BEROEPSGERICHTE
INFORMATIEVERWERKING
1. EERSTE ORIËNTATIE OP EEN ONDERWERP
1.1 VERKENNING VAN EEN ONDERWERP
Het onderwerp is datgene waarover je iets te weten wilt komen.
Woordenboeken en encyclopedieën
Experts, docenten
Google scholar, books, advanced search
Vademecum: een beknopte leidraad of handleiding
Glossarium: woordenlijst / trefwoorden in een bepaald domein
1.2 INDELING VOLGENS AARD
Bronnen kunnen verschillend van aard zijn. Er kan een onderscheid gemaakt worden
tussen populaire literatuur, vakliteratuur en wetenschappelijke literatuur. Tot welke soort
literatuur een bron behoort is afhankelijk van het doel van de bron en de doelgroep.
1.2.1 POPULAIRE LITERATUUR
Onder populaire literatuur vallen:
Kranten
Opiniebladen
Publiekstijdschriften
Glossy’s
Hobby- en sporttijdschriften
Populaire literatuur, ook wel populaire wetenschappelijke literatuur genoemd, wordt
geschreven voor een breed publiek met interesse in een bepaald onderwerp. Zonder
rekening te houden met vooropleidingen of een bepaald niveau van voorkennis.
Deze artikels kan je herkennen aan de meer uitgebreide algemene uitleg en het weinig
voorkomen of ontbreken van bronvermeldingen.
Doel: het toegankelijk maken van nieuwe (wetenschappelijke) inzichten
,1.2.2 VAKLITERATUUR
Vakliteratuur wordt wel geschreven voor mensen met voorkennis, bedoeld voor
beroepsbeoefenaars.
De auteurs zijn werkzaam binnen het gebied. Ze geven ook praktische benaderingen van
het onderwerp. Vaktijdschriften zijn gebonden aan sectoren. Elke beroepssector heeft wel
één of meerdere vakbladen. Bijdragen aan symposia en congressen worden ook tot
vakliteratuur gerekend.
Hier wordt meestal wel gebruik gemaakt van referenties.
Doel: mensen in het werkveld op de hoogte brengen en houden van de laatste inzichten.
1.2.3 WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR
Wetenschappelijke literatuur wordt geschreven voor en door specialisten. Artikels uit
wetenschappelijke tijdschriften worden geschreven door wetenschappers om hun
onderzoeksresultaten aan andere wetenschappers kenbaar te maken zodat ze erop
verder kunnen bouwen.
Wetenschappelijke literatuur kan je herkennen aan de systematische opbouw,
gedetailleerde beschrijving van de onderzoeksmethodes en resultaten, evenals de
aanwezigheid van een referentielijst.
Wetenschappelijke literatuur is meestal peer-reviewed. Dit is een methode om de
kwaliteit van werk te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen
aan de kritische blik van een aantal gelijken, meestal vakgenoten of collega’s van de
auteur.
Opbouw:
Abstract: korte samenvatting, meestal vrij ter beschikking gesteld
Inleiding: toelichting en probleemstelling
Methodologie: hoe gebeurde het onderzoek? Vb. aantal deelnemers,
dataverzamelingstechnieken en analysemethoden
Resultaten: centrale bevindingen
Discussie: interpretatie en verklaring resultaten
Conclusie: belangrijkste bevindingen van het onderzoek. Dit onderdeel zit soms
vervat in de discussie.
Literatuurlijst: alle bronnen die geraadpleegd werden door de auteurs bij het
schrijven van het artikel.
1.3 INDELING VOLGENS VORM
Een tweede manier om bronnen in soorten op te delen is het criterium van de vorm. Je
kan hierbij een onderscheid maken tussen schriftelijke, mondelinge, audiovisuele,
elektronische bronnen en de sociale media.
1.3.1 SCHRIFTELIJKE BRONNEN
Schriftelijke bronnen zijn geschreven, papieren bronnen of gedrukte bronnen zoals
doctoraten, masterproeven. Schriftelijke bronnen die specifieke informatie bevatten met
betrekking tot een bepaald vakgebied worden ook vakliteratuur genoemd.
, Gedrukte bronnen worden ook vaak gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Ze
kunnen bewaard worden en zijn dus achteraf nog in oorspronkelijke vorm raadpleegbaar,
ook door andere onderzoekers. Denk hierbij aan doctoraten, masterproeven, …
A) WETENSCHAPPELIJKE BOEKEN EN HANDBOEKEN
Wetenschappelijke boeken: geven een overzicht van wetenschappelijke kennis over
een bepaald onderwerp, of met betrekking tot een bepaalde tak van wetenschap.
Wetenschappelijke handboeken: vallen onder vakliteratuur.
= (leer)boeken die uitgebreid gaan over een bepaald onderwerp of een bepaalde
doelgroep.
Eenmalig gepubliceerd of met nieuwe edities
· Eenmalig gepubliceerde bronnen zijn verzamelwerken. Een verzamelwerk is
zoals een boek, de hoofdstukken zijn wel door telkens een andere auteur
geschreven.
· Iedere nieuwe editie omvat een aanpassing van bijvoorbeeld statische
gegevens, maar geen fundamentele veranderingen van de inhoud.
Ook de verzamelnaam naslagwerken wordt vaak gebruikt. Algemeen kan men stellen dat
naslagwerken publicaties zijn die dienen om snel gegevens in op te zoeken. Er zijn
verschillende soorten naslagwerken:
Woordenboeken: woordenboeken kunnen ingedeeld worden in algemene en
gespecialiseerde woordenboeken en in verklarende en vertaalwoordenboeken.
Combinaties van de twee soorten indelingen zijn ook mogelijk:
· Geneeskundig woordenboek (Pinkhof): geeft de verklaring van
Nederlandstalige medische woorden. Dit is een gespecialiseerd (medisch)
verklarend woordenboek.
· Medisch woordenboek (Kerkhof): geeft de vertaling van medische woorden
en is een gespecialiseerd vertaalwoordenboek.
· Verpleegkundig woordenboek (Boeringa): geeft de vertaling van
verpleegkundige woorden.
Encyclopedieën: geeft oriënterende informatie in korte of langere artikels die
gewoonlijk alfabetisch, maar ook wel eens systematisch gerangschikt zijn.
Lexicon: sluit dicht aan bij encyclopedie maar beperkt zich tot een lijst van
trefwoorden in een bepaald vakgebied
Repertorium: verzameling fundamentele gegevens betreffende een wetenschap
Adresboek of bibliotheekgids: verschaft inlichtingen over bibliotheken
Vademecum: beknopte leidraad of handleiding in een handig formaat
B) TIJDSCHRIJFTEN
= Bronnen die wekelijks, tweewekelijks, halfjaarlijks, maandelijks verschijnen ..
Wetenschappelijke tijdschriften = voor een literatuurstudie bijzonder
interessant omdat zij onderzoekers de mogelijkheid bieden om de recente stand
van zaken van wetenschappelijk onderzoek bekend te maken, uitgebreide
informatie bevatten betreffende nieuwe literatuur en auteurs de kans bieden om
artikels te publiceren
INFORMATIEVERWERKING
1. EERSTE ORIËNTATIE OP EEN ONDERWERP
1.1 VERKENNING VAN EEN ONDERWERP
Het onderwerp is datgene waarover je iets te weten wilt komen.
Woordenboeken en encyclopedieën
Experts, docenten
Google scholar, books, advanced search
Vademecum: een beknopte leidraad of handleiding
Glossarium: woordenlijst / trefwoorden in een bepaald domein
1.2 INDELING VOLGENS AARD
Bronnen kunnen verschillend van aard zijn. Er kan een onderscheid gemaakt worden
tussen populaire literatuur, vakliteratuur en wetenschappelijke literatuur. Tot welke soort
literatuur een bron behoort is afhankelijk van het doel van de bron en de doelgroep.
1.2.1 POPULAIRE LITERATUUR
Onder populaire literatuur vallen:
Kranten
Opiniebladen
Publiekstijdschriften
Glossy’s
Hobby- en sporttijdschriften
Populaire literatuur, ook wel populaire wetenschappelijke literatuur genoemd, wordt
geschreven voor een breed publiek met interesse in een bepaald onderwerp. Zonder
rekening te houden met vooropleidingen of een bepaald niveau van voorkennis.
Deze artikels kan je herkennen aan de meer uitgebreide algemene uitleg en het weinig
voorkomen of ontbreken van bronvermeldingen.
Doel: het toegankelijk maken van nieuwe (wetenschappelijke) inzichten
,1.2.2 VAKLITERATUUR
Vakliteratuur wordt wel geschreven voor mensen met voorkennis, bedoeld voor
beroepsbeoefenaars.
De auteurs zijn werkzaam binnen het gebied. Ze geven ook praktische benaderingen van
het onderwerp. Vaktijdschriften zijn gebonden aan sectoren. Elke beroepssector heeft wel
één of meerdere vakbladen. Bijdragen aan symposia en congressen worden ook tot
vakliteratuur gerekend.
Hier wordt meestal wel gebruik gemaakt van referenties.
Doel: mensen in het werkveld op de hoogte brengen en houden van de laatste inzichten.
1.2.3 WETENSCHAPPELIJKE LITERATUUR
Wetenschappelijke literatuur wordt geschreven voor en door specialisten. Artikels uit
wetenschappelijke tijdschriften worden geschreven door wetenschappers om hun
onderzoeksresultaten aan andere wetenschappers kenbaar te maken zodat ze erop
verder kunnen bouwen.
Wetenschappelijke literatuur kan je herkennen aan de systematische opbouw,
gedetailleerde beschrijving van de onderzoeksmethodes en resultaten, evenals de
aanwezigheid van een referentielijst.
Wetenschappelijke literatuur is meestal peer-reviewed. Dit is een methode om de
kwaliteit van werk te verbeteren, verifiëren of controleren door het werk te onderwerpen
aan de kritische blik van een aantal gelijken, meestal vakgenoten of collega’s van de
auteur.
Opbouw:
Abstract: korte samenvatting, meestal vrij ter beschikking gesteld
Inleiding: toelichting en probleemstelling
Methodologie: hoe gebeurde het onderzoek? Vb. aantal deelnemers,
dataverzamelingstechnieken en analysemethoden
Resultaten: centrale bevindingen
Discussie: interpretatie en verklaring resultaten
Conclusie: belangrijkste bevindingen van het onderzoek. Dit onderdeel zit soms
vervat in de discussie.
Literatuurlijst: alle bronnen die geraadpleegd werden door de auteurs bij het
schrijven van het artikel.
1.3 INDELING VOLGENS VORM
Een tweede manier om bronnen in soorten op te delen is het criterium van de vorm. Je
kan hierbij een onderscheid maken tussen schriftelijke, mondelinge, audiovisuele,
elektronische bronnen en de sociale media.
1.3.1 SCHRIFTELIJKE BRONNEN
Schriftelijke bronnen zijn geschreven, papieren bronnen of gedrukte bronnen zoals
doctoraten, masterproeven. Schriftelijke bronnen die specifieke informatie bevatten met
betrekking tot een bepaald vakgebied worden ook vakliteratuur genoemd.
, Gedrukte bronnen worden ook vaak gebruikt voor wetenschappelijk onderzoek. Ze
kunnen bewaard worden en zijn dus achteraf nog in oorspronkelijke vorm raadpleegbaar,
ook door andere onderzoekers. Denk hierbij aan doctoraten, masterproeven, …
A) WETENSCHAPPELIJKE BOEKEN EN HANDBOEKEN
Wetenschappelijke boeken: geven een overzicht van wetenschappelijke kennis over
een bepaald onderwerp, of met betrekking tot een bepaalde tak van wetenschap.
Wetenschappelijke handboeken: vallen onder vakliteratuur.
= (leer)boeken die uitgebreid gaan over een bepaald onderwerp of een bepaalde
doelgroep.
Eenmalig gepubliceerd of met nieuwe edities
· Eenmalig gepubliceerde bronnen zijn verzamelwerken. Een verzamelwerk is
zoals een boek, de hoofdstukken zijn wel door telkens een andere auteur
geschreven.
· Iedere nieuwe editie omvat een aanpassing van bijvoorbeeld statische
gegevens, maar geen fundamentele veranderingen van de inhoud.
Ook de verzamelnaam naslagwerken wordt vaak gebruikt. Algemeen kan men stellen dat
naslagwerken publicaties zijn die dienen om snel gegevens in op te zoeken. Er zijn
verschillende soorten naslagwerken:
Woordenboeken: woordenboeken kunnen ingedeeld worden in algemene en
gespecialiseerde woordenboeken en in verklarende en vertaalwoordenboeken.
Combinaties van de twee soorten indelingen zijn ook mogelijk:
· Geneeskundig woordenboek (Pinkhof): geeft de verklaring van
Nederlandstalige medische woorden. Dit is een gespecialiseerd (medisch)
verklarend woordenboek.
· Medisch woordenboek (Kerkhof): geeft de vertaling van medische woorden
en is een gespecialiseerd vertaalwoordenboek.
· Verpleegkundig woordenboek (Boeringa): geeft de vertaling van
verpleegkundige woorden.
Encyclopedieën: geeft oriënterende informatie in korte of langere artikels die
gewoonlijk alfabetisch, maar ook wel eens systematisch gerangschikt zijn.
Lexicon: sluit dicht aan bij encyclopedie maar beperkt zich tot een lijst van
trefwoorden in een bepaald vakgebied
Repertorium: verzameling fundamentele gegevens betreffende een wetenschap
Adresboek of bibliotheekgids: verschaft inlichtingen over bibliotheken
Vademecum: beknopte leidraad of handleiding in een handig formaat
B) TIJDSCHRIJFTEN
= Bronnen die wekelijks, tweewekelijks, halfjaarlijks, maandelijks verschijnen ..
Wetenschappelijke tijdschriften = voor een literatuurstudie bijzonder
interessant omdat zij onderzoekers de mogelijkheid bieden om de recente stand
van zaken van wetenschappelijk onderzoek bekend te maken, uitgebreide
informatie bevatten betreffende nieuwe literatuur en auteurs de kans bieden om
artikels te publiceren
