Steunend relationeel handelen
Hoofdstuk 1; de basis van steunend relationeel handelen.
Er zijn twee uitgangspunten leidend in SRH, namelijk:
1. Professioneel handelen is gericht op verbeteren of handhaven van kwaliteit van het leven.
2. Kwaliteit van de relatie vormt de bedding om bij te dragen aan kwaliteit van leven.
Steunend relationeel handelen is relationele zorg. Het richt zich op kwaliteit van leven en levert een
bijdrage aan het in stand houden, herstellen of verbeteren van welzijn en gezondheid. In het SRH
hanteren we een model van 4 persoonlijke domeinen en 4 levensdomeinen welke invloed hebben op
het kwaliteit van leven.
Persoonlijke domeinen: zorg voor zichzelf en anderen, welzijn en gezondheid, veiligheid en sociale
relaties.
Levensdomeinen: wonen, werken, leren, vrijetijdsbesteding.
Kwaliteit van leven kan beoordeeld worden aan de hand van deze domeinen, echter is KvL altijd een
persoonlijke definitie. Dit betekend dat het KvL wordt bepaald door de kwaliteit van deze domeinen
en hoe belangrijk deze zijn voor de persoon in kwestie.
Psychologisch welbevinden bestaat uit 6 dimensies:
1. Zinvolheid en doelgerichtheid: het hebben van plannen en doelen, erin geloven dat het
leven ergens naartoe gaat.
2. Persoonlijke groei: gevoel van voortgaande ontwikkeling.
3. Autonomie: zelfbepaling en onafhankelijkheid.
4. Zelfacceptatie: positieve houding ten opzichte van zichzelf, inclusief acceptatie van bepaalde
kwetsbaarheden.
5. Positieve relaties: vermogen tot empathie en relaties met anderen opbouwen en
onderhouden.
6. Adequaat omgaan met de omgeving: gevoel van controle bij het omgaan met de eisen die
de omgeving stelt
Welzijn en gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Problemen bij sociaal functioneren kan
invloed hebben op gezondheid en somatische of psychische klachten kunnen weer invloed hebben
op het sociaal functioneren. Er is sprake van een constante wisselwerking wat het belangrijk maakt
om een goede aansluiting te hebben tussen gezondheidszorg en het sociaal domein.
Er zijn 3 vormen van welbevinden:
Emotioneel welbevinden: subjectieve ervaring van welbevinden.
Psychologisch welbevinden: het effectief functioneren van de persoon.
Sociaal welbevinden: effectief functioneren in de maatschappij.
Alle hierboven beschreven aspecten komen samen in 5 dimensies van kwaliteit van leven:
Lichamelijk welzijn
Materieel welzijn, voorzien van basisbehoeften.
Psychologisch en emotioneel welzijn, mentale gezondheid.
Sociaal welzijn
Maatschappelijk welzijn, functioneren in de samenleving
, Samenlevingsgerichte zorg is de zorg voor sociale verbanden waarin onderlinge hulp en steun
geboden wordt. Samenlevingsgerichte zorg is gericht op de sociale kwaliteit van de samenleving.
Omdat sociaal en maatschappelijk welzijn belangrijk zijn voor iemands KvL is het van belang om hier
passende zorg voor te kunnen bieden.
Het systeem van een patiënt kan veel zeggen maar ook veel betekenen. Systemen zijn middelen
binnen behandeling en geen doelen op zich. Professionals hebben de taak om kritisch te kijken naar
de werking van een systeem. Professionals dienen het te signaleren wanneer een systeem de KvL in
de weg staat of onvoldoende steunend is.
Het blijkt dat de eigen inzet van de cliënt, de persoonlijke-professionele inzet van de hulpverlener en
hun samenwerkingsrelatie de factoren zijn die de meeste invloed hebben. De hulpverlener gelooft in
zijn manier van werken en de werking van zijn werkwijze. Het dialogisch werken, waarbij het
uitgangspunt een evenwaardige samenwerking is om op basis van hoop en positieve verwachtingen
tot gewenste delen te komen, verklaart het grootste deel van de effecten van psychosociale
hulpverlening. Dit vraagt om voortdurende relationele afstemming.
Relationele zorg stoelt op principes van zorgethiek. Annelies van Heijst stelt dat ethiek van zorg
draait om het behoud van de kwetsbare en waardevolle menselijkheid van de zwakken en degenen
die naar hen omzien. Zij noemt twee met elkaar verbonden waarden, namelijk menswaardigheid en
medemenselijkheid. Het geven van zorg moet gericht zijn op het bewaren van de menselijke
waardigheid van bezeerde en lijdende mensen, en dient te bevorderen dat zij ervaren dat zij ertoe
doen.
Goede zorg speelt zich af in drie dimensies:
1. Relatiedimensie
2. Handelingsdimensie
3. Tijdsdimensie
Zorgresponsiviteit geeft de voortdurende interactie weer tussen ‘gever’ en ‘ontvanger’. Vanuit ene
breed perspectief van de professional is responsiviteit het vermogen om te reageren op de ander op
basis van wat waargenomen wordt. Zorgresponsiviteit draait om:
- De wil het perspectief van de ander te begrijpen.
- Jezelf proberen te verplaatsen in de schoenen van de ander.
- Aansluiten.
- Inzet van alle zintuigen.
- Continue aandachtigheid en waakzaamheid.
Er is sprake van responsiviteit bij zowel de professional als de cliënt. Het is een voortduren interactief
en wederkerig proces. Een belangrijke competentie van de professional is dat hij zich bewust is van
deze wederkerigheid en zijn zorg kan afstemmen op basis van de ervaringen en reacties van de
cliënt.
Hoofdstuk 1; de basis van steunend relationeel handelen.
Er zijn twee uitgangspunten leidend in SRH, namelijk:
1. Professioneel handelen is gericht op verbeteren of handhaven van kwaliteit van het leven.
2. Kwaliteit van de relatie vormt de bedding om bij te dragen aan kwaliteit van leven.
Steunend relationeel handelen is relationele zorg. Het richt zich op kwaliteit van leven en levert een
bijdrage aan het in stand houden, herstellen of verbeteren van welzijn en gezondheid. In het SRH
hanteren we een model van 4 persoonlijke domeinen en 4 levensdomeinen welke invloed hebben op
het kwaliteit van leven.
Persoonlijke domeinen: zorg voor zichzelf en anderen, welzijn en gezondheid, veiligheid en sociale
relaties.
Levensdomeinen: wonen, werken, leren, vrijetijdsbesteding.
Kwaliteit van leven kan beoordeeld worden aan de hand van deze domeinen, echter is KvL altijd een
persoonlijke definitie. Dit betekend dat het KvL wordt bepaald door de kwaliteit van deze domeinen
en hoe belangrijk deze zijn voor de persoon in kwestie.
Psychologisch welbevinden bestaat uit 6 dimensies:
1. Zinvolheid en doelgerichtheid: het hebben van plannen en doelen, erin geloven dat het
leven ergens naartoe gaat.
2. Persoonlijke groei: gevoel van voortgaande ontwikkeling.
3. Autonomie: zelfbepaling en onafhankelijkheid.
4. Zelfacceptatie: positieve houding ten opzichte van zichzelf, inclusief acceptatie van bepaalde
kwetsbaarheden.
5. Positieve relaties: vermogen tot empathie en relaties met anderen opbouwen en
onderhouden.
6. Adequaat omgaan met de omgeving: gevoel van controle bij het omgaan met de eisen die
de omgeving stelt
Welzijn en gezondheid zijn nauw met elkaar verbonden. Problemen bij sociaal functioneren kan
invloed hebben op gezondheid en somatische of psychische klachten kunnen weer invloed hebben
op het sociaal functioneren. Er is sprake van een constante wisselwerking wat het belangrijk maakt
om een goede aansluiting te hebben tussen gezondheidszorg en het sociaal domein.
Er zijn 3 vormen van welbevinden:
Emotioneel welbevinden: subjectieve ervaring van welbevinden.
Psychologisch welbevinden: het effectief functioneren van de persoon.
Sociaal welbevinden: effectief functioneren in de maatschappij.
Alle hierboven beschreven aspecten komen samen in 5 dimensies van kwaliteit van leven:
Lichamelijk welzijn
Materieel welzijn, voorzien van basisbehoeften.
Psychologisch en emotioneel welzijn, mentale gezondheid.
Sociaal welzijn
Maatschappelijk welzijn, functioneren in de samenleving
, Samenlevingsgerichte zorg is de zorg voor sociale verbanden waarin onderlinge hulp en steun
geboden wordt. Samenlevingsgerichte zorg is gericht op de sociale kwaliteit van de samenleving.
Omdat sociaal en maatschappelijk welzijn belangrijk zijn voor iemands KvL is het van belang om hier
passende zorg voor te kunnen bieden.
Het systeem van een patiënt kan veel zeggen maar ook veel betekenen. Systemen zijn middelen
binnen behandeling en geen doelen op zich. Professionals hebben de taak om kritisch te kijken naar
de werking van een systeem. Professionals dienen het te signaleren wanneer een systeem de KvL in
de weg staat of onvoldoende steunend is.
Het blijkt dat de eigen inzet van de cliënt, de persoonlijke-professionele inzet van de hulpverlener en
hun samenwerkingsrelatie de factoren zijn die de meeste invloed hebben. De hulpverlener gelooft in
zijn manier van werken en de werking van zijn werkwijze. Het dialogisch werken, waarbij het
uitgangspunt een evenwaardige samenwerking is om op basis van hoop en positieve verwachtingen
tot gewenste delen te komen, verklaart het grootste deel van de effecten van psychosociale
hulpverlening. Dit vraagt om voortdurende relationele afstemming.
Relationele zorg stoelt op principes van zorgethiek. Annelies van Heijst stelt dat ethiek van zorg
draait om het behoud van de kwetsbare en waardevolle menselijkheid van de zwakken en degenen
die naar hen omzien. Zij noemt twee met elkaar verbonden waarden, namelijk menswaardigheid en
medemenselijkheid. Het geven van zorg moet gericht zijn op het bewaren van de menselijke
waardigheid van bezeerde en lijdende mensen, en dient te bevorderen dat zij ervaren dat zij ertoe
doen.
Goede zorg speelt zich af in drie dimensies:
1. Relatiedimensie
2. Handelingsdimensie
3. Tijdsdimensie
Zorgresponsiviteit geeft de voortdurende interactie weer tussen ‘gever’ en ‘ontvanger’. Vanuit ene
breed perspectief van de professional is responsiviteit het vermogen om te reageren op de ander op
basis van wat waargenomen wordt. Zorgresponsiviteit draait om:
- De wil het perspectief van de ander te begrijpen.
- Jezelf proberen te verplaatsen in de schoenen van de ander.
- Aansluiten.
- Inzet van alle zintuigen.
- Continue aandachtigheid en waakzaamheid.
Er is sprake van responsiviteit bij zowel de professional als de cliënt. Het is een voortduren interactief
en wederkerig proces. Een belangrijke competentie van de professional is dat hij zich bewust is van
deze wederkerigheid en zijn zorg kan afstemmen op basis van de ervaringen en reacties van de
cliënt.
