DEEL 1: Orthopedie 27. Cerebellaire ataxie
1. Wervelkolom (specifieke problemen) 28. Multipele sclerose
2. Heup (specifieke problemen) 29. (Cervicale) myelopathie
3. Knie (specifieke problemen) 30. Hernia nuclei pulposi
4. Enkel- en voet (specifieke problemen) 31. Amyotrofische lateraal sclerose
5. Schouder (specifieke problemen) 32. Compressie neuropathie
6. Elleboog-pols-hand (problematiek) 33. Polyneuropathie
7. Osteoporose en osteoporotische fracturen (wervelkolom + 34. Gecombineerde strengziekte
heup) 35. Gedissocieerd sensibiliteitsstoornis
36. Hersenbloeding (subduraal, epiduraal, subarachnoidaal,
DEEL 2: Traumatologie intern)
8. Fracturen 37. Traumatisch hersenletsel
9. Polytrauma 38. Dystonie
10. Weke delen letsel 39. Plexopathie, plexusletsel
40. Radiculopathie/radiculair syndroom
DEEL 3: Reumatologie 41. Wervelkanaalstenose, neurogene claudicatio
11. Arthrosis deformans (van gewrichten en axiaal skelet) 42. Myositis
12. Reumatoide artritis 43. Spierdystrofie van Duchenne
13. Spondylarthropathieën (waaronder 14 m. Bechterew) 44. Myotone dystrofie
14. Morbus Bechterew 45. Mononeuropathie (CTS, ulnaropathie etc.)
15. Jicht 46. Lokalisatieprincipes neurologie
16. Pseudojicht 47. Ruggenmerguitval
17. Fibromyalgie 48. Kinderneurologie
18. Polymyalgia rheumatica 49. Pijn & pijnbestrijding
19. Systemische Lupus 50. Complex regionaal pijnsymdroom (CRPS)
20. Systemische sclerose/sclerodermie
21. Sjögren Verklaring afkortingen en tekens
22. Poly/dermatomyositis ▲ = Diagnose
23. Vasculitiden ∆ = Differentiaaldiagnose (DD)
NB: = geeft aan dat er een (extra) belangrijke opmerking volgt
DEEL 4 : Neurologie/Neurochirurgie m = v = aandoening even vaak bij mannen als bij vrouwen voorkomt
24. Herseninfarct m > v = aandoening vaker bij man
25. Ziekte van Parkinson m < v = aandoening vaker bij vrouw
26. Tremoren
1
, DEEL 1: Orthopedie
1. Wervelkolom (specifieke problemen)
Aandoening Definitie Pathologie Symptomen en diagnose Therapie Oorzaken/Risicofacto
ren/preventie
Kyfose = verkromming in het Verschillend per vorm: - versterkte thoracale kyfose, Afhankelijk van vorm: Afhankelijk van vorm
sagittale(meestal thoracaal) 1. houdingsafhankelijk afwijkingen op X-ray (M. 1. houdingsverandering (eenvoudig
(postureel) Scheuermann) corrigeerbaar)
2. structureel (congenitaal, 2. meeste vormen niet
Morbus Scheuermann, corrigeernaar (zie onder)
ouderdomskyfose)
Morbus = groeistoornis ventrale groeistoornis ventraal - sluipend begin (eerste jaar GA) (enige corrigeernbare vorm Onduidelijk
Scheuermann zijde wervellichaam wigvorming ↑ natuurlijke - na jaar moeheid, vage rugklachten structurele kyfose)
(stoornis in enchondrale thoracale kyfose en vormafwijking 1. ontlasten wervelkolom en
verbening) ▲1 X-ray : Knorpelknötchen van redresserend korset (evt.)
Schmorl 2. operatie bij ernstige kyf.
Scoliose = verkromming van de Verschillend per vorm: - asymmetrie romp (gibbus) (alleen bij progressieve vorm: hoek - erfelijke component
(structurele wervelkolom in het frontale 1. functioneel (houding) > 30°; jong kind) - Dickson primaire
idiopatische vorm) vlak (MET 2. structureel (congenitaal, ▲ X-ray (meting volgens Cobb) groeistoornis in
torsiecomponent) idiopatisch, neuropatisch, 1. oefentherapie (10-25 graden) wervellichaam
myopatisch, neurofibromatose) Gevolgen: 2. Brace (80% geen vererg.) (25-45 - Recent stoornis
- infantiel (0-4 jr) - cosmetisch graden) evenwichtscentrum
- juveniel (4-begin - Groeistoornis wervels - longfunctie 3. Operatie (spondylodese) (>45
puberteit) lordoscoliose - hart graden)
- adolescente (begin - verstoord evewocjt - rugklachten - doel: stabilisatie, correctie,
puberteit-einde skeletgroei) neurologisch balans, duurzaam
- early onset (<8 jr) - genetisch - risico’s: infectie, neurologische
- late onset (>8 jr) uitval, pseudoarthrose, problemen
implantaten
- vaak via mini open approach
(latissimus dorsi)
Spondylolyse = defect in de wervelboog Theorie: - L5-S1 vaak symptoomloos, bij 1. beperken belasting Mechanische belasting
thv het pars interarticularis Herhaalde zware belasting hoger niveau klachten (rugpijn) 2. brace (bij recente breuk) en (sterke) heriditaire
(halsbandje ‘vermoeidheidsbreuk’ 3. zelden operatie component
‘whyskyhondje’) ▲ X-ray : bij toeval ontdekt
(meestal L5 en bilateraal)
Spondylolysthesis = wervelverschuiving Verschillend per vorm: - rugpijn en/of uitvalsverschijnselen 1. controle op verdere afschuiving Afhankelijk van vorm
1 Diagnostieche criteria M. Scheuermann: wigvormige afplatting van ten minste 3 wervellichamen van meer dan 5°en onregelmatig begrensde ringapofyse
2
, (meestal tgv bilaterale 1. congenitaal/dysplastisch S1 (ischialgie, tintelingen, (indien vastgesteld in jeugd) (meestal bilaterale
spondylolyse) sterk onderontwikkeld geen goede gevoelsverlies etc.) 2. trainen rompspieren (bij kleien spondylolyse)
verbinding met L5 afsch. - soms ‘trapje’ afschuiving)
2. spondylolytisch dubbelzijdige 3. operatieve spondylodese (bij
spondylolyse afschuiving
▲ X-ray (eventueel) >50% en/of ernstige
3. discusdegeneratie L4/L5
subluxatie intergewrichten afsch (neurologische) symptomen)
Discitis = Inflammatie of infectie Bestaande infectie (met - vaker bij kinderen 1. immobilisatie (brace/gips) Precieze oorzaak niet
van een tussenwervelschijf S.Aureus) - hevige rugpijn, loopweigering 2. Antibiotica indien infectie bekend, aanname:
inflammatie/infectie discus - ↓ beweeglijkheid van de rug, (meestal S. Aureus) secundaire aandoening
- geen algemene malaise/koorts van bestaande infectie
- WBC’s norm, ↑ bezinking NB: zonder behandeling abcess
▲ X-ray ↓ gewrichtsspleet soms chirurgische verwijdering
fout-negatief à MRI
Spinale TBC = TBC die zich hematogeen Primaire haard meestal in longen - lokale pijn in ruggenmerg, ↓ - combinatie chemotherapie (6-9 Infectie met
heeft verplaatst naar de hematogene verspreiding gewicht, koorts, algehele malaise, maanden): isoniazide en Mycobacterium TBC
wervelkolom naar ruggenmerg2 schade spierspasnmen, deformiteiten, rifampicine
wervels? abcess - anti-tuberculosis behandeling (6-
- discuscollaps (lengteverlies) door 18 maanden)
ondervoeding discus. - debridement
- eventueel sumptomen van - operatie (opheffen kyfose
extraskeletale TBC (hoesten)
▲ X-ray, bloedonderzoek, MRI,
kweek, biopsie, Mantouxtest
Lage rugklachten = klachten in de lumbale 1. oorzaak onbekend rugpijn 1. lage rugklachten 1. - ontpanningstherapie
wervelkolom 2. oorzaak bekend (vb HNP) 2. (zie klachten HNP) - spierversterkende
1. aspecifiek zenuwcompressie klachten oefeningen
2. specifiek (vb. HNP) (met uitstraling!) ▲ let bij diagnose op gele en rode - stress reductie
vlaggen!!! (zie bijlage 7) - ergonomie / houding
2. - conservatief (meestal)
- chirurgie
Whiplash = verondersteld lichamelijk Trauma overbelasting nek Lichamelijke symptomen kunnen Herstel: bijna altijd volledig, maar (meestal ongeval in
letsel aan nek en/of rug door nekspieren sterk, dus geen zijn: kan langzaam proces zijn: auto waarbij men van
een ongeval/andere plotse schade vaak wel kneuzing - pijn in hoofd en nek - 50% na 6 wk hersteld achter wordt
gebeurtenis waarbij het - stijfheid in de nek - ca. 100% na jaar aangereden)
lichaam voor-of achteruit NB: 95% herstelt spontaan - aangezichtspijn
beweegt terwijl het hoofd - ondefinieerbare pijnen in rug en NB:
2 When the vertebrae are affected, the disease is referred to as Pott's disease. Paraspinal "cold" abscesses in these patients may track along the tissue planes to present as an abdominal or pelvic mass (Robbins)
3
, niet wordt gesteund ledematen - nekkraag niet effectief
- chiropractor, fysiotherapie en
Andere (aspecifieke) symptomen oefentherapie geen bewijs voor
kunnen zijn: effectiviteit
- concentratieproblemen - mate herstel ook afhank. van
- vergeetachtigheid psychische factoren
- stemmingswisselingen
- vermoeidheid
- tintelen in de vingers
- oorsuizingen (tinnitis)
▲NB: gevolgen whiplash vaak niet
door buitenstaander te zien
Atlasfractuur Fractuur C1 Direct trauma van het hoofd, Lichte pijn en stijfheid van de nek. Meestal conservatief korte -
achterhoofdcondyli en Diagnostiek d.m.v. X-ray bedrustkuur, brace onder
schedelbasis splijten de atlas; begeleiding van fysiotherapeut (6
zonder rotatoire of angulaire weken)
krachten, geen beschadiging Meestal gunstige prognose
myelum
Densfractuur Fractuur C2 Dislocatie atlantoaxiale gewricht Van kortstondige pijn al dan niet Bij breuk denspunt: immobilisatie -
beschadiging myelum; men neurologische symptomen tot met orthese;
Fracturen op overgang corpus en acute dood. Diagn. X-ray Bij breuk dicht aan basis:
dens meestal goede genezing; operatieve behandeling met
Fracturen hoger in de dens schroefosteosynthese
neigen tot
speudoarterosevorming
2. Heup (specifieke problemen)
Aandoening Definitie Pathologie Symptomen en diagnose Therapie Risicofactoren/preventie
Dysplastische = abnormaliteit in vorm (wk 11 zw) kop groeit sneller dan - meestal in 1e levensjaar - < 6 mnd: abductiespalk - geslacht 4x vaker bij
heupontwikkeling femurkop en acetabulum acetabulum eind zw < 50% bedekt - 20% bilateraal (Pavlik) voorkomt meisjes (relaxien?)
(DHO)3 (waardoor abnormale laatste 4 wkn laxiciteit lig. - Trendelenburg (door zwakte extensie en abductie (2-3 - beperkte foetale
stabiliteit dislocatie en luxatie femur posteriorsuperior uit abductoren) mnd lang) motiliteit; zwaar kind;
subluxatie) acetabulum, waardoor geen - unilateraal: beenlengteverschil, - 6-18 mnd: meerlingenzwangerschap;
ossificatie acetabulum ontstaan knieproblemen ipsolateraal, scoliose en gesloten reductie (tractie en andere aandoeningen
‘neoacetabulum’ en contracturen m. gangsverstoring 3-4 mnd gips) of open (torticollus, klompvoet)
iliopsoas en adductoren.4 - bilateraal: moeilijk identificeerbaar reductie
3 (= congenitale heupdysplasie)
4
1. Wervelkolom (specifieke problemen) 28. Multipele sclerose
2. Heup (specifieke problemen) 29. (Cervicale) myelopathie
3. Knie (specifieke problemen) 30. Hernia nuclei pulposi
4. Enkel- en voet (specifieke problemen) 31. Amyotrofische lateraal sclerose
5. Schouder (specifieke problemen) 32. Compressie neuropathie
6. Elleboog-pols-hand (problematiek) 33. Polyneuropathie
7. Osteoporose en osteoporotische fracturen (wervelkolom + 34. Gecombineerde strengziekte
heup) 35. Gedissocieerd sensibiliteitsstoornis
36. Hersenbloeding (subduraal, epiduraal, subarachnoidaal,
DEEL 2: Traumatologie intern)
8. Fracturen 37. Traumatisch hersenletsel
9. Polytrauma 38. Dystonie
10. Weke delen letsel 39. Plexopathie, plexusletsel
40. Radiculopathie/radiculair syndroom
DEEL 3: Reumatologie 41. Wervelkanaalstenose, neurogene claudicatio
11. Arthrosis deformans (van gewrichten en axiaal skelet) 42. Myositis
12. Reumatoide artritis 43. Spierdystrofie van Duchenne
13. Spondylarthropathieën (waaronder 14 m. Bechterew) 44. Myotone dystrofie
14. Morbus Bechterew 45. Mononeuropathie (CTS, ulnaropathie etc.)
15. Jicht 46. Lokalisatieprincipes neurologie
16. Pseudojicht 47. Ruggenmerguitval
17. Fibromyalgie 48. Kinderneurologie
18. Polymyalgia rheumatica 49. Pijn & pijnbestrijding
19. Systemische Lupus 50. Complex regionaal pijnsymdroom (CRPS)
20. Systemische sclerose/sclerodermie
21. Sjögren Verklaring afkortingen en tekens
22. Poly/dermatomyositis ▲ = Diagnose
23. Vasculitiden ∆ = Differentiaaldiagnose (DD)
NB: = geeft aan dat er een (extra) belangrijke opmerking volgt
DEEL 4 : Neurologie/Neurochirurgie m = v = aandoening even vaak bij mannen als bij vrouwen voorkomt
24. Herseninfarct m > v = aandoening vaker bij man
25. Ziekte van Parkinson m < v = aandoening vaker bij vrouw
26. Tremoren
1
, DEEL 1: Orthopedie
1. Wervelkolom (specifieke problemen)
Aandoening Definitie Pathologie Symptomen en diagnose Therapie Oorzaken/Risicofacto
ren/preventie
Kyfose = verkromming in het Verschillend per vorm: - versterkte thoracale kyfose, Afhankelijk van vorm: Afhankelijk van vorm
sagittale(meestal thoracaal) 1. houdingsafhankelijk afwijkingen op X-ray (M. 1. houdingsverandering (eenvoudig
(postureel) Scheuermann) corrigeerbaar)
2. structureel (congenitaal, 2. meeste vormen niet
Morbus Scheuermann, corrigeernaar (zie onder)
ouderdomskyfose)
Morbus = groeistoornis ventrale groeistoornis ventraal - sluipend begin (eerste jaar GA) (enige corrigeernbare vorm Onduidelijk
Scheuermann zijde wervellichaam wigvorming ↑ natuurlijke - na jaar moeheid, vage rugklachten structurele kyfose)
(stoornis in enchondrale thoracale kyfose en vormafwijking 1. ontlasten wervelkolom en
verbening) ▲1 X-ray : Knorpelknötchen van redresserend korset (evt.)
Schmorl 2. operatie bij ernstige kyf.
Scoliose = verkromming van de Verschillend per vorm: - asymmetrie romp (gibbus) (alleen bij progressieve vorm: hoek - erfelijke component
(structurele wervelkolom in het frontale 1. functioneel (houding) > 30°; jong kind) - Dickson primaire
idiopatische vorm) vlak (MET 2. structureel (congenitaal, ▲ X-ray (meting volgens Cobb) groeistoornis in
torsiecomponent) idiopatisch, neuropatisch, 1. oefentherapie (10-25 graden) wervellichaam
myopatisch, neurofibromatose) Gevolgen: 2. Brace (80% geen vererg.) (25-45 - Recent stoornis
- infantiel (0-4 jr) - cosmetisch graden) evenwichtscentrum
- juveniel (4-begin - Groeistoornis wervels - longfunctie 3. Operatie (spondylodese) (>45
puberteit) lordoscoliose - hart graden)
- adolescente (begin - verstoord evewocjt - rugklachten - doel: stabilisatie, correctie,
puberteit-einde skeletgroei) neurologisch balans, duurzaam
- early onset (<8 jr) - genetisch - risico’s: infectie, neurologische
- late onset (>8 jr) uitval, pseudoarthrose, problemen
implantaten
- vaak via mini open approach
(latissimus dorsi)
Spondylolyse = defect in de wervelboog Theorie: - L5-S1 vaak symptoomloos, bij 1. beperken belasting Mechanische belasting
thv het pars interarticularis Herhaalde zware belasting hoger niveau klachten (rugpijn) 2. brace (bij recente breuk) en (sterke) heriditaire
(halsbandje ‘vermoeidheidsbreuk’ 3. zelden operatie component
‘whyskyhondje’) ▲ X-ray : bij toeval ontdekt
(meestal L5 en bilateraal)
Spondylolysthesis = wervelverschuiving Verschillend per vorm: - rugpijn en/of uitvalsverschijnselen 1. controle op verdere afschuiving Afhankelijk van vorm
1 Diagnostieche criteria M. Scheuermann: wigvormige afplatting van ten minste 3 wervellichamen van meer dan 5°en onregelmatig begrensde ringapofyse
2
, (meestal tgv bilaterale 1. congenitaal/dysplastisch S1 (ischialgie, tintelingen, (indien vastgesteld in jeugd) (meestal bilaterale
spondylolyse) sterk onderontwikkeld geen goede gevoelsverlies etc.) 2. trainen rompspieren (bij kleien spondylolyse)
verbinding met L5 afsch. - soms ‘trapje’ afschuiving)
2. spondylolytisch dubbelzijdige 3. operatieve spondylodese (bij
spondylolyse afschuiving
▲ X-ray (eventueel) >50% en/of ernstige
3. discusdegeneratie L4/L5
subluxatie intergewrichten afsch (neurologische) symptomen)
Discitis = Inflammatie of infectie Bestaande infectie (met - vaker bij kinderen 1. immobilisatie (brace/gips) Precieze oorzaak niet
van een tussenwervelschijf S.Aureus) - hevige rugpijn, loopweigering 2. Antibiotica indien infectie bekend, aanname:
inflammatie/infectie discus - ↓ beweeglijkheid van de rug, (meestal S. Aureus) secundaire aandoening
- geen algemene malaise/koorts van bestaande infectie
- WBC’s norm, ↑ bezinking NB: zonder behandeling abcess
▲ X-ray ↓ gewrichtsspleet soms chirurgische verwijdering
fout-negatief à MRI
Spinale TBC = TBC die zich hematogeen Primaire haard meestal in longen - lokale pijn in ruggenmerg, ↓ - combinatie chemotherapie (6-9 Infectie met
heeft verplaatst naar de hematogene verspreiding gewicht, koorts, algehele malaise, maanden): isoniazide en Mycobacterium TBC
wervelkolom naar ruggenmerg2 schade spierspasnmen, deformiteiten, rifampicine
wervels? abcess - anti-tuberculosis behandeling (6-
- discuscollaps (lengteverlies) door 18 maanden)
ondervoeding discus. - debridement
- eventueel sumptomen van - operatie (opheffen kyfose
extraskeletale TBC (hoesten)
▲ X-ray, bloedonderzoek, MRI,
kweek, biopsie, Mantouxtest
Lage rugklachten = klachten in de lumbale 1. oorzaak onbekend rugpijn 1. lage rugklachten 1. - ontpanningstherapie
wervelkolom 2. oorzaak bekend (vb HNP) 2. (zie klachten HNP) - spierversterkende
1. aspecifiek zenuwcompressie klachten oefeningen
2. specifiek (vb. HNP) (met uitstraling!) ▲ let bij diagnose op gele en rode - stress reductie
vlaggen!!! (zie bijlage 7) - ergonomie / houding
2. - conservatief (meestal)
- chirurgie
Whiplash = verondersteld lichamelijk Trauma overbelasting nek Lichamelijke symptomen kunnen Herstel: bijna altijd volledig, maar (meestal ongeval in
letsel aan nek en/of rug door nekspieren sterk, dus geen zijn: kan langzaam proces zijn: auto waarbij men van
een ongeval/andere plotse schade vaak wel kneuzing - pijn in hoofd en nek - 50% na 6 wk hersteld achter wordt
gebeurtenis waarbij het - stijfheid in de nek - ca. 100% na jaar aangereden)
lichaam voor-of achteruit NB: 95% herstelt spontaan - aangezichtspijn
beweegt terwijl het hoofd - ondefinieerbare pijnen in rug en NB:
2 When the vertebrae are affected, the disease is referred to as Pott's disease. Paraspinal "cold" abscesses in these patients may track along the tissue planes to present as an abdominal or pelvic mass (Robbins)
3
, niet wordt gesteund ledematen - nekkraag niet effectief
- chiropractor, fysiotherapie en
Andere (aspecifieke) symptomen oefentherapie geen bewijs voor
kunnen zijn: effectiviteit
- concentratieproblemen - mate herstel ook afhank. van
- vergeetachtigheid psychische factoren
- stemmingswisselingen
- vermoeidheid
- tintelen in de vingers
- oorsuizingen (tinnitis)
▲NB: gevolgen whiplash vaak niet
door buitenstaander te zien
Atlasfractuur Fractuur C1 Direct trauma van het hoofd, Lichte pijn en stijfheid van de nek. Meestal conservatief korte -
achterhoofdcondyli en Diagnostiek d.m.v. X-ray bedrustkuur, brace onder
schedelbasis splijten de atlas; begeleiding van fysiotherapeut (6
zonder rotatoire of angulaire weken)
krachten, geen beschadiging Meestal gunstige prognose
myelum
Densfractuur Fractuur C2 Dislocatie atlantoaxiale gewricht Van kortstondige pijn al dan niet Bij breuk denspunt: immobilisatie -
beschadiging myelum; men neurologische symptomen tot met orthese;
Fracturen op overgang corpus en acute dood. Diagn. X-ray Bij breuk dicht aan basis:
dens meestal goede genezing; operatieve behandeling met
Fracturen hoger in de dens schroefosteosynthese
neigen tot
speudoarterosevorming
2. Heup (specifieke problemen)
Aandoening Definitie Pathologie Symptomen en diagnose Therapie Risicofactoren/preventie
Dysplastische = abnormaliteit in vorm (wk 11 zw) kop groeit sneller dan - meestal in 1e levensjaar - < 6 mnd: abductiespalk - geslacht 4x vaker bij
heupontwikkeling femurkop en acetabulum acetabulum eind zw < 50% bedekt - 20% bilateraal (Pavlik) voorkomt meisjes (relaxien?)
(DHO)3 (waardoor abnormale laatste 4 wkn laxiciteit lig. - Trendelenburg (door zwakte extensie en abductie (2-3 - beperkte foetale
stabiliteit dislocatie en luxatie femur posteriorsuperior uit abductoren) mnd lang) motiliteit; zwaar kind;
subluxatie) acetabulum, waardoor geen - unilateraal: beenlengteverschil, - 6-18 mnd: meerlingenzwangerschap;
ossificatie acetabulum ontstaan knieproblemen ipsolateraal, scoliose en gesloten reductie (tractie en andere aandoeningen
‘neoacetabulum’ en contracturen m. gangsverstoring 3-4 mnd gips) of open (torticollus, klompvoet)
iliopsoas en adductoren.4 - bilateraal: moeilijk identificeerbaar reductie
3 (= congenitale heupdysplasie)
4
