Klein vaarbewijs 1
Theorie klein vaarbewijs 1
2021
,Hoofdstuk 1 Manoeuvreren .............................................................................................. 2
1.1 Schroef en roer ................................................................................................................. 2
1.1.1 De schroef ..................................................................................................................... 3
1.2 Wind en stroming ............................................................................................................. 8
1.3 Keren en aanmeren ........................................................................................................ 11
1.4 Sluizen en ankeren ......................................................................................................... 33
1.5 Man over boord.............................................................................................................. 43
1.6 Slepen ............................................................................................................................. 44
1.7 Zuiging ............................................................................................................................ 48
1.8 Manoeuvreren................................................................................................................ 52
Hoofdstuk 2 Schip en Uitrusting ...................................................................................... 54
2.1 Het Schip......................................................................................................................... 54
2.2 Uitrusting ........................................................................................................................ 56
Hoofdstuk 3 Het vaarwater ............................................................................................. 78
3.1 Waterkaarten ................................................................................................................. 78
3.2 Markeringssystemen ...................................................................................................... 91
Hoofdstuk 4 Reglementen ............................................................................................. 107
4.2 Communicatie .............................................................................................................. 116
4.3 Overige vaarregels........................................................................................................ 122
4.4. voorrangsregels ........................................................................................................... 127
Hoofdstuk 5 Navigatielichten ........................................................................................ 141
5.1. Lichten en dagmerken ................................................................................................. 141
Hoofdstuk 6 Verkeerstekens.......................................................................................... 155
6.1 Verbodstekens.............................................................................................................. 155
6.2 Gebodstekens ............................................................................................................... 157
6.3 Beperkingstekens ......................................................................................................... 158
6.4 Aanbevelingstekens...................................................................................................... 159
6.5 Aanwijzingstekens ........................................................................................................ 160
6.6 Bijkomende tekens ....................................................................................................... 162
6.7 Tekens aan kunstwerken .............................................................................................. 163
6.8 Overige tekens en aanduidingen .................................................................................. 164
,1.1 Schroef en roer
Tijdens het manoeuvreren heb je te maken met heel veel factoren: de vorm en het gewicht van de
boot, de kracht van de motor, het type, plaatsing en vorm van de schroef, de
weersomstandigheden, de plek waar je vaart, andere watergebruikers… en ga zo maar door.
Sommige factoren zijn steeds gelijk en sommige telkens weer (iets) anders. Dat maakt
manoeuvreren een hele uitdaging, vaak spannend en erg leuk en bevredigend als het goed lukt. Je
leert manoeuvreren pas als je het daadwerkelijk gaat doen. Met de theoretische kennis van deze
cursus op zak, zal je een beter begrip hebben van wat er gebeurt en weet je iets over de keuzes
die je hebt tijdens het manoeuvreren.
In de cursus worden de basismanoeuvres behandeld en daarbij gaan we er steeds vanuit dat we
varen met een motorschip met een ingebouwde motor en met een vaste schroef. Na de cursus
ben je klaar om zelf te gaan oefenen. In werkelijkheid kan het heel goed zijn dat jouw schip een
saildrive, een boegschroef of een buitenboordmotor heeft. Dat zijn aandrijvingen die het
manoeuvreren anders maken maar omdat het examen deze aandrijvingen niet behandelt worden
ze hier niet besproken. Ook het manoeuvreren met zeiljachten moet in de praktijk anders worden
aangepakt dan in deze cursus wordt beschreven.
De motor wordt bediend met de gashendel die meestal zo is geplaatst dat wanneer je de hendel
naar voren duwt het schip vooruit gaat varen. Hoe verder je de hendel naar voren duwt, hoe meer
gas je geeft, hoe harder de schroef gaat draaien en hoe harder je zal varen. In de ‘rechtop stand’
staat de motor in neutraal en draait de schroef niet. Als je de hendel naar achteren beweegt draait
de draairichting van de schroef om, waardoor je naar achteren vaart. Er zit ook een
ontkoppelingsknop of -hendel bij de gashendel. Die is er voor om de motor in vrijloop meer of
minder gas te geven. Als het weer koud is en je motor niet zo makkelijk start, kan je in de vrijloop
extra gas geven.
Een schip dat vooruit vaart remt af door de schroef ‘naar achteren’ te laten draaien. Het is heel
belangrijk om nooit de gashendel in één keer van vooruit naar achteruit te bewegen. In spannende
situaties is de verleiding heel groot om het toch te doen maar het kan de motor doen uitslaan en
(op den duur) ernstige schade aan de keerkoppeling veroorzaken. Dat komt omdat de draaiende
en zware schroef en de schroefas niet snel tot stilstand komen wanneer je het gas er af haalt. Laat
de gashendel twee tot drie seconden in de neutraalstand staan, voor je de achteruit geeft.
, 1.1.1 De schroef
Schroeven bestaan er in allerlei soorten en maten. Van enorme vijfbladsschroeven tot
tweebladsklapschroeven. De kenmerken van het schip en de motor moeten heel precies worden
afgestemd op het type schroef dat wordt gebruikt.
In de ‘vooruit stand’ draait de schroef op sommige schepen linksom en op sommige schepen
rechtsom. Het meest voorkomend is wel de rechtsom draaiende schroef, oftewel de ‘rechtse
schroef’. De schroef is zo ontworpen dat deze het grootste rendement heeft bij het voor uitvaren
en de draairichting bij vooruit varen bepaalt ook of het schip een rechtse of linkse schroef heeft.
Wanneer een schip met een rechtse schroef achteruit geeft gaat de schroef linksom draaien maar
we spreken nog steeds van een schip met een rechtse schroef.
Theorie klein vaarbewijs 1
2021
,Hoofdstuk 1 Manoeuvreren .............................................................................................. 2
1.1 Schroef en roer ................................................................................................................. 2
1.1.1 De schroef ..................................................................................................................... 3
1.2 Wind en stroming ............................................................................................................. 8
1.3 Keren en aanmeren ........................................................................................................ 11
1.4 Sluizen en ankeren ......................................................................................................... 33
1.5 Man over boord.............................................................................................................. 43
1.6 Slepen ............................................................................................................................. 44
1.7 Zuiging ............................................................................................................................ 48
1.8 Manoeuvreren................................................................................................................ 52
Hoofdstuk 2 Schip en Uitrusting ...................................................................................... 54
2.1 Het Schip......................................................................................................................... 54
2.2 Uitrusting ........................................................................................................................ 56
Hoofdstuk 3 Het vaarwater ............................................................................................. 78
3.1 Waterkaarten ................................................................................................................. 78
3.2 Markeringssystemen ...................................................................................................... 91
Hoofdstuk 4 Reglementen ............................................................................................. 107
4.2 Communicatie .............................................................................................................. 116
4.3 Overige vaarregels........................................................................................................ 122
4.4. voorrangsregels ........................................................................................................... 127
Hoofdstuk 5 Navigatielichten ........................................................................................ 141
5.1. Lichten en dagmerken ................................................................................................. 141
Hoofdstuk 6 Verkeerstekens.......................................................................................... 155
6.1 Verbodstekens.............................................................................................................. 155
6.2 Gebodstekens ............................................................................................................... 157
6.3 Beperkingstekens ......................................................................................................... 158
6.4 Aanbevelingstekens...................................................................................................... 159
6.5 Aanwijzingstekens ........................................................................................................ 160
6.6 Bijkomende tekens ....................................................................................................... 162
6.7 Tekens aan kunstwerken .............................................................................................. 163
6.8 Overige tekens en aanduidingen .................................................................................. 164
,1.1 Schroef en roer
Tijdens het manoeuvreren heb je te maken met heel veel factoren: de vorm en het gewicht van de
boot, de kracht van de motor, het type, plaatsing en vorm van de schroef, de
weersomstandigheden, de plek waar je vaart, andere watergebruikers… en ga zo maar door.
Sommige factoren zijn steeds gelijk en sommige telkens weer (iets) anders. Dat maakt
manoeuvreren een hele uitdaging, vaak spannend en erg leuk en bevredigend als het goed lukt. Je
leert manoeuvreren pas als je het daadwerkelijk gaat doen. Met de theoretische kennis van deze
cursus op zak, zal je een beter begrip hebben van wat er gebeurt en weet je iets over de keuzes
die je hebt tijdens het manoeuvreren.
In de cursus worden de basismanoeuvres behandeld en daarbij gaan we er steeds vanuit dat we
varen met een motorschip met een ingebouwde motor en met een vaste schroef. Na de cursus
ben je klaar om zelf te gaan oefenen. In werkelijkheid kan het heel goed zijn dat jouw schip een
saildrive, een boegschroef of een buitenboordmotor heeft. Dat zijn aandrijvingen die het
manoeuvreren anders maken maar omdat het examen deze aandrijvingen niet behandelt worden
ze hier niet besproken. Ook het manoeuvreren met zeiljachten moet in de praktijk anders worden
aangepakt dan in deze cursus wordt beschreven.
De motor wordt bediend met de gashendel die meestal zo is geplaatst dat wanneer je de hendel
naar voren duwt het schip vooruit gaat varen. Hoe verder je de hendel naar voren duwt, hoe meer
gas je geeft, hoe harder de schroef gaat draaien en hoe harder je zal varen. In de ‘rechtop stand’
staat de motor in neutraal en draait de schroef niet. Als je de hendel naar achteren beweegt draait
de draairichting van de schroef om, waardoor je naar achteren vaart. Er zit ook een
ontkoppelingsknop of -hendel bij de gashendel. Die is er voor om de motor in vrijloop meer of
minder gas te geven. Als het weer koud is en je motor niet zo makkelijk start, kan je in de vrijloop
extra gas geven.
Een schip dat vooruit vaart remt af door de schroef ‘naar achteren’ te laten draaien. Het is heel
belangrijk om nooit de gashendel in één keer van vooruit naar achteruit te bewegen. In spannende
situaties is de verleiding heel groot om het toch te doen maar het kan de motor doen uitslaan en
(op den duur) ernstige schade aan de keerkoppeling veroorzaken. Dat komt omdat de draaiende
en zware schroef en de schroefas niet snel tot stilstand komen wanneer je het gas er af haalt. Laat
de gashendel twee tot drie seconden in de neutraalstand staan, voor je de achteruit geeft.
, 1.1.1 De schroef
Schroeven bestaan er in allerlei soorten en maten. Van enorme vijfbladsschroeven tot
tweebladsklapschroeven. De kenmerken van het schip en de motor moeten heel precies worden
afgestemd op het type schroef dat wordt gebruikt.
In de ‘vooruit stand’ draait de schroef op sommige schepen linksom en op sommige schepen
rechtsom. Het meest voorkomend is wel de rechtsom draaiende schroef, oftewel de ‘rechtse
schroef’. De schroef is zo ontworpen dat deze het grootste rendement heeft bij het voor uitvaren
en de draairichting bij vooruit varen bepaalt ook of het schip een rechtse of linkse schroef heeft.
Wanneer een schip met een rechtse schroef achteruit geeft gaat de schroef linksom draaien maar
we spreken nog steeds van een schip met een rechtse schroef.
