Onderwijskunde B1a
Samenvatting bijlage 2.3: Ontdekkend leren
1. Constructivisme: kennis en kennisverwerving
- Het constructivisme is een stroming in de onderwijspsychologie. Hierin komen
twee wetenschappen bijeen: de kennisleer en de leerpsychologie.
- De kennisleer houdt zich onder meer bezig met vragen naar de aard of het
wezen van kennis en de relatie tussen onze kennis en de werkelijkheid.
- De leerpsychologie is geïnteresseerd in de wijze waarop mensen leren.
Onderwijsvernieuwers die werken met het constructivisme zijn: John Dewey en
Jerome Bruner.
Ontwikkelingspsychologen die werken met het constructivisme zijn: Lev Vygotsky en
Jean Piaget.
De belangrijkste constructivistische principes zijn door Shuell(1988) kernachtig bijeen
gebracht in de volgende definitie:
Leren is een actief, constructief, cumulatief, zelfregulerend en doelgericht proces,
waarin de lerende zelf de centrale rol speelt.
Deze kenmerken komen bij elke manier van leren aan de orde.
De Nederlandse onderwijspsychologen Simons en Boekaerts voegen de kenmerken
reflectief en diagnostisch toe.
De leeromgevingen die bijdragen aan het rijkelijk leren wordt door Lodewijks (1993)
krachtige leeromgeving genoemd. Een onderwijsstrategie waarin de principes van
het constructivisme duidelijk terug te vinden zijn heet guided discovery of
ontdekkend leren.
Een krachtige leeromgeving is:
- Rijk en compleet
- Uitdagend en uitnodigend tot activiteit en zelfontdekkend leren
- Realistisch
- Aan het modelleren. Er zijn verschillende vormen van begeleiding, zoals
supervisie of coaching
- Ondersteunend aan het invullen van het leerproces door de lerende
- Een bijdrage aan het besef van eigen bekwaamheid
2. Informatie bewerken tot kennis
De onderwijspsycholoog Jerome Bruner heeft belangstelling voor de wijze waarop
mensen kennis verwerven. De mens is een actieve informatieverwerker die in staat is
, om problemen creatief en rationeel op te lossen. Leren is een doelgerichte,
intentionele activiteit.
Het representatiesysteem bepaalt hoe de informatie verwerkt wordt. Het rekening
houden met cognitieve structuren van de lerende en het stimuleren van de
ontwikkeling ervan door het actief, zelfontdekkend, construeren van de eigen
kenniswereld, behoren tot Bruners´ werk.
Om de cognitieve ontwikkeling van een leerling optimaal te stimuleren moet het
onderwijs in de vorm van een spiral curriculum georganiseerd worden. Dit houdt in
dat door verbreding en verdieping wordt voorgebouwd op de voorkennis
De aard van informatie onderscheidt volgens Bruner drie vormen:
1. Enactieve representatie: Hierin vindt leren plaats door het omgaan met
concreet materiaal. Het is een schakeling van psychomotorische responsen.
Je leert door de handelingen.
2. Iconische representatie: Door middel van waarnemingen of grafische
voorstellingen vormt de lerende een beeld van de werkelijkheid. Een voordeel
van deze vorm ten aanzien van de enactieve representatie is dat de lerende
alle wezenlijke elementen van de kennisstructuur gelijktijdig aanwezig zijn.
3. Symbolische representatie: Kennis van de werkelijkheid maken we grijpbaar
door middel van begrippen en symbolen te gebruiken. Het stelt de mens in
staat om abstract te denken en zich los te maken van de concrete
werkelijkheid.
3. Zelf ontdekken of begeleid ontdekken?
Onderwijs moet niet blijven steken in een didactiek, waarbij de leerlingen leren wat
aangeboden wordt, maar de leerlingen moeten leren zelfstandig te denken, zelf
problemen op te lossen en hun eigen kennis te construeren. Zelfontdekkend leren
heeft de volgende positieve effecten:
- begrippen, regels en oplossingsstrategieën die door de leerlingen zelf ontdekt
zijn worden beter onthouden, doordat de leerlingen meer betrokken zijn bij
het onderwijsleerproces.
- extrinsieke motivatie maakt plaats voor intrinsieke motivatie. Als leerlingen zelf
problemen op mogen lossen, zal dit een positieve leerhouding als gevolg
hebben. Dit voorkomt dat leerlingen leren voor een goed cijfer.
- Doordat de leerlingen zelf regels en oplossingstrategieën ontdekken zal de
transferwaarde van de verworven vaardigheden worden vergroot.
4. Guided discovery
Hierin leren de leerlingen onder begeleiding van de leraar belangrijke
kernconcepten in de leerstof. De leraar treedt op als coach, begeleider van het
leerproces bij de leerlingen. Een valkuil voor de leerkrachten is dat zij de leerlingen
onderschatten en te veel willen sturen. Wat ook een gevaar kan zijn is dat de
Samenvatting bijlage 2.3: Ontdekkend leren
1. Constructivisme: kennis en kennisverwerving
- Het constructivisme is een stroming in de onderwijspsychologie. Hierin komen
twee wetenschappen bijeen: de kennisleer en de leerpsychologie.
- De kennisleer houdt zich onder meer bezig met vragen naar de aard of het
wezen van kennis en de relatie tussen onze kennis en de werkelijkheid.
- De leerpsychologie is geïnteresseerd in de wijze waarop mensen leren.
Onderwijsvernieuwers die werken met het constructivisme zijn: John Dewey en
Jerome Bruner.
Ontwikkelingspsychologen die werken met het constructivisme zijn: Lev Vygotsky en
Jean Piaget.
De belangrijkste constructivistische principes zijn door Shuell(1988) kernachtig bijeen
gebracht in de volgende definitie:
Leren is een actief, constructief, cumulatief, zelfregulerend en doelgericht proces,
waarin de lerende zelf de centrale rol speelt.
Deze kenmerken komen bij elke manier van leren aan de orde.
De Nederlandse onderwijspsychologen Simons en Boekaerts voegen de kenmerken
reflectief en diagnostisch toe.
De leeromgevingen die bijdragen aan het rijkelijk leren wordt door Lodewijks (1993)
krachtige leeromgeving genoemd. Een onderwijsstrategie waarin de principes van
het constructivisme duidelijk terug te vinden zijn heet guided discovery of
ontdekkend leren.
Een krachtige leeromgeving is:
- Rijk en compleet
- Uitdagend en uitnodigend tot activiteit en zelfontdekkend leren
- Realistisch
- Aan het modelleren. Er zijn verschillende vormen van begeleiding, zoals
supervisie of coaching
- Ondersteunend aan het invullen van het leerproces door de lerende
- Een bijdrage aan het besef van eigen bekwaamheid
2. Informatie bewerken tot kennis
De onderwijspsycholoog Jerome Bruner heeft belangstelling voor de wijze waarop
mensen kennis verwerven. De mens is een actieve informatieverwerker die in staat is
, om problemen creatief en rationeel op te lossen. Leren is een doelgerichte,
intentionele activiteit.
Het representatiesysteem bepaalt hoe de informatie verwerkt wordt. Het rekening
houden met cognitieve structuren van de lerende en het stimuleren van de
ontwikkeling ervan door het actief, zelfontdekkend, construeren van de eigen
kenniswereld, behoren tot Bruners´ werk.
Om de cognitieve ontwikkeling van een leerling optimaal te stimuleren moet het
onderwijs in de vorm van een spiral curriculum georganiseerd worden. Dit houdt in
dat door verbreding en verdieping wordt voorgebouwd op de voorkennis
De aard van informatie onderscheidt volgens Bruner drie vormen:
1. Enactieve representatie: Hierin vindt leren plaats door het omgaan met
concreet materiaal. Het is een schakeling van psychomotorische responsen.
Je leert door de handelingen.
2. Iconische representatie: Door middel van waarnemingen of grafische
voorstellingen vormt de lerende een beeld van de werkelijkheid. Een voordeel
van deze vorm ten aanzien van de enactieve representatie is dat de lerende
alle wezenlijke elementen van de kennisstructuur gelijktijdig aanwezig zijn.
3. Symbolische representatie: Kennis van de werkelijkheid maken we grijpbaar
door middel van begrippen en symbolen te gebruiken. Het stelt de mens in
staat om abstract te denken en zich los te maken van de concrete
werkelijkheid.
3. Zelf ontdekken of begeleid ontdekken?
Onderwijs moet niet blijven steken in een didactiek, waarbij de leerlingen leren wat
aangeboden wordt, maar de leerlingen moeten leren zelfstandig te denken, zelf
problemen op te lossen en hun eigen kennis te construeren. Zelfontdekkend leren
heeft de volgende positieve effecten:
- begrippen, regels en oplossingsstrategieën die door de leerlingen zelf ontdekt
zijn worden beter onthouden, doordat de leerlingen meer betrokken zijn bij
het onderwijsleerproces.
- extrinsieke motivatie maakt plaats voor intrinsieke motivatie. Als leerlingen zelf
problemen op mogen lossen, zal dit een positieve leerhouding als gevolg
hebben. Dit voorkomt dat leerlingen leren voor een goed cijfer.
- Doordat de leerlingen zelf regels en oplossingstrategieën ontdekken zal de
transferwaarde van de verworven vaardigheden worden vergroot.
4. Guided discovery
Hierin leren de leerlingen onder begeleiding van de leraar belangrijke
kernconcepten in de leerstof. De leraar treedt op als coach, begeleider van het
leerproces bij de leerlingen. Een valkuil voor de leerkrachten is dat zij de leerlingen
onderschatten en te veel willen sturen. Wat ook een gevaar kan zijn is dat de
