Samenvatting motorische ontwikkeling

Samenvatting motorische ontwikkeling 2021-2022
Hoofdstuk 1: groei en ontwikkeling
1. Inleiding
Wetende dat een pasgeborene zijn geboortegewicht (goed tussen 2,5 en 4,5 kg) in één jaar tijd
verdrievoudigt (ca. 3 kg => ca. 9 kg) en zijn lengte met de helft laat toenemen (ca. 50 cm => 75
cm), kan fysieke groei best een merkwaardig proces genoemd worden.
De prenatale groei is zelfs nog indrukwekkender: een pasgeborene is gemiddeld 5.000 keer
groter dan de eerste cel en realiseerde deze spectaculaire groei in slechts 266 dagen.

Ook de ontwikkeling gaat zeer snel: van volledige afhankelijkheid als pasgeborene ontwikkelt
een kind zich uiteindelijk tot een onafhankelijk individu dat zichzelf kan verplaatsen.

Wat is fysieke groei? (groter worden)
 Fysieke groei kan gedefinieerd worden als een kwantitatieve verandering in grootte,
bestaande uit een vermeerdering (hyperplasie) en toename in grootte (hypertrofie) van cellen en
cellentussenstof (accretie), met als gevolg een toename van de lichaamsafmetingen en een
verandering van de lichaamsverhoudingen en lichaamssamenstelling. Bij de mens begint de groei
bij de conceptie en stopt deze in de late adolescentie. Bv. verhouding hoofd baby of volwassene
 na 4 jaar: 2x de lengte (kledingmaat 104), 5x het gewicht en 1gr hersenen/dag

Wat is ontwikkeling? (beter worden)
 Ontwikkeling is een kwalitatieve verandering bestaande uit een wetmatige rijping en
differentiatie van alle organen, waardoor deze organen op een bepaald tijdstip gaan
functioneren, wat tot uiting komt in het waarneembare gedrag van het kind. De ontwikkeling van
een kind gebeurt niet alleen biologisch maar doet zich op verschillende domeinen voor zoals
bijvoorbeeld sociaal, cognitief, emotioneel, zintuiglijk, taalontwikkeling. (spreken is niet voor elk
kind even gemakkelijk)

Wat is maturatie? (de weg naar volwassen status)
 Maturatie is het proces om (fysiek) matuur te worden. Het verwijst naar het tempo en de
timing van het proces om tot een volledig biologisch mature (volwassen) status te komen.
Ontwikkeling stopt dus niet wanneer het lichaam een volwassen status heeft bereikt. Ook dan
kunnen wij bepaalde vaardigheden verder ontwikkelen.

Perioden van groei en ontwikkeling
 Embryo
 Foetus
 Zuigeling
 Peuter
 Kleuter (deze cursus gaat tot aan de kleuter)
 Kind
 Adolescent
 Volwassene
 Oudere


2. Prenatale groei en ontwikkeling

,De conceptie (bevruchting) is het moment waarop het leven van een individu begint. Voor de
berekening van de prenatale leeftijd wordt dan ook meestal geteld vanaf de eerste dag van de
laaste menstruatie (postmentrual (PMA) of gestational age (GA)).

De ontwikkeling in de baarmoeder, de intra-uteriene ontwikkeling, is in belangrijke mate
genetisch bepaald. Zo zijn na de eerste 2 maanden alle kaarten gelegd. We spreken hier van de
morfogenese. Aanlegstoornissen zoals bijvoorbeeld spina bifida (4de week zwangerschap) doen
zich dus vaak voor op het moment dat de moeder nog niet beseft dat ze zwanger is. Een
spontane abortus (= miskraam) van een embryo waar iets misloopt met de aanleg is in deze
periode geen uitzondering.
 Aterm  38-42 weken
 Preterm/prematuur  < 38 weken
 Randprematuur  36-38 weken
 Dysmatuur  te klein voor zwangerschapsduur

,2.1. Drie stadia van prenatale groei en ontwikkeling

2.1.1. Morfogenese
Germinale fase: eerste weken
Bij het bepalen van de zwangerschapsduur wordt er gerekend vanaf de eerste dag van
de laaste mensturatie. De eigenlijke bevruchting vindt dus pas plaats in week twee van
de zwangerschap. Eens de zygote de baarmoeder bereikt heeft wordt het een
blastocyst. De germinale fase eindigt wanneer deze blastocyst zich volledig in de
baarmoeder genesteld heeft. We spreken nu van een embryo.


Embryonale fase: drie tot acht weken
De embryonale fase duurt van de innesteling tot ongeveer 8 weken van ontwikkeling of
dus 10 weken zwangerschapsduur. Dit is een zeer belangrijke periode van prenatale
ontwikkeling omdat de basis voor een gezonde baby gelegd wordt. Alle belangrijke
lichaamsstructuren, zoals hart, hersenen, lever, longen en geslachtsorganen worden in
deze periode in aanleg gevormd.




De ontwikkeling van de ledematen verloopt cefalo-caudaal en proximo-distaal.
 Cefalo-caudaal betekent dat de bovenste ledematen sneller ontwikkelen dan de
onderste ledematen.
 Proximo-distaal betekent dat eerst de romp en vervolgens de proximale delen van
de ledematen zullen ontwikkelen. Als laatste zullen de distale delen van de
ledematen zich ontwikkelen.

, Het aanleren gebeurd eerst in de romp en dan in de ledenmaten.




2.1.2. Organogenese
Foetale periode: week 9 tot week 40
 10de – 12de week
 adembewegingen ontstaan

 3de maand
 reageren op tactiele stimulatie
 zuigbewegingen (vaak gevolgd door inslikken van vocht)

 5de maand
 weegt 250gr en 19cm lang
 huid niet meer transparant/ wenkbrauwen en wimpers zijn zichtbaar
 duimzuigen
 myelinesatie van centraal zenuwstelsel start

 6de maand
 ogen functioneel
 smaakreceptoren in de tong aanwezig
 hoofdhaar groeit
 weegt 900gr en 25cm lang
 7de maand
 ademhalingsbewegingen constant (kan vroeggeboorte overleven)

 8ste maand
 foetus reageert op geluiden
 periodes van waken en slapen zijn te onderkennen

 9de maand
 sterke gewichtstoename

 Pasgeboren
 fysiologische stress (eerste melk van de moeder is weinig voedzaam)
 gewichtsverlies (na 1 of 2 weken terug op geboortegewicht)

2.2. Risicofactoren in prenatale groei en ontwikkeling
Tijdens de zwangerschap zijn gevoelige of kritieke perioden aan te wijzen waarin de
ontwikkeling van specifieke organen of weefsels gevaar loopt te ontsporen. Het betreft de