bestuursrecht: alle andere bestuursrechtelijke wetten bijv. de Woningwet. Het gaat om
bestuursrechtelijke wetten die niet in de Awb staan.




1

,Bestuursorgaan: kan zelfstandig (autonoom) zijn of kan binnen een provincie/gemeente vallen
Art. 1:1 Awb
Besluit: moet genomen zijn door het bestuursorgaan.
Art. 1:3 Awb
Belanghebbende: als jij benadeeld wordt door het besluit van een bestuursorgaan.
Art. 1:2 Awb

Doelstellingen Awb
1. Het bevorderen van eenheid binnen de bestuursrechtelijke wetgeving.
2. Het systematiseren en vereenvoudigen van de bestuursrechtelijke wetgeving.
3. Het codificeren van ontwikkelingen die zich in de bestuursrechtelijke jurisprudentie hebben
afgetekend.
4. Het treffen van voorzieningen ten aanzien van onderwerpen die zich naar hun aard niet
regeling in bijzondere wet lenen.

Categorieën Awb-regels
1. Dwingend recht: mag je niet van afwijken. Behoort zonder uitzondering voor het gehele
bestuursrecht te gelden.
2. Regelend recht: er is een hoofdregel, maar uitzondering is mogelijk (afwijken mag) (tenzij).
3. Aanvullend recht: restbepaling. (Alleen als er in de bijzondere wet niets is opgenomen)
bijv. art. 4:13 lid 2 Awb
4. Facultatief: geldt alleen als een bestuursorgaan dat bepaalt. Het gaat om een keuze
bijv. art 3:10 Awb

In beroep: tegen beslissing op bezwaar
In bezwaar: tegen het oorspronkelijke besluit.

Als burger kan jij in bezwaar gaan tegen een besluit wat is genomen door een bestuursorgaan. Dit
doe je bij het desbetreffende bestuursorgaan. Nieuw besluit na bezwaar: beslissing op bezwaar
(b.o.b.)

Word je na het bezwaar weer in het ongelijk gesteld, dan kan je bij de bestuursrechter in beroep
gaan. Je kan altijd in beroep gaan tegen de b.o.b. en niet tegen het oorspronkelijke besluit.

Bij het bestuursrecht is er alleen maar sprake van wetten in materiële zin.

Nederlands recht en het Europees recht hangen nauw samen
 Nederlandse wetgeving mag niet met Europees recht in strijd komen.
 Europese regels moeten vaak in Nederlandse (bijzondere) wetgeving worden omgezet.
 Bestuursorganen moeten zich met hun handelen ook houden aan Europese regels.
 Nederlands bestuursrecht beïnvloedt ontwikkelingen in de jurisprudentie van Europese
rechters.




2

, Samenvatting hoofdstuk 3 bestuursorganen


§ De gedecentraliseerde eenheidsstaat

Territoriale decentralisatie: organen die een algemene bevoegdheid hebben gekregen over een
bepaald gebied. Zoals provincie, gemeente.
Functionele decentralisatie: bestuursorganen die slechts bevoegd zijn beslissingen te nemen voor
bepaalde terreinen of functies. Zoals het UWV die o.a. werknemersverzekeringen verstrekt.
Mengvorm territoriale en functionele decentralisatie: waterschappen, die zijn belast met specifieke
waterstaatsaangelegenheden in een bepaald territoriaal gebied.

Voordelen van decentralisatie
 Efficiëntie in uitoefening van overheidstaken.
 Kleine afstand tussen burgers en bestuursorganen.
 Makkelijk informatie uitwisselen en beslissingen kunnen snel worden genomen.
 Bestuursorganen kunnen makkelijker op de naleving van beslissingen toezien en waar nodig
snel maatregelen nemen.

Nadelen decentralisatie
 Democratische controle kan problematisch worden in geval van een bestuursorgaan wat niet
wordt gekozen of niet gedwongen kan worden verantwoording af te leggen.
 Is de mogelijkheid van democratische controle wel aanwezig, dan rijst de vraag of er geen
‘hoger’ toezicht moet zijn op beslissingen van deze organen.


§ Openbare lichamen

Openbare territoriale lichamen: Staat, provincie, gemeente. Binnen die lichamen zijn er
verschillende bestuursorganen die ieder een eigen taak hebben. Hebben een algemeen bestuur,
dagelijks bestuur en een voorzitter.
Functionele openbare lichamen: b.v. Nederlandse Orde van Advocaten. Het gaat om instituten of
een orde van een bepaalde beroepsgroep dat met regelgevende bevoegdheid is belast. (Eenzijdige
regels).

Rechtspersoonlijkheid: openbare lichamen kunnen deelnemen aan het privaatrechtelijke
rechtsverkeer.

Publiekrechtelijke rechtspersonen (sui generis): openbare lichamen waaraan een deel van de
overheidstaak is opgedragen. Dit zijn rechtspersonen die krachtens de publiekrechtelijke wetten zijn
ingesteld  bijzondere wet.
 Vermogensrechten.
 Civielrechtelijke zaken.




3