HC Acute pancreatitis
Incidentie
3500 patienten per jaar, 50 % toename in 10 jaren. 35 patienten met acute pancreatitis per
ziekenhuis per jaar. Het is per ziekenhuis natuurlijk verschillend. Het is de tweede meest
voorkomende oorzaak van acute buikpijn opname indicatie. 1 % is pancreatitis bij patienten
met acute buikpijn, kwart is appendicitis. Als het gaat om acute buik / acuut ziek, is het
diagnose die vaker voorkomt.
Grootste deel is mild, eigenlijk kan je het aan het begin aan voorkant niet herkennen. Enkele
patient komt ernstig ziek binnen, met orgaanfalen. Meeste komen binnen met buikpijn, dan
zie je op scan dat het een beetje gezwollen is. Dat het ernstige pancreatitis wordt blijkt dan
later. Milde gaat altijd goed, 2 weken zijn patienten er wel weer bovenop. Ernstige
pancreatitis heeft hoge mortaliteit. Ernstig betekent dat er necrose is van pancreas en
orgaanfalen. Als het steriele necrose is loopt het vaak beter af, heeft wel mortaliteit. Je moet
van steriele necrose afblijven. Als je secundair bacterie in necrose krijgt, dan is mortaliteit
heel hoog.
Cijfers
80 % milde panceratitis, 20 % ernstige pancreatitis. 70 % is steriele necrose, 30 % is
geinfecteerde necrose. Steriel is 5-10 % en bij geïnfecteerde necrose is het 30-50 %
mortaliteit.
Milde vs ernstige pancreatitis
Je ziet het boontje wat er ligt (zie dia). Je ziet dat hij een beetje ontstoken is doordat hij
forser is en meer dens ( = grijzig). Dit is een milde oedemateuze pancreatitis. De oedemateus
kan dit blijven, maar het kan ook necrotiserend worden. Dan zie je een ander beeld. Je ziet
een grote vocht collectie en je ziet geen milt meer. Je ziet dat het vocht ook langs zijkanten
van buik naar beneden toe loopt. Je hebt ook een CT severity index voor, 8 punten is heel
erg hoog. Hier is hij niet geinfecteerd, voor zover we op scan kunnen zien. Je ziet geen
luchtbellen. Dat is een teken van secundaire bacteriele infectie. Deze patient is heel ziek,
maar zit niet in allergrootste gevarenzone. Patienten die heel vroeg al multi-orgaanfalen
hebben, hebben hoge mortaliteit > 50 % zeker als ze wat ouder zijn.
Classificatie
Degene die we nogsteeds gebruiken is Atlanta classificatie.
- Oedemateuze pancreatitis
Het kan peripancreatische vocht collectie zijn en pseudocyste > 4 weken.
Pseudocyste is een vocht collectie en die heeft verbinding met ductus pancreaticus
en is gevuld met pancreassap. Die verwarring moet eruit. Als je over speudocyste
praat gaat het over iets anders met andere behandeling. Vocht collectie kan in
pancreas, achter pancreas of om pancreas heen.
- Necrotiserende pancreatitis
Je hebt een acute necrotische collectie en na 4 weken is het walled off necrosis ( =
necrose met een wandje erom heen). Het is geen pseudocyste. Die heeft ook een
wandje, daar zit pancreassap in en hier zit necrose in. Dat is dus iets anders. Maar het
wordt door elkaar heen gehaald. Het dense is pancreas waar geen contrast in komt
, omdat er geen levende pancreascellen in zijn. Dat is donker, dus necrose. Daarbuiten
ligt weer een vocht collectie van necrose en inflammatie vocht.
Je kan in pancreas en buiten pancreas collecties hebben. Je kan ook alleen necrose hebben
peri pancreatisch. Die is eraan toegevoegd. Dat is een nieuw type wat eerder niet
gedefinieerd was. Je ziet pancreas die licht grijs is, er komt contrast in. Alles eromheen is
necrotisch, peri pancreatisch vet is necrotisch geworden. Dat is aparte entiteit, maar heeft
betere uitkomst dan patienten die necrose van pancreas zelf hebben. Het heeft helft minder
orgaanfalen, ze infecteren minder vaak ( = secundaire bacteriele infectie) en mortaliteit is
lager. Het is belangrijk voor prognose. Wanneer het wel infecteert dan is het hetzelfde met
patienten die geinfecteerde necrose hebben van pancreas. Het is entiteit met betere afloop,
maar bacterieel geinfecteerde necrose heeft slechtere uitkomsten.
Etiologie
- Obstructie
Hierbij kan er sprake zijn van choledocholithiasis. Dit zijn stenen in de ductus
choledochus. Het zijn galstenen buiten de galblaas. Dat is een oorzaak van
pancreatitis. Andere obstructie oorzaken kunnen zijn een tumor van afvoergang of
een pancreas divisum, waarbij de major en minor anders aangelegd zijn.
- Toxines, medicatie / alchohol
- Trauma
Als je stomp trauma hebt, de pancreas ligt over de wervelkolom. Bij een stomp
trauma kan de pancreas afscheuren. De ductus pancreaticus is dan door midden en
die lekt dan pancreassap.
- Metabole ziektes, hypertriglyceridemie
- Aangeboren
- Infecties
- Vasculaire abnormaliteiten
- Miscellaneous condities
- Idiopathisch 10 %
Galstenen staat het op nummer een, maar er zijn landen waar alcohol oorzaken hoger
staan. Kans groot dat het biliaire acute pancreatitis is wanneer patient zich hiermee
presenteert in NL.
Diagnose
Pijn in bovenbuik, lipase of amylase 3x boven de normaalwaarde (bijna 1000). Je kan hebben
dat het een beetje verhoogd is, maar dat is geen pancreatitis. Tegenwoordig is bepaling die
we het meest vertrouwen de lipase, die is gevoeliger daarin. Amylase is ook aspecifiek licht
verhoogd soms. Derde wat je nodig hebt is bijpassend beeld op echo / CT of MRI beeld.
Sensitiviteit is bij amylase is lager, patienten ontdekt die het hebben (72-79 %). Lipase is
sensitiviteit hoger van, 85-100 %. Dat komt doordat het langere serumhalfwaarde tijd heeft.
meeste patienten komen snel met de pijn, als je patienten later ziet kan het amylase alweer
gedaald zijn. Dat betekent niet dat het goed gaat met de patient. Hij stijgt initieel, maar daalt
daarna weer. Je hebt er als vervolgmarker niks aan. Urine lipase heeft geen extra
diagnostische waarde. We doen het niet in urine, maar alleen in het serum.
Incidentie
3500 patienten per jaar, 50 % toename in 10 jaren. 35 patienten met acute pancreatitis per
ziekenhuis per jaar. Het is per ziekenhuis natuurlijk verschillend. Het is de tweede meest
voorkomende oorzaak van acute buikpijn opname indicatie. 1 % is pancreatitis bij patienten
met acute buikpijn, kwart is appendicitis. Als het gaat om acute buik / acuut ziek, is het
diagnose die vaker voorkomt.
Grootste deel is mild, eigenlijk kan je het aan het begin aan voorkant niet herkennen. Enkele
patient komt ernstig ziek binnen, met orgaanfalen. Meeste komen binnen met buikpijn, dan
zie je op scan dat het een beetje gezwollen is. Dat het ernstige pancreatitis wordt blijkt dan
later. Milde gaat altijd goed, 2 weken zijn patienten er wel weer bovenop. Ernstige
pancreatitis heeft hoge mortaliteit. Ernstig betekent dat er necrose is van pancreas en
orgaanfalen. Als het steriele necrose is loopt het vaak beter af, heeft wel mortaliteit. Je moet
van steriele necrose afblijven. Als je secundair bacterie in necrose krijgt, dan is mortaliteit
heel hoog.
Cijfers
80 % milde panceratitis, 20 % ernstige pancreatitis. 70 % is steriele necrose, 30 % is
geinfecteerde necrose. Steriel is 5-10 % en bij geïnfecteerde necrose is het 30-50 %
mortaliteit.
Milde vs ernstige pancreatitis
Je ziet het boontje wat er ligt (zie dia). Je ziet dat hij een beetje ontstoken is doordat hij
forser is en meer dens ( = grijzig). Dit is een milde oedemateuze pancreatitis. De oedemateus
kan dit blijven, maar het kan ook necrotiserend worden. Dan zie je een ander beeld. Je ziet
een grote vocht collectie en je ziet geen milt meer. Je ziet dat het vocht ook langs zijkanten
van buik naar beneden toe loopt. Je hebt ook een CT severity index voor, 8 punten is heel
erg hoog. Hier is hij niet geinfecteerd, voor zover we op scan kunnen zien. Je ziet geen
luchtbellen. Dat is een teken van secundaire bacteriele infectie. Deze patient is heel ziek,
maar zit niet in allergrootste gevarenzone. Patienten die heel vroeg al multi-orgaanfalen
hebben, hebben hoge mortaliteit > 50 % zeker als ze wat ouder zijn.
Classificatie
Degene die we nogsteeds gebruiken is Atlanta classificatie.
- Oedemateuze pancreatitis
Het kan peripancreatische vocht collectie zijn en pseudocyste > 4 weken.
Pseudocyste is een vocht collectie en die heeft verbinding met ductus pancreaticus
en is gevuld met pancreassap. Die verwarring moet eruit. Als je over speudocyste
praat gaat het over iets anders met andere behandeling. Vocht collectie kan in
pancreas, achter pancreas of om pancreas heen.
- Necrotiserende pancreatitis
Je hebt een acute necrotische collectie en na 4 weken is het walled off necrosis ( =
necrose met een wandje erom heen). Het is geen pseudocyste. Die heeft ook een
wandje, daar zit pancreassap in en hier zit necrose in. Dat is dus iets anders. Maar het
wordt door elkaar heen gehaald. Het dense is pancreas waar geen contrast in komt
, omdat er geen levende pancreascellen in zijn. Dat is donker, dus necrose. Daarbuiten
ligt weer een vocht collectie van necrose en inflammatie vocht.
Je kan in pancreas en buiten pancreas collecties hebben. Je kan ook alleen necrose hebben
peri pancreatisch. Die is eraan toegevoegd. Dat is een nieuw type wat eerder niet
gedefinieerd was. Je ziet pancreas die licht grijs is, er komt contrast in. Alles eromheen is
necrotisch, peri pancreatisch vet is necrotisch geworden. Dat is aparte entiteit, maar heeft
betere uitkomst dan patienten die necrose van pancreas zelf hebben. Het heeft helft minder
orgaanfalen, ze infecteren minder vaak ( = secundaire bacteriele infectie) en mortaliteit is
lager. Het is belangrijk voor prognose. Wanneer het wel infecteert dan is het hetzelfde met
patienten die geinfecteerde necrose hebben van pancreas. Het is entiteit met betere afloop,
maar bacterieel geinfecteerde necrose heeft slechtere uitkomsten.
Etiologie
- Obstructie
Hierbij kan er sprake zijn van choledocholithiasis. Dit zijn stenen in de ductus
choledochus. Het zijn galstenen buiten de galblaas. Dat is een oorzaak van
pancreatitis. Andere obstructie oorzaken kunnen zijn een tumor van afvoergang of
een pancreas divisum, waarbij de major en minor anders aangelegd zijn.
- Toxines, medicatie / alchohol
- Trauma
Als je stomp trauma hebt, de pancreas ligt over de wervelkolom. Bij een stomp
trauma kan de pancreas afscheuren. De ductus pancreaticus is dan door midden en
die lekt dan pancreassap.
- Metabole ziektes, hypertriglyceridemie
- Aangeboren
- Infecties
- Vasculaire abnormaliteiten
- Miscellaneous condities
- Idiopathisch 10 %
Galstenen staat het op nummer een, maar er zijn landen waar alcohol oorzaken hoger
staan. Kans groot dat het biliaire acute pancreatitis is wanneer patient zich hiermee
presenteert in NL.
Diagnose
Pijn in bovenbuik, lipase of amylase 3x boven de normaalwaarde (bijna 1000). Je kan hebben
dat het een beetje verhoogd is, maar dat is geen pancreatitis. Tegenwoordig is bepaling die
we het meest vertrouwen de lipase, die is gevoeliger daarin. Amylase is ook aspecifiek licht
verhoogd soms. Derde wat je nodig hebt is bijpassend beeld op echo / CT of MRI beeld.
Sensitiviteit is bij amylase is lager, patienten ontdekt die het hebben (72-79 %). Lipase is
sensitiviteit hoger van, 85-100 %. Dat komt doordat het langere serumhalfwaarde tijd heeft.
meeste patienten komen snel met de pijn, als je patienten later ziet kan het amylase alweer
gedaald zijn. Dat betekent niet dat het goed gaat met de patient. Hij stijgt initieel, maar daalt
daarna weer. Je hebt er als vervolgmarker niks aan. Urine lipase heeft geen extra
diagnostische waarde. We doen het niet in urine, maar alleen in het serum.
