College aantekeningen Geschiedenis Van De Filosofie (Y)

Geschiedenis van de filosofie

Nietzsche:

- Monumentale geschiedschrijving -> inspirerende toppen en teleurstellende desillusies
- Antiquae geschiedschrijving -> al het oude wordt bewaard
- Kritische geschiedschrijving -> is het goed voor mij?

1 Presocratische filosofie

Niet empirisch, geen concrete antwoorden, tijdloze problemen -> leren van eerdere debatten

Historische methoden

1. Rationele reconstructie = geschiedenis als bron van ideeën voor moderne theorieën
2. Historische reconstructie = contextualisme omwille van de historische kennis
 Meest gedaan tegenwoordig

Presocraten

Natuurfilosofen, weten we weinig van

Historische kenniscontext van westerse filosofie voor Plato en Aristoteles

De Archaïsche eeuw

- Leven in een stadsstaat
- Vrije (niet-)burgers en niet-vrij slaven
- Mannen politieke participatie in de directe democratie
- Religieuze gemeenschap die lokale goden vereerde -> verplicht
- Gelijke rechten en democratie -> gunstig voor denken

Miletische natuurfilosofie

Thales (water als arché), Anaximander, Anaximenes -> verklaren van wereld = universum

 Anders dan verklaren van universum met goden
- Proberen zo min mogelijk beginselen aan te nemen = wetenschappelijk
- Overkoepelend theoretisch kader

Heraclitus

- Theory of Flux
- Alles stroomt -> alles verandert continu
 Plato en Aristoteles vonden dit veranderen van identiteit problematisch, omdat objecten dan
dus geen identiteit behouden en dus niet vast zijn
 Geen identificatie van en verwijzing naar objecten
 Geen wetenschappelijke kennis van de werkelijkheid mogelijk
- Unity of opposites
- Alles is en is niet -> de wereld zit vol contradicties
 Objecten hebben tegengestelde eigenschappen: als je op weg bent naar slapen ben je
wakker -> slapen en wakker
 Tegengestelde theorieën kunnen waar zijn
 Problematisch voor wetenschap (dat we tegen tegenstellingen aanlopen is actueel)
- Aristoteles stelt dat Fx en F’x niet op dezelfde t plaatsvinden en daarom niet allebei zijn

,  Fallacy of dropping the qualification

Heraclitus had dus sceptische implicaties voor de wetenschap

Parmenides van Elea

- Er bestaat geen beweging en verandering
- De weg naar illusies = We kunnen het niet hebben over wat niet bestaat
 Sofistische implicatie: onware beweringen bestaan niet, want ze zijn niet het geval
- De weg naar de waarheid = We kunnen het hebben over wat is en wat het niet kan zijn
 Intuïtie vertelt ons dat iets niet kan zijn en niet kan zijn -> iets dat niet groen is is geen groen
en kan het dus ook niet worden
 Geen verandering, want dat is een overgang tussen zijn en niet-zijn

 Metafysica van Melissus
 Iets dat bestaat heeft altijd bestaan en zal altijd zijn: als het niet ontstaat en vergaat is het
eeuwig
 Het moet oneindig zijn in ruimte, anders zou er lege ruimte bestaan en dat kan niet, want er
is niks
 Monisme, want er kan maar één ding zijn dat oneindig is zonder grenzen
 Homogeen ding, anders zou het heterogeen zijn en dus niet één ding

De Sofisten

- Tegenwoordig: drogredenaars die niet eerlijk redeneren
 Slechte naam gegeven door Plato; ze praten recht wat krom is
- Het waren mensen die rondtrokken en onderwezen in de retorica

Protagoras

- Sofist die terugkomt in het werk van Plato
- Relativist (mens is van alles wat wel en niet is de maatstaf)
 “What seems to be, is” -> relatief aan subject
- Iedere claim in de filosofie en wetenschap is het tegengestelde van te beargumenteren
 Zowel P als Q zijn waar, want beide zijn niet te verwerpen (schijnen even waar)
 Contradictie is niet mogelijk: contradicties tussen zinnen kunnen weggehaald worden door X
is goed en X is niet goed te formuleren als X is (niet) goed voor S
 Implicatie: ethisch relativisme (tegenover ethisch objectivisme)

Plato

- Stabiele vormen ontleend aan Parmenides, die hun stabiliteit verlenen aan de continu
veranderende zintuigelijke wereld
= Plaatsen van Plato in historische context
- Ethisch objectivisme
 Plato en Aristoteles gingen tegen scepticisme en relativisme van hun tijd in met objectivisme

2 Socrates en Plato

Socratisch probleem

- We weten niet precies wat Socrates zelf dacht, omdat hij zelf geen werk heeft achtergelaten
- Logisch in de orale cultuur (bijv. tragedies), Plato eerste schrijver

, Athene in de vijfde eeuw vC

- Religieuze gemeenschap
 Socrates is veroordeeld met als beschuldiging atheïstisch te zijn
- Publieke kunstuiting (expressie van polis en ethische dilemma’s uit conflicten met goden)
- Orale cultuur
- Publieke training: sofisten
 Socrates werd onterecht beschuldigd sofist te zijn: hij reisde niet, vroeg geen geld en
beweerde niet wijs te zijn, hij was wel geïnteresseerd in opvoeding
- Peleponnesische Oorlog tussen Sparta en Athene
 Ethisch relativisme als gevolg: andere dingen goed dan in het dagelijks leven
 Dit willen Plato en Aristoteles ontkrachten

Plato

- Vroege dialogen met het gedachtegoed van Socrates
- Overgangsdialogen
- Middendialogen
- Late dialogen met steeds technischere besprekingen, meer Plato’s eigen gedachten

Euthyphro

- Een voorbeeld van vroomheid is geen definitie
- Doen wat goden willen -> handelen met de goden
- Goden zijn in conflict, dus kunnen het niet eens zijn over wat goed/geliefd is
- Is vroomheid waardevol om zichzelf waardoor de goden het waarderen (ja) of is het vroom
omdat de goden het waarderen en daarom waardevol?
- Vroomheid is onderdeel van rechtvaardigheid, maar deelverzameling: twee eigenschappen
die vaak gelijk op gaan maar niet hetzelfde zijn, plus: wat is rechtvaardigheid
- Care voor de goden als vroomheid, maar weer wat zij leuk vinden -> conflict

Apologie

- Socrates wordt beschuldigd atheïstisch en sofistisch (> zwakste argument tot sterkste maken)
en verschil hemel en aarde onderzoeken
 Weerlegt sofisme met dat hij geen geld vraagt voor wijsheid
 Socrates houdt zich juist met ethiek bezig, natuurfilosofen met de kosmos
- Latere aanklagers beschuldigen hem van dat hij de jeugd bederft, omdat hij hen leert dat er
andere goden zijn
 Weerlegt hij met dat heel veel mensen de jeugd bederven: heel veel mensen kunnen
geen jeugd opvoeden
 Hij kan onzin verkopen maar stelt dat niet te doen
 Hij geeft aan er geen belang bij te hebben dat te doen
- Aanklachten:
1. Religieuze aanklacht (vroege aanklagers)
 Speculatie over hemelen en verwerping van de goden van de stad
 Introductie van nieuwe goden: soort stem die hem adviseerde (schrizofreen)
2. Morele aanklacht (late aanklagers)
 Van het zwakste argument het sterkste maken
 Het bederven van de jeugd