Privaatrecht
Samenvatting
Week 1: hoofdstuk 1
Waarom recht?
Het recht is een verzamelnaam voor alle regels en wetten die er bestaan. In de regels staat
wat je wel en wat je niet mag doen. Soms staat er ook in op welke manier je iets moet doen.
Het recht zorgt er voor dat mensen in goede orde met elkaar kunnen samenleven.
Het recht heeft een aanvullende functie: het vult aan daar waar mensen geen afspraken
hebben gemaakt.
4 functies van het recht
1. Normatieve functie: dit zijn gedragsregels die iedereen moet naleven en opvolgen. De
gedragsregels (normen) vinden we in moreel opzicht zo belangrijk, dat we ze schriftelijk
vastleggen, met een straf als zij worden overtreden. Bijvoorbeeld: moord, diefstal,
discriminatie wegens ras of geslacht.
2. Geschiloplossende functie: dit is de rechterlijke organisatie die bij uitsluiting oordeelt of
iemand moet worden gestraft en zo ja, op welke wijze en met behulp van welke procedure.
3. Additionele functie: als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te maken, geeft
het recht aan welk regel geldt.
4. Instrumentele functie: dit houdt in dat de overheid bestuursbevoegdheden inzet als een
instrument om (de samenleving) mee te (be)sturen. Een voorbeeld hiervan is dat er voor
veel activiteiten een vergunning moet worden aangevraagd, omdat zonder vergunning de
activiteit niet mag plaatsvinden.
Rechtsbronnen:
Wet
Verdrag
Jurisprudentie
Gewoonte
Wetten met betrekking tot het privaatrecht
Allereerst zijn er wetten op het terrein van het privaatrecht, ook wel het civiele recht of het
burgerlijke recht genoemd. Het privaatrecht valt uiteen in twee deelgebieden: het personen-
en familierecht (boek 1 BW) en het vermogensrecht (boek 3,5 en 6 BW).
Wetten met betrekking tot het ondernemingsrecht
Ondernemingsrecht is het rechtsgebied dat alles regelt wat ondernemingen en bedrijven
betreft. Dit deel staat in boek 2 van het BW.
Wetten met betrekking tot het burgerlijk procesrecht
, De regels die op het voeren van juridische procesduren op het terrein van het privaatrecht
van toepassing zijn, worden tot het burgerlijke procesrecht gerekend en zijn voor een groot
deel in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) aan te treffen.
Wetten met betrekking tot het strafrecht
Kenmerkend voor dit deel van het recht is dat de staat door middel van het Openbaar
Ministerie (OM) actief optreedt om sancties (boete, gevangenisstraf en dergelijke) te eisen
bij overtreding van de normen. Bij privaatrecht is dit anders. Als een burger geen actie
onderneemt, zal de staat zich daar niet verder mee bemoeien, ook al zou die burger in zijn
recht staan. Bij het strafrecht bezit de staat een monopoliepositie. Op deze wijze wordt
eigenrichting voorkomen.
Wetten met betrekking tot het staatsrecht
Het staatsrecht regelt ruwweg gesproken de wijze waarop de Nederlandse overheid wordt
vormgegeven en de invloed die de burgers daarop kunnen uitoefenen. Een zeer belangrijke
wet op dit gebied is de Grondwet, waarin de basisregels van onze staatbestel (een
democratische rechtstaat) staat opgesomd.
Wetten met betrekking tot het bestuursrecht
Het bestuursrecht heeft betrekking op de mogelijkheden die de overheid/wetgever heeft om
regulerend op te treden ten aanzien van de maatschappij.
Wie zijn wetgever
Regering + Staten-Generaal (nationale wetgever of wetgever in formele zin)
Regering
Minister
Decentrale wetgevers (provincies en gemeenten)
Andere instanties (bijv. SER, waterschappen)
Let op rangorde van regels
Onderscheidingen in wetten en binnen het recht
Een wet die tot stand is gekomen door de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk
noemen we een wet in formele zin
Een algemene rechtsregel van een wetgever waaraan burgers gebonden zijn (algemeen
verbindend voorschrift) noemen we een wet in materiele zin.
Materieel recht regelt alle inhoudelijke rechten en plichten van (rechts)personen.
Bijvoorbeeld de plicht van de koper om een koopsom te betalen bij een koopovereenkomst.
Formeel recht (procesrecht). Formeel recht betreft de wijze waarop materieel recht wordt
gehandhaafd. Het geeft de regels over de wijze waarop een (gerechtelijke) procedure
gevolgd moet worden.
Let op het onderscheid met een wet in materiele zin en in formele zin!
Alle wetten samen noemt men:
, o Het objectieve recht:
o Of positief recht
o Of geldend recht
Dit is het geheel van rechtsregels en normen, zoals die voortvloeien uit wetgeving,
rechtspraak en gewoonten. Kortom álle rechtsregels van NL die NU gelden.
Subjectief recht: recht dat individuen in concreto bezitten omdat het objectieve recht dit
met zoveel woorden verklaart.
Interpretatiemethoden
Rechtspraak bestaat voor een belangrijk deel uit het interpreteren van de wet. Bijvoorbeeld:
Runescape arrest
De rechter maakt gebruik van verschillende interpretatiemethoden (bijv. grammaticaal,
wetshistorisch, teleologisch). Dit zijn methoden waar de rechter gebruik van maakt voor de
uitleg van regels in concrete gevallen.
Daarnaast gebruikt de rechter ook redeneerwijzen: A-contrario-redenering en de redenering
naar analogie
Grammaticale interpretatiemethode: Bij de grammaticale interpretatiemethode wordt er
door de rechter exact naar de letter van de wet gekeken. Dit betekent dat de rechter kijkt
naar de woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft opgeschreven
Wetshistorische interpretatiemethode: Bij de wetshistorische interpretatie wordt de wet
uitgelegd aan de hand van de totstandkomingsgeschiedenis van de wettelijke bepalingen.
De anticiperende interpretatiemethode: Dit is een lastige methode, waarbij de rechter zijn
beslissing baseert op de uitleg van nog niet ingevoerde wettelijke regelingen. Hij vestigt zijn
mening dus op nog niet officieel geldend recht.
De rechtsvergelijkende interpretatiemethode: Dit betekent dat de rechter kijkt naar de
woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft opgeschreven. De rechter kijkt
hierbij naar de algemene betekenis van de woorden in een wettekst, dit meestal volgens een
gangbaar woordenboek. Vaak kijkt men naar het normale spraakgebruik van een woord
De systematische interpretatiemethode: Hier wordt gekeken naar het systeem en de
structuur van een wet of regeling. De wetten en regelingen kennen daardoor een bepaalde
structuur. Aan de hand van deze structuur kan een rechter de betekenis van een wetsartikel
of een gedeelte daarvan uitleggen.
De teleologische interpretatiemethode: De teleologische interpretatie is die interpretatie
waarbij gezocht wordt naar de bedoeling van de (rechts)regel. B ij een teleologische
interpretatie wordt gekeken naar de doel stelling van de wet.
Overige interpretatiemethoden:
o Precedenten interpretatie: de rechters verwijzen bij hun uitleg van onduidelijke
bewoordingen naar eerdere uitspraken van rechters waarin die onduidelijke
bewoordingen al zijn uitgelegd.
o Interpretatie naar redelijkheid en billijkheid: onduidelijke bewoordingen in een wettelijke
regeling worden door rechters dan regelmatig met een beroep op de redelijkheid en
billijkheid nader ingevuld.
Samenvatting
Week 1: hoofdstuk 1
Waarom recht?
Het recht is een verzamelnaam voor alle regels en wetten die er bestaan. In de regels staat
wat je wel en wat je niet mag doen. Soms staat er ook in op welke manier je iets moet doen.
Het recht zorgt er voor dat mensen in goede orde met elkaar kunnen samenleven.
Het recht heeft een aanvullende functie: het vult aan daar waar mensen geen afspraken
hebben gemaakt.
4 functies van het recht
1. Normatieve functie: dit zijn gedragsregels die iedereen moet naleven en opvolgen. De
gedragsregels (normen) vinden we in moreel opzicht zo belangrijk, dat we ze schriftelijk
vastleggen, met een straf als zij worden overtreden. Bijvoorbeeld: moord, diefstal,
discriminatie wegens ras of geslacht.
2. Geschiloplossende functie: dit is de rechterlijke organisatie die bij uitsluiting oordeelt of
iemand moet worden gestraft en zo ja, op welke wijze en met behulp van welke procedure.
3. Additionele functie: als partijen vergeten zijn op een bepaald punt afspraken te maken, geeft
het recht aan welk regel geldt.
4. Instrumentele functie: dit houdt in dat de overheid bestuursbevoegdheden inzet als een
instrument om (de samenleving) mee te (be)sturen. Een voorbeeld hiervan is dat er voor
veel activiteiten een vergunning moet worden aangevraagd, omdat zonder vergunning de
activiteit niet mag plaatsvinden.
Rechtsbronnen:
Wet
Verdrag
Jurisprudentie
Gewoonte
Wetten met betrekking tot het privaatrecht
Allereerst zijn er wetten op het terrein van het privaatrecht, ook wel het civiele recht of het
burgerlijke recht genoemd. Het privaatrecht valt uiteen in twee deelgebieden: het personen-
en familierecht (boek 1 BW) en het vermogensrecht (boek 3,5 en 6 BW).
Wetten met betrekking tot het ondernemingsrecht
Ondernemingsrecht is het rechtsgebied dat alles regelt wat ondernemingen en bedrijven
betreft. Dit deel staat in boek 2 van het BW.
Wetten met betrekking tot het burgerlijk procesrecht
, De regels die op het voeren van juridische procesduren op het terrein van het privaatrecht
van toepassing zijn, worden tot het burgerlijke procesrecht gerekend en zijn voor een groot
deel in het Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering (Rv) aan te treffen.
Wetten met betrekking tot het strafrecht
Kenmerkend voor dit deel van het recht is dat de staat door middel van het Openbaar
Ministerie (OM) actief optreedt om sancties (boete, gevangenisstraf en dergelijke) te eisen
bij overtreding van de normen. Bij privaatrecht is dit anders. Als een burger geen actie
onderneemt, zal de staat zich daar niet verder mee bemoeien, ook al zou die burger in zijn
recht staan. Bij het strafrecht bezit de staat een monopoliepositie. Op deze wijze wordt
eigenrichting voorkomen.
Wetten met betrekking tot het staatsrecht
Het staatsrecht regelt ruwweg gesproken de wijze waarop de Nederlandse overheid wordt
vormgegeven en de invloed die de burgers daarop kunnen uitoefenen. Een zeer belangrijke
wet op dit gebied is de Grondwet, waarin de basisregels van onze staatbestel (een
democratische rechtstaat) staat opgesomd.
Wetten met betrekking tot het bestuursrecht
Het bestuursrecht heeft betrekking op de mogelijkheden die de overheid/wetgever heeft om
regulerend op te treden ten aanzien van de maatschappij.
Wie zijn wetgever
Regering + Staten-Generaal (nationale wetgever of wetgever in formele zin)
Regering
Minister
Decentrale wetgevers (provincies en gemeenten)
Andere instanties (bijv. SER, waterschappen)
Let op rangorde van regels
Onderscheidingen in wetten en binnen het recht
Een wet die tot stand is gekomen door de regering en de Staten-Generaal gezamenlijk
noemen we een wet in formele zin
Een algemene rechtsregel van een wetgever waaraan burgers gebonden zijn (algemeen
verbindend voorschrift) noemen we een wet in materiele zin.
Materieel recht regelt alle inhoudelijke rechten en plichten van (rechts)personen.
Bijvoorbeeld de plicht van de koper om een koopsom te betalen bij een koopovereenkomst.
Formeel recht (procesrecht). Formeel recht betreft de wijze waarop materieel recht wordt
gehandhaafd. Het geeft de regels over de wijze waarop een (gerechtelijke) procedure
gevolgd moet worden.
Let op het onderscheid met een wet in materiele zin en in formele zin!
Alle wetten samen noemt men:
, o Het objectieve recht:
o Of positief recht
o Of geldend recht
Dit is het geheel van rechtsregels en normen, zoals die voortvloeien uit wetgeving,
rechtspraak en gewoonten. Kortom álle rechtsregels van NL die NU gelden.
Subjectief recht: recht dat individuen in concreto bezitten omdat het objectieve recht dit
met zoveel woorden verklaart.
Interpretatiemethoden
Rechtspraak bestaat voor een belangrijk deel uit het interpreteren van de wet. Bijvoorbeeld:
Runescape arrest
De rechter maakt gebruik van verschillende interpretatiemethoden (bijv. grammaticaal,
wetshistorisch, teleologisch). Dit zijn methoden waar de rechter gebruik van maakt voor de
uitleg van regels in concrete gevallen.
Daarnaast gebruikt de rechter ook redeneerwijzen: A-contrario-redenering en de redenering
naar analogie
Grammaticale interpretatiemethode: Bij de grammaticale interpretatiemethode wordt er
door de rechter exact naar de letter van de wet gekeken. Dit betekent dat de rechter kijkt
naar de woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft opgeschreven
Wetshistorische interpretatiemethode: Bij de wetshistorische interpretatie wordt de wet
uitgelegd aan de hand van de totstandkomingsgeschiedenis van de wettelijke bepalingen.
De anticiperende interpretatiemethode: Dit is een lastige methode, waarbij de rechter zijn
beslissing baseert op de uitleg van nog niet ingevoerde wettelijke regelingen. Hij vestigt zijn
mening dus op nog niet officieel geldend recht.
De rechtsvergelijkende interpretatiemethode: Dit betekent dat de rechter kijkt naar de
woorden van de wet, naar hoe de wetgever de wet heeft opgeschreven. De rechter kijkt
hierbij naar de algemene betekenis van de woorden in een wettekst, dit meestal volgens een
gangbaar woordenboek. Vaak kijkt men naar het normale spraakgebruik van een woord
De systematische interpretatiemethode: Hier wordt gekeken naar het systeem en de
structuur van een wet of regeling. De wetten en regelingen kennen daardoor een bepaalde
structuur. Aan de hand van deze structuur kan een rechter de betekenis van een wetsartikel
of een gedeelte daarvan uitleggen.
De teleologische interpretatiemethode: De teleologische interpretatie is die interpretatie
waarbij gezocht wordt naar de bedoeling van de (rechts)regel. B ij een teleologische
interpretatie wordt gekeken naar de doel stelling van de wet.
Overige interpretatiemethoden:
o Precedenten interpretatie: de rechters verwijzen bij hun uitleg van onduidelijke
bewoordingen naar eerdere uitspraken van rechters waarin die onduidelijke
bewoordingen al zijn uitgelegd.
o Interpretatie naar redelijkheid en billijkheid: onduidelijke bewoordingen in een wettelijke
regeling worden door rechters dan regelmatig met een beroep op de redelijkheid en
billijkheid nader ingevuld.
